چه کسی بود صدا زد سهراب؟

مرتضی کاردر/ روزنامه‌نگار
بسیاری گمان می‌کردند در روزهایی که حال اقتصاد ایران چندان مساعد نیست اقتصاد هنر هم حال خوبی نداشته باشد و حراج آثار هنری تهران یا برگزار نشود یا با استقبال چندانی مواجه نشود، اما حراج نهم تهران با استقبال بسیاری از علاقه‌مندان هنر ایران برگزار شد و دو برابر دوره گذشته‌‌اش فروخت تا معلوم شود اقتصاد هنر،  منطقی جدا از وضعیت عمومی اقتصاد ایران دارد.
حراج نهم آثار هنری تهران،  عصر جمعه هشتم تیر‌ماه در هتل پارسیان برگزار شد و 78اثر برای فروش چکش خوردند. نهمین حراج به آثار هنر کلاسیک و هنر مدرن ایران اختصاص داشت. از
یک‌ سو مثل همیشه آثار هنرمندان مدرن ایرانی در حراج ارائه شد و از سوی دیگر آثار هنرمندان کلاسیک مثل کمال‌الملک و شاگردان مکتب او و نقاشانی مثل محمود فرشچیان. در حراج نهم تهران رکورد فروش آثار هنری ایرانی شکست و سهراب سپهری عنوان گران‌ترین هنرمند تاریخ هنر ایران را از آن خود کرد.


نخستین اثری که در حراجی چکش خورد نقاشی زنده‌یاد پرویز کلانتری بود که قیمت آن بین 250تا 350میلیون تومان برآورد شده بود و در نهایت 300میلیون تومان به فروش رسید. آثاری از ناصر اویسی،  جعفر روحبخش،  سیراک ملکونیان،  غلامحسین نامی،  محسن وزیری مقدم،  مسعود عربشاهی،  لیلی متین‌دفتری،  ابوالقاسم سعیدی،  منوچهر نیازی و  فریده لاشایی آغازگران نهمین حراج تهران بودند. نقاشی سیراک ملکونیان نقاش ارمنی با قیمت پایه 280میلیون تومان چکش خورد و به 550میلیون تومان رسید و نقاشی فریده لاشایی که از 380میلیون تومان آغاز شده بود در نهایت 750میلیون تومان به فروش رفت تا آثار این دو نقاش با رشد درخور توجهی در حراجی به فروش برسند.



پیشه‌ام نقاشی است

زمانی که سهراب سپهری سرود «اهل کاشانم/ پیشه‌ام نقاشی است/ گاه گاهی قفسی می‌سازم با رنگ،  می‌فروشم به شما/ تا به آواز شقایق که در آن زندانی است/ دل تنهایی‌تان تازه شود» شاید گمان نمی‌کرد که سال‌ها پس از سرودن این شعر، نقاشی‌های او در صدر حراج فروش آثار هنری در ایران قرار بگیرند.

دهه‌های 60 و 70 سال‌های رونق  شعر سهراب بود و سال‌های اخیر سال‌های جلوه‌گری نقاشی‌های اوست. هیچ‌گاه نشده است که اثری از سهراب سپهری به حراجی تهران بیاید و از رکوردشکنان نباشد. اما این‌بار سپهری نه‌تنها رکورد حراجی نهم را شکست بلکه با 5میلیارد و 100میلیون تومان رکورد تاریخ حراج تهران و فروش آثار هنری در ایران را نیز از آن خود کرد.

اثر دیگری از سهراب نیز در حراج تهران عرضه شد که با یک میلیارد و 900میلیون تومان در رتبه سوم حراج نهم قرار گرفت.

2تابلوی سهراب سپهری در مجموع 7میلیارد تومان به فروش رسید تا یک چهارم از فروش حراج نهم تهران برای این شاعر و  نقاش فقید کاشانی باشد.



پیشتازی سقاخانه‌ای ها

رکورد دوم از آن حسین زنده‌رودی بود؛ نقاشی که او را یکی از اصلی‌ترین آغازگران نقاشی‌خط و گرایش سقاخانه در هنر مدرن ایران می‌دانند. تابلوی «ه هوز،  هانسدل» که با قیمت پایه یک میلیارد و 400میلیون تومان ارائه شده بود در نهایت 2میلیارد و 300میلیون تومان به فروش رسید تا زنده‌رودی در حراج نهم تهران در رتبه دوم قرار بگیرد.

رتبه بعدی حراج تهران به منصور قندریز رسید؛ یکی دیگر از بنیا‌نگذاران گرایش سقاخانه در نقاشی مدرن ایران و یکی از بنیانگذاران تالار ایران که بعد از درگذشت وی،  تالار قندریز نام گرفت. تابلوی قندریز که چند سال پیش از درگذشت او در دهه 40به روی بوم آمده بود در حراج تهران یک میلیارد و 300میلیون تومان به فروش رسید.

