ترامپ علیه یک شراکت 70 ساله

 دونالد ترامپ با انتقادهای سرسختانه از ناتو، 70سال همکاری دفاعی در دوسوی اقیانوس اطلس را به لرزه انداخته است. به گزارش بلومبرگ، رئیس‌جمهور آمریکا معتقد است که این پیمان دفاعی باید بیشتر روی مبارزه با تروریسم تمرکز کند و دیگر اعضا هم باید «سهم عادلانه» خود را برای تأمین بودجه این سازمان بپردازند. او سال گذشته با برخورد سردش در این نشست، باعث پیش کشیده شدن این موضوع شد که آیا آمریکا تحت رهبری او، همچنان به دکترین ناتو که دفاع همه کشورها از یک عضو مورد حمله است پایبند خواهد ماند یا نه. به‌نظر نمی‌رسد دیدگاه‌های او نسبت به ناتو تغییری کرده باشد. او همچنان بر صرف بودجه بیشتر از سوی دیگر اعضا تأکید و با زبان تندتری علیه سازمان صحبت می‌کند. این انتقادها در آستانه سفر او به بروکسل چنان بالا گرفت که دیروز دونالد تاسک رئیس شورای اروپا در توییتر به او یادآوری کرد که اروپا، شریک قابل‌اعتمادتری نسبت به چین و روسیه برای آمریکاست و این کشور، هم‌پیمانی همچون اروپا پیدا نخواهد کرد.

اما بعید به‌نظر می‌رسد که چنین انتقادهایی، تغییری درنظرات ترامپ ایجاد کند. او سرسختانه بر افزایش هزینه‌های دفاعی کشورهای عضو ناتو به اندازه 2درصد تولید ناخالص داخلی‌شان تأکید می‌کند و احتمالا امروز هم مواضعش را تکرار خواهد کرد. علاوه بر این، دوری از متحدان قدیمی و نزدیکی به رقبای قدیمی (مانند کره‌شمالی و روسیه) به یک روند در سیاست خارجی دولت ترامپ تبدیل شده است. همه اینها در کنار هم، دلایل کافی به اروپا می‌دهد تا نگران پایبندی آمریکا به تعهداتش در ناتو باشد و با دقت و حواس جمع به صحبت‌های ترامپ در اجلاس امسال گوش دهد.


 ناتو چرا شکل گرفت؟

هدف اولیه تاسیس این سازمان در سال1949، دفاع از اروپا در برابر تهدید اتحاد جماهیر شوروی بود. بعد از فروپاشی شوروی، ماموریت‌های سازمان هم تغییر کرد. بمباران صرب‌ها در جنگ، مشارکت در تحریم تسلیحاتی لیبی، کمک برای مقابله با سیل پناهجویان خاورمیانه‌ای در 2015 و تقویت دفاع سایبری، ‌از عمده فعالیت‌های ناتو در سال‌های اخیر بوده است. بعد از جنگ اوکراین با روسیه، این سازمان گروه‌های رزمی به شرق فرستاده و دوباره درگیر تهدید روسیه شده. این کشور در حال گسترش است و اعضای آن از 12 به 26 کشور رسیده‌اند.


بودجه ناتو چطور تأمین می‌شود؟

بودجه ناتو به 2روش تأمین می‌شود. در یک روش، کشورها براساس درآمد ملی خود بخشی از بودجه ناتو را تأمین می‌کنند. این بخش از بودجه کلی ناتو، 2.3میلیارد یورو در سال2018 است. اما بخش عمده بودجه، از طریق دیگری تأمین می‌شود. در سال2006، کشورها دستورالعملی را تصویب کردند که براساس آن هر عضو باید 2درصد از تولید ناخالص داخلی خود را در امور دفاعی هزینه کند. براساس توافق بعدی در سال2014، کشورها متعهد شده‌اند تا سال2024 میلادی به این هدف برسند.

با این حال از نظر آمریکا، تحرک کشورها در این زمینه راضی‌کننده نیست و ترامپ هم به همین‌خاطر به‌شدت از اعضا انتقاد می‌کند.


آمریکا چقدر بیشتر هزینه می‌کند؟

معمولا آمریکا بزرگ‌ترین تامین‌کننده بودجه ناتو بوده است. با این حال، این شکاف در سال‌های اخیر بیشتر شده است. بعد از حملات 11سپتامبر2001 در آمریکا، این کشور هزینه‌های دفاعی خود را به‌شدت افزایش داده است. در مقابل، بعد از پایان جنگ سرد در مرحله اول و بحران اقتصادی2008 در مرحله دوم، هزینه‌های دفاعی در اروپا کاهش یافته است. این یعنی طی 20سال، سهم آمریکا از هزینه‌های دفاعی ناتو از 58 به 72درصد رسیده است.

ترامپ با استناد به این آمار، کشورهایی را که سهم هزینه‌های دفاعی خود را به 2درصد تولید ناخالص داخلی نرسانده‌اند متهم کرده که «مبالغ سنگین و زیادی» هم از قبل به ناتو بدهکارند. این ادعا اما نادرست است چون این هدف ناتو است و نه تعهدی الزام‌آور.


دیگر اعضا چه می‌گویند؟

صریح‌ترین موضعگیری، متعلق به آلمان است که 1.2درصد تولید ناخالص داخلی‌اش را صرف هزینه‌های دفاعی می‌کند و قرار است این رقم را تا سال2024 به 1.5درصد برساند. آنگلا مرکل صدراعظم این کشور از این میزان هزینه‌کرد دفاع کرده و گفته است نگاه ناتو نباید صرفا معطوف به هزینه‌های دفاعی باشد. او گفته از آنجا که کمک‌های توسعه‌ای برای امنیت حیاتی هستند، باید در محاسبه هزینه‌های دفاعی لحاظ شود. آلمان 0.7درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به‌عنوان کمک در این بخش هزینه کرده درحالی‌که این میزان در آمریکا، تنها 0.2درصد بوده است. علاوه بر آن، کشورهای دیگر ناتو بر استفاده از روش‌های هوشمند دفاعی که معمولا کم‌هزینه‌تر هستند تأکید می‌کنند.


چرا کشورها نگران تعهد ترامپ به ناتو هستند؟

ترامپ در کارزار انتخابی‌اش صراحتا اعلام کرد که تعهد آمریکا به دفاع از اعضای ناتو بستگی به این دارد که هزینه‌های نظامی این کشورها به اندازه کافی بالا باشد. این اظهارنظر، هشداری برای اروپایی‌ها بود. در نشست سال گذشته، ‌آنها به‌دنبال تضمین‌هایی از سوی آمریکا بودند اما نظرات ترامپ درباره دفاع جمعی آنها را متقاعد نکرد. با این حال او 2هفته بعد در واشنگتن بر تعهدش بر دفاع جمعی تأکید کرد.