آتش در دل هور

مهناز بنی‌تمیم| هویزه- خبرنگار:

تابستان که از راه می‌رسد، آتش هم در هور زبانه می‌کشد. زبانه می‌کشد و گرما، خاکستر و یک آسمان تیره و تاریک را به اهالی مناطق همجوار خود هدیه می‌دهد؛ همانند آتشی که هفته پیش تا عمق هور نفوذ کرد و چند روز شعله‌ور بود و تلاش‌ها برای مهار کردن آن بی‌فایده.
هفته گذشته آتش‌ به دل هورالعظیم افتاد و زندگی ساکنان همجوار این تالاب زیبا را در جنوب‌غرب خوزستان مختل و حیات تالاب و جانوران آن را با تهدید مواجه کرد. خاکستر و آسمان تیره تا چند روز زندگی اهالی شهرهایی مثل هویزه، رفیع و حتی برخی مناطق شهر اهواز را از حالت عادی و طبیعی آن خارج کرد. آتشی که همچنان زبانه می­کشد و پس از 8 روز هنوز در بخش عراقی ِ آن مهار نشده است.


از خشکی تا آتش‌سوزی

«هورالعظیم» به معنای تالاب بسیار بزرگ است. این تالاب با مساحت 118 هزار هکتار، بزرگ‌ترین تالاب استان و از بزرگ ترین تالاب‌های ایران به شمار می‌رود.
این تالاب در انتهای رودخانه کرخه در منطقه مرزی دشت آزادگان و هویزه در مرز ایران و عراق واقع شده و یک‌سوم آن در ایران و دو سوم دیگرش در کشور عراق قرار دارد.
هورالعظیم با داشتن گونه‌های متنوع جانوری و گیاهی به عنوان یک طبیعت بکر و جذاب مورد توجه گردشگران ایرانی و خارجی است، اما بر هم خوردن چرخه طبیعت هور طی سال‌های متمادی، تیشه به ریشه آن زده است. خشک شدن تدریجی و نیز آتش گرفتن نیزارهای هورالعظیم علاوه بر آن که موجب از بین رفتن گونه‌های گیاهی و جانوری این تالاب شده، به یک مشکل زیست‌محیطی بزرگ نیز تبدیل شده اشت.


دود غلیظ

«زهرا» کارشناس شیمی و ساکن اهواز است و در روز آتش گرفتن هور به شهر رفیّع (در هویزه) رفته بود. او به همشهری می‌گوید: آسمان آن قدر تیره شده و دود غلیظی آن را فراگرفته بود که به زحمت می‌شد جلوی پا را دید.او می‌گوید: آتش چند روز در نیزارهای هورالعظیم زبانه کشید و نمی‌توانستند آن را خاموش کنند.


مقصران آتش‌سوزی

«مریم امیری» از ساکنان شهر رفیّع است. او درباره آتش تابستانه هور می‌گوید: تابستان که می‌شود، چندین بار شاهد آتش‌سوزی در هورالعظیم هستیم. با این که معمولا آتش عمیق است و بخش‌های زیادی از هور را درگیر می‌کند، اما معمولا اقدامی برای خاموش کردن آن انجام نمی‌شود.
او می‌گوید: این اتفاق هر سال تکرار می‌شود، اما مسئولان هنوز راهی برای پیشگیری از آتش سوزی یا مهار آن پیدا نکرده اند. شاید هم واقعا کار سختی باشد.
این شهروند ، مردم محلی و شرکت‌های نفت شاغل در هور را مقصر آتش‌سوزی می‌داند و می‌گوید: مردم نیزارها را آتش می‌زنند تا بتوانند از نی برای خوراک دام هایشان استفاده کنند. تاسیسات نفتی مستقر در هور هم برای باز کردن مسیر و استخراج نفت مجبورند نی‌ها را آتش بزنند. این آتش گاهی زبانه می کشد و به سایر بخش‌ها منتشر می‌شود. البته می‌گویند منشأ آتش‌سوزی این بار در کشور عراق بوده است.


تهدید حیات هور

«صادق» از جوانان خوزستانی است که بارها به هور سفر کرده و حتی دوستان خود را از شهرهای مختلف برای دیدن هور و طبیعت آن به استان دعوت کرده است.
او می‌گوید: با به آتش کشیده شدن هور، چرخه طبیعت و زندگی در این تالاب به هم می‌خورد. هورالعظیم دارای گونه‌های متنوعی از گیاهان و جانوران است؛ انواع گیاهان نی، چگن، لویی و بردی و جانورانی مثل انواع ماهی، گراز آبی ، خفاش و گاومیش، بومی هور هستند. 

