گزارش
گزارش- تحلیلی میدانی خبرنگاران همشهری از وضعیت دیروز بازار تهران
ریشه‌یابی التهاب بازار
بازاریان تهران می‌گویند با ادامه وضع فعلی هیچ‌کس برنده نیست
احمد میر خدایی/محمد صادق خسروی علیا
خبرنگار
کسبه می‌گویند قاطی کرده‌ایم، قیمت‌ها لحظه‌ای تغییر می‌کنند و کسب‌وکارمان خوابیده است. آمده‌ایم فریادی بزنیم تا مگر مسئولی گره از کارمان باز کند.
یک هفته پیش بود که کمپین گران نخرید به راه افتاد و بخشی از مصرف‌کنندگان به رهبری سلبریتی‌ها تصمیم گرفتند با نخریدن، جلوی رشد عصیانگر قیمت‌ها را بگیرند؛ قیمت‌هایی که به پیروی از التهابات بازار ارز و طلا، خیال ثبات و سکون نداشتند و حالا کار را به‌جایی رسانده‌اند که بازاریان تهران هم کاسه چه‌کنم به‌دست گرفته‌اند.
به گزارش همشهری، دیروز بازار تهران به تعطیلی تن داد و گروهی از بازاریان در اعتراض به نابسامانی بازار ارز و کسادی کسب‌وکار، کرکره‌ها را پایین کشیدند و به سمت میدان بهارستان حرکت کردند تا صدای اعتراض خود را به گوش نمایندگان مجلس برسانند. البته شواهد حاکی از این است که این حرکت چندان خودجوش و بی‌حاشیه نیز نبوده، همچنان که علی فاضلی، رئیس اتاق اصناف ایران این اتفاقات را «سازمان‌یافته» می‌داند و معتقد است دست‌های پیدا و پنهانی خارج از بازار، به‌دنبال بر هم زدن آرامش آن هستند.
برخی از بازاریان به خبرنگار همشهری می‌گویند بستن مغازه‌شان نه به‌دلیل اعتصاب که از سر ناچاری بوده است زیرا نه می‌توانند کالایی از تولیدکننده یا وارد‌کننده بخرند و نه خریداری دارند که کالایی به او بفروشند. بماند که اگر خریداری هم باشد، نمی‌دانند فروختن جنس کار درستی است یا نگه‌داشتنش، پس بهتر اینکه مغازه را ببندند و فریادی بزنند تا شاید مسئولی بشنود و گرهی از کارشان باز کند.
امان از قیمت‌های ساعتی
پرس‌وجو از بازاریان تهران حاکی از این است که برخی کسبه، از صبح دیروز مغازه‌ها را باز نکردند و ترجیح دادند در آشفته‌بازار فعلی، که قیمت ارز و اجناس ثانیه‌ای تغییر می‌کند، اصلا کاسب نباشند. برخی هم صبح مغازه را باز کردند اما وقتی همهمه و صدای اعتراض در بازار بالا گرفت، کرکره را پایین کشیدند.
یکی از بازاریان می‌گوید: جنسی که چند‌ماه پیش 20هزار تومان قیمت داشت حالا 50هزار تومان می‌خرند اما اگر بفروشی و بخواهی مشابه آن را جایگزین کنی، باید 70هزار تومان بدهی و این یعنی مرگ تدریجی کاسب. او با تأکید بر اینکه کاسب جماعت هرروز و هرلحظه باید خریدوفروش کند، از جهش قیمتی کالاها گلایه دارد و اعلام می‌کند: من اگر قرار بود همه جنس‌هایم را بفروشم و در خانه بنشینم، وضع فرق می‌کرد اما کار من خریدوفروش است و گرانی بعد از مصرف‌کننده، کار مرا نیز یکسره می‌کند. یکی دیگر از کسبه بازار تهران می‌گوید: کاسبی خوابیده و قیمت‌ها خودشان بالا می‌روند. کار به‌جایی رسیده که دخل کاسب‌ها به‌اندازه خرجشان هم پر نمی‌شود. مرد سالخورده‌ای نیز خود را از کسبه بازار تهران معرفی می‌کند و معتقد است در وضع پرتنش فعلی، همه بازنده هستیم.
پیشتازی زرگرها
گویا چراغ اول اعتراض دیروز را صنف طلافروشان بازار تهران روشن کرده‌اند. یکی از بازاریانی که در اعتراض میدان بهارستان حضور دارد، به خبرنگار همشهری می‌گوید: قبل از ظهر اعتراض چندان رمقی نداشت اما سریعا طلافروش‌ها مغازه‌هایشان را بستند و با این کار بقیه هم ترغیب شدند کرکره‌ها را پایین بکشند. او می‌گوید: عده‌ای که اول در بازار به راه افتادند و شعار «ببندید ببندید» سر دادند، استارت اعتراض را زدند و بسته‌شدن طلافروشی‌ها، کار را یکسره کرد. البته ابراهیم محمدولی، رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران به رسانه‌ها گفته است: صنف طلافروشان در اتفاقات دیروز ناخواسته مجبور به تعطیل‌کردن واحدهای صنفی خود شده‌اند و ازآنجاکه فضا برای کسب‌وکار آرام و امن، مهیا نبوده، مغازه‌ها را بسته‌اند. به‌گفته او، طلافروشان به جهت حفظ امانات مردم و سرمایه اندک خود به تعطیلی واحدهای خود تن داده‌اند و به‌محض آرام‌شدن وضعیت، دوباره کرکره‌ها را بالا می‌کشند.
