تحصیل به شرط کمک مالی

وحید خدادادی| روزنامه‌نگار:
 
دغدغۀ بزرگ و همیشگی خانواده ها تحصیل فرزندان است که هر سال با فرارسیدن ماه تابستان و شروع ثبت‌نام‌ها شدت بیشتر و رنگ و روی جدی‌تری پیدا می‌کند. پیش‌تر برای تحصیل، داشتن تمکن مالی شرط نبود و کم‌‌برخوردارترین اشخاص هم مانند برخوردارترین آنان از نعمت تحصیل بهره‌مند می‌شدند و می‌توانستند بدون دغدغه ادامه تحصیل دهند. سپس پول به شبکۀ آموزشی نفوذ کرد و ابتدا از کنکور شروع شد. کلاس‌هایی با حق ثبت‌نام نجومی ایجاد شد که عده‌ای خاص در آن‌ها توان ثبت‌نام داشتند و همانان نیز کرسی‌‌های دانشگاهی را اشغال می‌کردند. دیگران باید سرنوشت و آینده خود را جایی دیگر می‌جستند. به تدریج، عامل پول به مقاطع پایین‌تر هم وارد شد و مدارس غیرانتفاعی  در عمل ساختار آموزشی کشور را به دو طبقه تقسیم کرد. چند روز پیش در یکی از رسانه‌ها، خبر ایجاد مدارس فانتزی با شهریه صد میلیون تومانی هم منتشر شد. 

برای قشر ضعیف جامعه داشتن چنین امکانی رویاگونه است و تا این اواخر به آن اهمیتی نمی‌دادند. از آن جهت که هنوز مدارس دولتی بودند که بدون پرداخت چنین ارقامی می‌شد در آن‌ها تحصیل کرد و حق دانایی را محفوظ داشت. ناگهان اما پدیده عجیب کمک مالی در مدارس شیوع یافت. در حالی که طبق اصل سی‌ام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تحصیلات تا پایان دوره متوسطه رایگان است و نهاد‌‌های آموزشی حق دریافت ریالی بابت ثبت‌نام ندارند. تخطی از این قانون در واقع تخطی از قانون اساسی است و وزارت آموزش و پرورش بارها تاکید کرده که مدارس حق دریافت کمک به مدرسه را ندارند. با این همه، در برخی مدارس، پدیده کمک به مدرسه شرط اصلی ثبت‌نام دانش‌آموزان است. دستگاه کپی خراب است، شوفاژها کار نمی‌کند، برگه امتحانی نداریم، دیوارهای مدرسه رنگ آمیزی می‌خواهد و انواع بهانه‌های دیگر حتی اگر راست باشد، نمی‌تواند دلیلی برای دریافت مبالغ آن‌چنانی برای ثبت‌نام و البته شرط آن باشد. جالب آن‌که مدارس دولتی بسته به محل استقرار خود از نظر گرفتن مبلغ کمک، یکسان عمل نمی‌کنند. بنا بر اخبار، برخی مدارس رویه مدارس غیر‌دولتی را پیش گرفته‌اند و گاه مبالغ میلیونی از اولیا درخواست می‌کنند. اگرچه مسئولان آموزش و پرورش هر سال از ممنوعیت دریافت پول از سوی مدارس دولتی خبر می‌دهند اما رسم کهنه دریافت پول اجباری از سوی مدارس دولتی هر سال تجدید می‌شود. در مورد مدارس غیر‌انتفاعی و مهد‌کودک‌ها هم گویا نظارتی وجود ندارد و مدیران مهدکودک‌ها مثل پزشکان شهریه می‌گیرند. 

ادعاهای مسئولان آموزش و پرورش مبنی بر دریافت نکردن کمک مالی برای مدارس موجب سردرگمی و اختلاف میان مسئولان مدارس و اولیا می‌شود. بهتر است این نهاد یک بار برای همیشه اعلام کند که دولت توان ارائه تحصیلات رایگان را ندارد و هر کس قصد ادامه تحصیل دارد، باید پول بپردازد. در این صورت هم اختلافات از میان می‌رود و هم برخی خانواده‌ها که توان پرداخت ندارند، تکلیف خود را می‌دانند و به جای تحصیل، آینده فرزندان خود را در کاری دیگر می‌جویند. دریافت کمک‌‌های مردمی تحت عنوان مشارکت‌‌های مردمی در قوانین آموزش و پرورش آمده است، اما این قانون در اکثر مدارس به صورت سلیقه‌ای و غیر قابل قبول اخذ می‌شود.