یادداشت
ایران و اتریش افق‌های جدید همکاری
احمد جعفری | رایزن دیپلماسی عمومی سفارت ایران در اتریش:
ایران و اتریش به‌عنوان میراث‌داران امپراتوری‌های بزرگ همواره در طول تاریخ از روابط حسنه و مناسبات مستحکم برخوردار بوده‌اند.
هرچند پس از پیوستن اتریش به اتحادیه اروپا اولویت‌های سیاست خارجی این کشور منطبق با سیاست‌های کلان اتحادیه اروپا و دیگر اعضای اتحادیه تعریف و اجرا میشود، با این اوصاف اتریش همواره در زمره کشورهای دوست ایران در اتحادیه اروپا محسوب میشود و این کشور سیاست مدارا و احترام متقابل را در مناسبت‌های سیاسی و بین‌المللی نسبت به کشورمان در پیش گرفته و بعضا رهبران این کشور به‌عنوان نخستین رهبران اروپایی بودند که از کشورمان بازدید رسمی به عمل آورده بودند. سفر آروین لانس (Erwin Lanc) به ایران در سال ۱۹۸۴ میلادی، نخستین سفر یک وزیر امور خارجه اروپایی (اتحادیه اروپایی) به ایران، بعد از انقلاب بود. همچنین در تیرماه ۱۳۶۶، دکتر علی‌اکبر ولایتی، سفری ۳ روزه به اتریش داشت که نخستین سفر وزیر امور خارجه ایران به یک کشور غربی، بعد از انقلاب محسوب می‌شد. در خلال جنگ تحمیلی نیز اتریش ضمن اعلام بیطرفی، پذیرای تعداد زیادی از مجروحان جنگی و مصدومان حملات شیمیایی نیروهای بعثی عراق علیه کشورمان بوده است.
اتخاذ سیاست بیطرفی اتریش و موقعیت ویژه این کشور در قلب اروپا موجب شده است تا شهر وین پایتخت این کشور به‌عنوان مقر اروپایی سازمان ملل، اپک، سازمان بین‌المللی انرژی اتمی و چندین سازمان منطقه‌ای و بین‌المللی دیگر همواره محل تردد، برگزاری کنفرانس‌های بین‌المللی و دیدارهای مهم سیاسی در سطوح دوجانبه و چند‌جانبه باشد. دور نهایی مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های بزرگ تحت عنوان 1+5 نیز در هتل کوبورگ این شهر برگزار و نهایتا سند برجام نیز در همین شهر نهایی و تصویب شد.
پس از توافق هسته‌ای وین که به رفع تدریجی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران انجامید، دکتر هاینس فیشر، رئیس‌جمهور وقت اتریش، نخستین مقام عالی‌رتبه یک کشور عضو اتحادیه اروپایی بود که در شهریورماه 1394به ایران سفر کرد. هدف از این سفر که یک هیأت پرتعداد اقتصادی نیز رئیس‌جمهور اتریش را همراهی می‌کردند، گشایش باب تازه‌ای در روابط تجاری اتریش با کشورمان بود. در جریان این سفر سند نقشه راه همکاری‌های اقتصادی ایران و اتریش برای یک دوره پنج‌ساله (از 2016تا 2020) تدوین و روابط 2کشور به یکی از بهترین دوران آن در طول تاریخ روابط دوجانبه تبدیل شد.
حجم مبادلات جمهوری اسلامی ایران و اتریش طی سال‌های اخیر با رشد محسوس و قابل توجهی روبه‌رو شده است. حجم مبادلات بازرگانی 2کشور در سال 2017میلادی به 421میلیون و 76هزار یورو رسید که نسبت به سنوات گذشته از رشد قابل توجهی برخوردار شد. در همین دوره زمانی، صادرات کشورمان به اتریش با 5/ 18درصد رشد (در مقایسه با سال 2016) به 119میلیون و 342هزار یورو و واردات کشورمان از اتریش با رشدی معادل 8/2 درصد 301میلیون و 734هزار یورو بوده است.