سرچشمه ناآرامی‌ها بیرونی است
رئیس اتاق اصناف ایران در ارتباط با ناآرامی‌های بازار تهران می‌گوید: تجمع‌های صنفی حق اصناف و بازار است و اصناف می‌توانند چنین تجمع‌هایی در قالب اتحادیه‌ها و با اخذ مجوزهای قانونی، برای تأمین مطالبات صنفی خود برگزار کنند اما آنچه عصر یکشنبه و صبح دوشنبه در بازار تهران رخ داد، متفاوت از این روند بود؛ زیرا عده‌ای خاص وارد بازار شدند و تلاش کردند بازار را تحریک کنند تا تعطیل شود. علی فاضلی در گفت‌وگو با ایرنا اعلام کرد: «اینکه با لگد به درب مغازه‌ها حمله کنند و به بازاری‌ها به‌صورت تحکمی بگویند که باید مغازه را ببندید، نشان می‌دهد که این کار سازمان‌یافته است.» فاضلی اضافه کرد: حرکتی که دیروز در بازار ایجاد شد، فقط یک شعار اقتصادی «دلار 10تومانی نمی‌خواهیم» داشت و مابقی شعارها سیاسی بود.
رئیس اتاق اصناف ایران می‌گوید: در موضعی نیستم که بگویم این ناآرامی‌ها از چه جریانی خط می‌گیرد. مواضع اتاق اصناف، رنگ و بوی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد و مسئولان دیگر باید این جریان را پیگیری کنند که چه دست‌هایی در این ناآرامی‌ها نقش دارند. فاضلی تأکید می‌کند: ما به‌هیچ‌وجه منکر مشکلات پیش رو نیستیم اما این نوع حرکت‌های سازمان‌یافته که در جهت اغراض دشمن است را تأیید نمی‌کنیم.
او معتقد است که سرچشمه این حرکت‌ها در خارج از بازار است و می‌گوید: این سخن که گفته می‌شود بازار دست به چنین حرکت‌هایی زده است را رد می‌کنم؛ بازار مقاومت می‌کند اما وقتی به بازار حمله می‌شود تنها دفاع بازار این است که ساعتی کرکره را پایین بکشد تا آسیب نبیند. فاضلی معتقد است: دستگاه‌های امنیتی باید در این شرایط مراقب بازار باشند؛ باید قبل از اینکه حرکتی درون بازار علیه بازار انجام شود، پوشش لازم را بدهند. او ادامه می‌دهد: از دولت انتظار داریم که در موضوع ارز بیشتر کمک کنند. مجلس در جهت تقویت بنگاه‌ها قوانینی کارآمد تصویب کند. ما در مباحث بیمه و مالیات حرف داریم اما مطالبات و اعتراض‌های خود را در چارچوب مدنی مطرح می‌کنیم. وی خطاب به بازاریان و واحدهای صنفی نیز می‌گوید: خواست من از بازار این است که ضمن حفظ آرامش، مطالبات خود را از طریق اتحادیه‌های صنفی به گوش مسئولان برسانند.
تعطیلی بازار ادامه‌دار نیست
دبیرکل جامعه انجمن‌های اسلامی اصناف و بازار نیز می‌گوید: 40سال بود این نوع حرکت یعنی بستن بازار را نداشتیم اما امروز این اتفاق افتاد و به‌نظرمان می‌رسد که دلیل آن فقط و فقط سوءمدیریت درون کشور است. احمد کریمی اصفهانی در گفت‌وگو با ایلنا، درباره وضعیت دیروز بازار تهران تأکید می‌کند: عده‌ای به بازار آمده‌اند و من ماهیتا نمی‌دانم چه کسانی بودند اما با توجه به اینکه بستر آن در بازار آماده بود و نارضایتی کسبه و بازار هم وجود داشت، بازار را برای دو سه ساعت بستند.
او ادامه می‌دهد: دولت باید بداند که چنین آتش زیر خاکستری وجود دارد که دلیل آن نبود ثبات اقتصادی و وضعیت امروز اقتصادی است. کریمی اصفهانی با اشاره به بی‌ثباتی اقتصادی در کشور اعلام می‌کند: قیمت کالاها مرتبا رو به افزایش است و از طرف دیگر کسی که کالایی را می‌فروشد، نمی‌تواند جایگزین آن را دوباره تأمین کند؛ درنتیجه کسی فروشی ندارد و این بی‌ثباتی باعث شده که نه خریدار راضی باشد و نه فروشنده.
