آثار منفی کمبود فضای سبز در جامعه

مهسا شاه‌منصوری|  اراک-  خبرنگار:

 مردم با وجود زندگی پرتنش و ماشینی امروزی در کلانشهرها نیازمند مکان‌هایی تفریحی مانند پارک و یا فضاهای سبز در شهر هستند تا فارغ از کار روزانه، ساعتی را در کنار خانواده در پارک‌ها سپری کنند. اراک از جمله شهرهایی است که با کمبود پارک و فضای سبز مواجه است، البته برای جبران این مسأله مهم شهری از سوی مسئولان شهرداری تلاش‌هایی صورت گرفته، اما مشکلات گذشته باعث شده کمبود این فضاها در شهر همچنان پابرجا باشد. این کمبود فضای سبز در شهر صنعتی و پرجمعیت اراک برای مردم تبعاتی به همراه خواهد داشت. برای بررسی تأثیر روانی این موضوع با «فرامرز آسنجرانی» دکتر روانشناس گفت‌و‌گویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.


فضای سبز شهری چه تأثیرات روحی روانی بر شهروندان دارد؟

محیط شهرها به ویژه شهرهای صنعتی مانند اراک به دلیل توسعه نامتوازن و صنایعی که تقریباً در دل شهر جای دارند، نیازمند ایجاد فضای سبز و شاداب است. بدون تردید این فضاهای سبز حکم نوشدارو را برای سلامت جسم و روان شهروندان دارند. خیابان‌های اراک در هم تنیده و در اغلب موارد کم‌عرض هستند. از طرفی ساختمان‌های بلند این معابر را محدود کرده‌اند و با این وضعیت تعداد قابل توجهی از شهروندان در محیط صنعتی کار می‌کنند و در این محیط با تنش‌ها و فشارهای اقتصادی نیز مواجه هستند.  همه این عوامل به تشویش روانی شهروندان منجر  می‌شود و در مسائلی مانند نزاع، درگیری‌های خیابانی و خانوادگی خود را بروز می‌دهد. با توجه به اینکه وقت قابل توجهی صرف تردد در خیابان می‌شود و از طرفی در روز تعطیل و پایان هفته نیز امکان سفر و خارج شدن از محیط شهری نیست، ایجاد محیط مناسب شهری نقش کلیدی در کاهش این فشارهای روانی دارد. حضور چند دقیقه‌ای و حتی تماشای گذرای محدوده‌‌ای مانند پارک و یا فضای سبز با درختان بسیار، تنش‌های روزانه مردم را کاهش می‌دهد.

 نبود این گونه فضاها چه آسیب‌هایی را به دنبال دارد؟

توجه نکردن به این نیاز باعث ایجاد محیطی خشک در محیط شهری و بروز انزجار در افراد نسبت به محیط شهری می‌شود. فضاهایی مانند پارک و فضای سبز با درختان انبوه مکان‌های مناسبی برای تخلیه هیجان‌های مثبت و منفی افراد هستند و در صورت نبود چنین فضایی هیجان‌ها تخلیه نمی‌شوند و در نهایت مسائلی مانند پرخاشگری، استرس و افسردگی بروز پیدا می‌کند. همچنین شهروندان حس تعلق به محیط شهری را از دست می‌دهند و این حس به مرور بر سایر روابط اجتماعی هم تأثیر می‌گذارد که در نهایت به بی‌تفاوتی اجتماعی منجر می‌شود.

وجود مکان‌هایی مانند پارک‌ها چه تأثیری بر کودکان می‌گذارد؟

این مکان‌ها باعث همنشینی خانواده‌ها در کنار یکدیگر در یک روز تعطیل پایان هفته می‌شود و این فرصت مناسبی برای کودکان است که به دلیل شاغل بودن پدر و مادر در طول هفته مهیا نمی‌شود. همین دورهمی‌های ساده در محیط باز و مناسب در یک پارک به کودک امنیت روانی و ذهنی را القا می‌کند و این موضوع بر رشد فکری کودک تأثیر کلیدی دارد. بازی کودکان در محیط پارک در کنار والدین از 2 جنبه فردی و اجتماعی تأثیر مثبت فوق‌العاده‌ای به همراه دارد. هوش هیجانی کودک با قرار گرفتن در این محیط تحریک و خلاقیت او تقویت می‌شود و از طرفی با قرار گرفتن در کنار همسالان روابط اجتماعی را می‌آموزد.

کاهش دید افقی به دلیل آلودگی هوا و نبود فضایی مثل پارک تا چه حد اهمیت دارد؟

بلندمرتبه‌سازی‌ در شهر باعث کاهش دید افقی شده است. روحیه انسان طبیعت‌دوست است و بافت روانی او با محیط بی‌روح و خشک صنایع تناسب ندارد. به همین لحاظ زمانی که در شهرهای صنعتی رشد صنعت از فضای طبیعی پیشی می‌گیرد، شاهد بروز تبعات اجتماعی خواهیم بود و نیاز به فضای طبیعی پررنگ‌تر از گذشته نمایان می‌شود.
با این وضعیت به عنوان نمونه، شهروند اراکی مدام باید به دیدن ساختمان‌ها مشغول باشد و فضای بازی برای دید افقی او وجود ندارد. در واقع باید گفت چشم و فکر او تنفس درستی ندارند که این مهم به مرور تأثیرات روانی بر او می‌گذارد.