تاکنون بالغ بر 30موافقتنامه و یادداشت تفاهم همکاری در زمینه‌های اقتصادی، تجاری، سیاسی، فرهنگی، علمی، دانشگاهی، بهداشتی، ساخت و تجهیز بیمارستان، بین 2کشور به امضا رسیده است. طی دهه اخیر، اعزام دانشجویان ایرانی به اتریش نیز از رشد قابل توجهی برخوردار بود به‌نحوی که سالانه بیش از ۱۰۰۰ دانشجوی ایران در رشته‌های مختلف دانشگاهی این کشور، به تحصیل اشتغال یافته‌اند. هم‌اکنون بالغ بر 35هزار ایرانی در اتریش زندگی می‌کنند که به‌دلیل وضعیت علمی و اجتماعی خود از جایگاه قابل احترامی نزد جامعه و دولت این کشور برخوردار هستند. برآورد میشود که بیش از 2000پزشک ایرانی در این کشور اشتغال دارند. همچنین کتابخانه دانشگاه وین، ۴۰ هزار نسخه خطی فارسی از کتب شعرا و دانشمندان ایرانی را در خود جای داده است و انجمن‌ها و مراکز ایرانشناسی در اتریش از دیرباز نقش مهمی در معرفی فرهنگ و تاریخ کشورمان در اروپا و اتریش داشته‌اند.
بنا به دعوت رسمی الکساندر فان در بلن، رئیس‌جمهور اتریش، روحانی رئیس‌جمهور اسلامی ایران در رأس یک هیأت عالی‌رتبه سیاسی و اقتصادی طی روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه، 12 تا 13تیرماه 1397از اتریش دیدار رسمی به عمل خواهند آورد. در این سفر ایشان علاوه بر دیدار و گفت‌وگو با همتای اتریشی، با آقای سباستین کورتس صدراعظم اتریش نیز گفت‌وگو و رایزنی می‌کنند. همچنین چند سند همکاری در حوزه‌های مختلف بین وزارتخانه‌ها و نمایندگان بخش‌های خصوصی 2کشور به امضا می‌رسد. در این سفر هیأتی از فعالان اقتصادی بخش خصوصی ایران با همکاری اتاق بازرگانی و صنایع و معادن کشورمان، رئیس‌جمهور را همراهی و در همایش اقتصادی و تجاری که به همین منظور در اتاق بازرگانی فدرال اتریش برگزار میشود، شرکت می‌کنند تا با اغتنام از فرصت مهم پیش آمده، زمینه‌های توسعه همکاری‌ها بین دو طرف را مورد بررسی قرار دهند.
ترکیب هیأت اقتصادی همراه رئیس‌جمهور کشورمان به وین، نشان از برنامه‌ریزی و هدفگذاری تهران در تقویت تعامل با اتریش دارد. اتریشی‌ها با وجود شرایط و فضای بین‌المللی منتج از خروج آمریکا از برجام به‌دنبال همکاری قوی‌تر اقتصادی و تجاری با ایران بوده و مقامات اتریشی بر این باورند که از ظرفیت لازم و کافی برای اینکه به یکی از شرکای مهم اقتصادی ایران در اتحادیه اروپا مبدل شوند، برخوردارند. سفر هیأت بلندپایه کشورمان به اتریش در روزهای آغازین ریاست شش‌ماهه دوره‌ای اتریش بر اتحادیه اروپا انجام خواهد شد. لذا این سفر در چارچوب روابط ایران با اتحادیه اروپا نیز با اهمیت ارزیابی میشود. بی‌تردید پس از خروج آمریکا از برجام و حمایت قاطع اتحادیه اروپا به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز قدرت و ثروت جهانی از برجام، مسیر اروپا از آمریکا حداقل در این موضوع خاص (برجام) از یکدیگر جدا شده است. این دیدار می‌تواند فرصت مناسب و مغتنمی برای تبیین خواسته‌ها و انتظارات جمهوری اسلامی ایران از اتحادیه اروپا در حفظ برجام باشد. هر چند مقامات عالی رسمی اتریش تاکنون بارها و به صراحت از خروج آمریکا از برجام انتقاد کرده و بر ضرورت تلاش برای حفظ این توافق تأکید داشته است. در مجموع انتظار می‌رود که سفر دکتر روحانی، رئیس‌جمهور اسلامی ایران به وین که در شرایط بسیار حساس و مهم در روابط ایران و مجموعه اتحادیه اروپا صورت می‌پذیرد، در بعد دوجانبه نیز زمینه توسعه و ارتقای روابط در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، جهانگردی، بیمارستان‌سازی، حملونقل، حمایت 2کشور از یکدیگر در محافل بین‌المللی و همچنین همکاری‌های پارلمانی، فرهنگی، علمی و دانشگاهی را بیش از پیش فراهم کند.
