حق کسب و پیشه

مصطفی خلیلی/ مشاور حقوق کسب‌وکار
قاعده این است که هنگام تجدید بنایی مانند پلاسکو که تخریب و بازسازی کامل شده است، باید املاکی که قبلا اجاره داده شده بود به قیمت روز ارزشگذاری و تحویل متصرفان قبلی شود. با این حال مواد قانونی دیگری هم وجود دارد که می‌توان برای بررسی رابطه میان مستأجران و مالک به آنها مراجعه کرد. 3 قانون اصلی در این میان مؤثر هستند؛ یکی قانون مدتی که براساس آن اگر عین مستأجره (ملکی که به اجاره داده شده است) به شکلی آسیب ببیند که قابل تعمیر یا قابل استفاده نباشد، قرارداد اجاره باطل است. قانون دوم قانون روابط مالک و مستأجر مصوب سال1356 است که براساس آن حق کسب و پیشه تنها در صورتی به متصرف جدید منتقل می‌شود که برای آن سند رسمی تنظیم شده باشد؛ چه مستأجر قبلی ملک را به شخص جدید واگذار کرده باشد و چه مالک ساختمان ملک را از مستأجر قبلی تحویل گرفته و به شخص دیگری داده باشد باید برای آن یک سند رسمی وجود داشته باشد. ساختمان پلاسکو در سال1341 ساخته شده و از همان زمان هم شروع به‌کار کرده است؛ بنابراین شامل قانون سال1356 می‌شود. حال اگر تصور کنیم که در سال‌های قبل واحد‌های تولیدی و تجاری پلاسکو از مستأجران قبلی به افراد جدید واگذار شده یا مالک (بنیاد مستضعفان) آن را به اشخاص جدید اجاره داده است و سند رسمی برای این کار تنظیم نشده پس حقوق کسانی که در زمان تخریب در آن ساکن بودند از میان رفته است. البته ساختمان پلاسکو یک مورد خاص است که بر اثر حادثه اتفاق افتاد و باید آن را در چارچوب مسئولیت نگهداری و قصور از بابت تأمین ایمنی هم بررسی کرد.