رتبه پنجم از آن زنده‌یاد رضا مافی شد؛ یکی از اصلی‌ترین بنیانگذاران نقاشی‌خط که تلاش کرد با استفاده از خوشنویسی ایرانی به شکل‌های انتزاعی برسد. اثر رضا مافی که با قیمت 550میلیون تومان چکش خورد در نهایت به یک میلیارد و صد میلیون تومان رسید.

علاوه بر این، ‌ تابلویی از منوچهر یکتایی 800میلیون تومان،  مجسمه پرنده از بهمن محصص 750میلیون تومان،  نقاشی دو قطعه‌ای از آیدین آغداشلو با عنوان معما 650میلیون تومان،  اثری از پرویز تناولی و سیدمحمد احصایی 600میلیون تومان و  اثر «سماور» از کورش شیشه گران 550میلیون تومان به فروش رسیدند.



پرتره کمال‌الملک از کامران میرزا

در بخش آثار کلاسیک ایرانی،  مینیاتور آفرینش اثر محمود فرشچیان 900میلیون تومان به فروش رسید تا در صدر آثار این بخش قرار بگیرد. نقاشی کمال‌الملک از چهره کامران میرزا که پیش از حراجی اصالت آن مورد تشکیک قرار گرفته بود نیز با فروش به قیمت 700میلیون تومان در رتبه بعدی آثار کلاسیک قرار گرفت. اثر خوشنویسی حسن زرین‌قلم که قیمت آن بین 80تا 120میلیون تومان برآورد شده بود در نهایت 420میلیون تومان به فروش رفت تا یکی از رکوردداران درصد رشد در حراج نهم تهران باشد. ابوالحسن صدیقی،  دوستعلی معیرالممالک،  عباس کاتوزیان،  محمود زنگنه و عیسی بهادری ازجمله هنرمندانی بودند که آثارشان در بخش هنر کلاسیک ایران ارائه شد. با این حال می‌شد که آثار بیشتری از هنر کلاسیک ایرانی برای حراجی نهم تدارک دید. آثار بخش هنر کلاسیک ایرانی اگر دقیق‌تر انتخاب و بهتر ارائه می‌شدند می‌توانستند به قیمت‌های بالاتری دست پیدا کنند.



ستاره‌ منیر برای بیماران هموفیلی

آخرین اثری که در حراجی نهم ارائه شد ستاره ‌آینه‌کاری شده اثر منیر فرمانفرماییان بود که قیمت آن بین 400تا 600میلیون تومان برآورد شده بود و در نهایت 750میلیون تومان به فروش رسید. فرمانفرماییان عواید حاصل از فروش این اثر را به انجمن بیماران هموفیلی اهدا کرد.

قیمت مجموع آثار به فروش رفته در حراج نهم تهران 31میلیارد و 378میلیون تومان شد که دو برابر حراج هشتم تهران است که در دی‌ماه گذشته برگزار شد.


  در حاشیه



   اجرای حسین پاکدل قدری کم‌هیجان‌تر از دوره‌های گذشته بود. پاکدل برخلاف حراجی‌های گذشته اطلاعات کمتری درباره آثار ارائه می‌کرد. در عین حال مثل دوره‌های گذشته بر سر بعضی از کارها بیش از اندازه توقف می‌کرد و بعضی از کارها را خیلی زود چکش می‌زد. شمار اشتباهات و تپق‌هایش نیز بیشتر از دوره‌های گذشته بود.

  علی مرادخانی،  محمدجواد حق‌شناس، ‌ علی عبدالعلی‌زاده، ‌ حجت‌الله ایوبی،  سیدمحمد بهشتی،  لی‌لی گلستان،  حمید نعمت‌الله،  مهدی کرم‌پور،  مهدی پاکدل و‌ فریبا کوثری، ‌ ازجمله چهره‌های نام‌آشنایی بودند که در حراجی نهم حضور داشتند.

  نوسانات قیمت ارز سبب شد که صاحبان 2 اثر از علی‌اکبر صادقی و بهجت صدر کارها را از حراجی خارج کنند

  «رخ» اثر حسین زنده‌رودی و «زرد» اثر کورش شیشه‌گران 2اثری بودند که هیچ دستی برای خریدشان بالا نرفت و به صاحبانشان بازگردانده شدند. دومین اثر صاحب رکورد دوم حراجی تهران نتوانست خریداری پیدا کند.

  درحالی‌که هنرمندان جوان در حراج هشتم با استقبال مخاطبان مواجه شده بودند، هیچ اثری از هنرمندان جوان ایرانی در حراج نهم تهران ارائه نشد.