وقتی بافت گیاهی هور بر اثر آتش سوزی از بین برود، قطعا جانورانی که در هور زیست می کنند هم از بین می روند و به تدریج مرگ هور فرا می ‌رسد.صادق به نکته دیگری هم اشاره می‌کند: با خشک شدن بخش‌هایی از هور به علت بی‌آبی، سدسازی و برداشت آب از سرشاخه‌ها، همزمان با گرم شدن هوا نیزارها آتش می‌گیرند و می‌سوزند و این می‌شود مزید بر علت.


پاسخ مسئولان


 خودسوزی طبیعی تالاب

اما ستاد مدیریت بحران شهرستان هویزه، منشأ آتش و دود غلیظ چند شب گذشته را که آسمان هویزه، رفیّع و روستاهای شهرستان دشت آزادگان را احاطه کرده بود، در محدوده جغرافیایی عراق اعلام کرده است.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست هویزه در این باره به همشهری می‌گوید: هورالعظیم در شرق دایک مرزی در ایران و جنوب دریاچه ام النعاج در کشور عراق از ظهر سه شنبه 12 تیرماه دچار آتش‌سوزی مهیبی شد که دود ناشی از آن شهرهای رفیّع، هویزه و سوسنگرد را فرا گرفت.«محمد ساکی» گفت: یکی از دلایل آتش‌سوزی در هور، خودسوزی طبیعی این تالاب است که به دلیل خشکسالی و کاهش شدید ورودی آب به تالاب رخ می‌دهد.


چهارمین آتش‌سوزی در تابستان امسال

معاون محیط‌زیست طبیعی اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست خوزستان نیز اظهار می‌کند: در این آتش‌سوزی مساحتی حدود 600 هکتار از بخش ایرانی تالاب به طور پراکنده طعمه حریق شد که به دلیل مرطوب بودن زمین، آتش بعد از چند ساعت خاموش شد.به گفته «عادل مولا»، آتش‌سوزی در این تالاب، چهارمین مورد حریق در تابستان سال جاری است.


آتشِ ادامه­‌دار

فرماندار هویزه نیز می‌گوید: ‌آتش‌سوزی در بخش عراقی هورالعظیم که از 12 تیرماه آغاز شده، همچنان ادامه دارد و باعث ‌آتش‌سوزی 13 هزار هکتار از تالاب در بخش عراقی و بین 400 تا 600 هکتار از بخش ایرانی تالاب در هویزه شده است.

«محمد ثبوتی» می‌گوید: از کشور عراق خواسته‌­ایم که هر چه زودتر امکانات خود را برای کنترل و مهار این آتش سوزی بسیج کند. در حال حاضر کمیته بحران تشکیل شده و علاوه بر اتوبوس سیار پزشکی، تیم‌هایی در مراکز درمانی منطقه مستقر شده تا در صورت نیاز، به مردم منطقه خدمات‌رسانی صورت بگیرد.


طی مراحل اداری و دیپلماتیک برای مهار آتش

فرماندار شهرستان هویزه نیز در گفت‌وگویی با همشهری اظهار می‌کند: روز 12 تیرماه نیزارهای هورالعظیم در محدوده جغرافیایی کشور عراق دچار حریق شد که برای اهالی هویزه و سوسنگرد، رفیّع و روستاهای اطراف مشکلات تنفسی در پی داشت.
«ناظم ثبوتی» می‌گوید: ستاد مدیریت بحران شهرستان با تشخیص منشأ دود غلیظ، مدارک و مستندات موجود را به همراه درجه آلودگی هوای شهرستان به منظور ارسال و انعکاس آن به سازمان محیط‌زیست کشور، در اختیار اداره کل محیط‌زیست استان گذاشت تا اقدامات مقتضی و پیگیری‌های دیپلماتیک از طریق سفارتخانه کشور عراق در تهران انجام شود.
وی ادامه می‌دهد: البته این پدیده منشأ داخلی هم داشت؛ وزش باد از غرب به شرق باعث شد آتش نیزارهای کشور عراق به سوی کشورمان کشیده شود و قسمتی از نیزارهای واقع در محدوده کشورمان را در بر بگیرد.