محیط زیست
خشکسالی در گناباد 20 ساله شد
آب آشامیدنی این شهرستان از فاصله 120 کیلومتری شهر به مردم می رسد
یاسر سالاری | خبرنگار - خراسان رضوی:
این روزها شهرستان‌های خراسان رضوی حال و روز خوشی ندارند و حتی شهری مانند گناباد نیز که به شهر قنات‌ها معروف است، با خشکسالی عجیب و غریبی دست به گریبان است و حال و روز خوشی ندارند. شهری که حتی قنات‌هایش هم دیگر نای تطبیق با شرایط آب و هوایی را ندارند و به گواه کشاورزان منطقه دیگر صدای خوش آب قنات‌ها که به گوش هر کشاورزی می‌رسید، به سختی شنیده می‌شود. درختان منطقه کاخک گناباد جای خود را به گیاهان کم‌آبی مثل سماق
داده است.
2 دهه خشکسالی
خشکسالی حدود 20 سالی است که گریبانگیر شهرستان گناباد شده و مردمانی که گذشته گناباد را به یاد دارند، می‌توانند گواهی دهند که خشکسالی‌های متوالی چه بر سر این شهر آورده است. میزان بارندگی کم شده، سطح آب سفره‌های زیرزمینی کاهش یافته، قنات‌ها خشک شده و این روند همچنان ادامه دارد. یک کشاورز گنابادی در این زمینه می‌گوید: زمانی شاهد چند روز بارندگی در گناباد بودیم و کشت دیم ما وضعیت خوبی داشت ولی امروز نمی‌توانیم زمین‌های زارعی خود را سیرآب کنیم. «حسن اسکندری» ادامه می‌دهد: آب چاه‌های کشاورزی شور شده و محصولات متنوعی که می‌توانستیم بکاریم، دیگر به چند محصول خاص محدود شده است؛ در واقع الگوی کشت چندمحصولی در این شهر از بین رفته و کشاورزان رو به الگوی کشت تک‌محصولی آورده‌اند. اسکندری بیان می‌کند: آب برای خوردن دیگر نداریم؛ در حال حاضر آب آشامیدنی گناباد از فاصله‌ای 120 کیلومتری تامین می‌شود که برای قطره‌قطره آن باید ارزش قائل باشیم؛ صرفه‌جویی تنها راهکار این موضوع است.
چاه غیرمجاز نداریم
مدیر منابع آب منطقی گناباد درباره وضعیت چاه‌های آب در گناباد می‌گوید: در شهرستان گناباد هیچ‌گونه چاه غیرمجاز کشاورزی نداریم؛ تعداد چاه‌های غیرمجاز دیگر نیز 2 مورد بوده که برای شرب مصرف می‌شد.
«احمد تمام‌گر» با اشاره به وضعیت منابع آبی در این شهر جنوبی خراسان رضوی بیان می‌کند: در شهرستان گناباد 432 حلقه چاه با تخلیه سالانه 110 میلیون لیترمکعب آب داریم. برای کل چاه‌های کشاورزی سطح شهرستان کنتورهای حجمی هوشمند نصب شده و در حال برنامه‌ریزی نصب این کنتورها برای چاه‌های صنعتی هستیم.
تمام‌گر با اشاره به افزایش میزان EC (شاخص هدایت الکتریکی آب که نشان‌دهنده میزان املاح هادی موجود در آب است) در آب‌های گناباد اظهار کرد: یکی از مشکلات جدی شهرستان، حرکت آب‌های شور به سمت چاه‌هایی است که سبب خراب شدن کیفیت آب شده‌اند و برای آن باید برنامه‌ریزی جدی صورت گیرد.
آمار بارندگی اسفبار است
مدیر منابع آب منطقه‌ای گناباد در خصوص بارندگی و تامین آب می‌گوید: تا پایان سال گذشته، در گناباد 43 میلیمتر بارندگی داشتیم و در برخی روستاها این رقم هنوز به 60 میلیمتر هم نرسیده است.
تمام‌گر کنترل پروانه‌های برداشت و استفاده از کنتورهای حجمی را یکی دیگر از راهکارهای کاهش برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی دانست و بیان کرد: برداشت آب چاه‌های کشاورزی باید براساس میزان پروانه صادر شده باشد. براساس بازدیدهای صورت گرفته 28 مورد اضافه برداشت داشتیم که تمامی آنها اصلاح شده و از این طریق 2 میلیون و 400 هزار مترمکعب در برداشت آب صرفه‌جویی صورت گرفته است. مدیرمنابع آب منطقه‌ای گناباد خاطرنشان کرد: پروژه آبخیزداری سیاه کوه گناباد، در صورت تامین اعتبار می‌تواند سفره‌های زیرزمینی آب را به خوبی تقویت کند.
لایروبی قنوات در دستور کار است
مدیر جهادکشاورزی گناباد که بیشترین آب مصرفی در حوزه کاری اوست، گفت: خوشبختانه با توجه به بارندگی‌هایی که در ابتدای سال داشتیم میزان آب‌دهی 80 رشته قنات گناباد بهبود یافته ولی اگر بارندگی‌ها ادامه پیدا نکند این موضوع موقتی بوده و دوباره به حالت قبلی خود برمی‌گردد. «علیرضا حسین‌زاده» لایروبی قنوات را یکی از راهکارهای افزایش دبی آب دانست و افزود: در سال جاری 70 میلیارد ریال برای 53 رشته قنات تخصیص یافته است و بر همین اساس قنات روشناوند گناباد بعد از 37 سال احیا می‌شود. وی با اشاره به تبعات منفی خشکسالی در کاهش محصولات راهبردی گناباد گفت: این معضل موجب کاهش 30 درصدی تولید زعفران به عنوان یکی از تولیدات مهم این شهرستان در سال زراعی آتی می‌شود. مدیر جهاد کشاورزی گناباد بیان کرد: این شهرستان دارای حدود 600 رشته قنات است که فقط 480 رشته قنات آن دایر است و بقیه خشک‌شده و آب‌دهی ندارند.
کاهش 6 میلیون مترمکعبی آب‌دهی چاه‍‌ها
حسین‌زاده با اشاره به قدمت قنات قصبه و زنده بودن آن می‌گوید: 294 حلقه چاه عمیق با ظرفیت آب‌دهی 166 میلیون مترمکعب در گناباد وجود دارد که خشکسالی سال‌های اخیر سبب کاهش 6 میلیون مترمکعبی آب‌دهی آنها و نیز 9. 5 میلیون مترمکعبی آب 106 دهنه چشمه این شهرستان شده است.
وی در زمینه اینکه بیشترین آب مصرفی در حوزه کشاورزی است، به ما می‌گوید: برای اجرای شبکه‌های آبیاری تحت فشار و استفاده مناسب از آب در بخش کشاورزی 16 طرح لوله‌گذاری به طول 8 هزار و 400 متر در کشتزارهای گناباد در سال جاری اجرا می‌شود. مدیر جهادکشاورزی گناباد ادامه می‌دهد: در صورتی که خشکسالی‌ها ادامه یابد برای 34 هزار بهره‌بردار بخش کشاورزی گناباد با 20 هزار هکتار کشتزار آبی، هزار و 700 هکتار دیم‌زار و 500 هزار راس دام مشکلات جدی به وجود خواهد آمد.