به گفته دبیرکل جامعه انجمن‌های اسلامی اصناف و بازار، در 2،3ماه اخیر در مذاکرات و نشست‌هایی که با نمایندگان اصناف برگزار شده، ضمن اینکه هیچ‌کس راضی به ناامنی بازار نبود، اما همه نارضایتی اقتصادی را اظهار می‌کردند و ما هم مرتبا تأکید می‌کردیم که بازار آبستن حوادث است. کریمی اصفهانی درباره وضع بازار در روزهای آینده، می‌گوید: این تعطیلی ادامه پیدا نخواهد کرد اما معنای آن این نیست که اگر همین امروز یا فردا بازار باز شد، مشکلات تمام‌شده است، نه، باید مشکلات اقتصاد حل شود و ما هم آمادگی داریم برای حل این موضوع صحبت کنیم.
تشکیل جلسه شورای تأمین برای بررسی ماجرای بازار
تعطیلی‌های بازار همواره برای بیان دیدگاه‌های صنفی بازاریان درخصوص مسائل اقتصادی چون مالیات‌ها و رکود بوده و کمتر‌رنگ و بوی سیاسی به‌خود دیده است. بر‌این اساس دیروز نیز برخی بازاریان تهران در اعتراض به رکود حاکم بر بازار، گرانی نرخ ارز و کمبود مشتری دست از کار کشیدند. البته برخی افراد نیز با ایجاد ناآرامی در بازار بزرگ تهران خواستار بسته شدن سایر مغازه‌ها در اعتراض به وضعیت نابسامان اقتصادی شدند و مردم عادی را که در بازار حضور داشتند با مشکل مواجه کردند. مشاهدات میدانی حاکی از این است که در این وضعیت بازاریان تهران نیز برای حفظ امنیت خود و اموالشان مجبور به بستن مغازه‌هایشان شدند.
محسن همدانی نسج، معاون سیاسی و امنیتی استاندار درخصوص تعطیلی بازار تهران به ایلنا گفت: قرار است جلسه شورای تأمین استان برای بررسی وضعیت بازار تهران برگزار شود؛ ضمن اینکه پلیس نیز در محدوده بازار حضور دارد و اوضاع تحت کنترل است. معاون سیاسی و امنیتی استاندار خاطرنشان کرد: باید خواسته‌های بازاریان را بشنویم و ببینیم چه خواسته‌هایی دارند و به نسبت آن یا باید پاسخگوی مشکلات باشیم یا اینکه دوستان صبر کنند تا مشکلات حل شود.
عبدالله اسفندیاری، مسئول هیأت‌امنای مرکزی بازار تهران نیز با اشاره به التهابات امروز در بازار بزرگ گفت: هم‌اکنون بازار به‌صورت کامل تعطیل نشده است اما بخش عمده آن تعطیل شده و نیروی انتظامی اوضاع را تحت کنترل دارد و جمعیت متفرق شده است. وی گفت: اعتراضات امروز صبح از ساعت 10آغاز شد و جمعیت از بازار کوچک تا بازار کیلویی، پارچه‌فروشی حرکت کرد و در بازار مولوی متوقف شد.
مسئول هیأت‌امنای مرکزی بازار تهران درخصوص مطالبات کسبه افزود: مطالبه کسبه بحث رکود بازار، تغییرات ارز، گمرکات و قوانین واردات بوده و هم‌اکنون وزرا و مسئولان در این خصوص در حال تصمیم‌گیری هستند. اسفندیاری با بیان اینکه کسبه فقط به‌دنبال برآوردن خواسته‌هایشان در چارچوب نظام هستند، گفت: هم‌اکنون جلسه‌ای در فرمانداری با حضور آقای فاضلی رئیس اتاق اصناف ایران برگزار شد و بی‌تردید ایشان با وزرا در تماس هستند. وی خاطرنشان کرد: با تعامل و صبر و خویشتنداری و آرامش کسبه می‌توانیم مشکلات را حل کنیم.
بوی کافور در بازار تهران
کاسبان می‌دانند پایین کشیدن کرکره‌ها راه‌حل مشکل نیست
سو از چشمان بازار رفته، اینجا بوی کافور می‌آید. نیمه یک روز کاری است، وسط هفته، اما بازار تب ندارد.ویترین همه مغازه‌ها پشت قاب کرکره‌ها محبوس‌اند.
امروز می‌توان سنگفرش‌های بازار تهران را دانه به دانه شمرد، امروز از همهمه و شلوغی مشتریان خبری نیست، می‌توان از ابتدای گلوبندک نگاه را پرتاب کرد تا چهارراه سیروس، از آن بازار زنده و گرم فقط یک راسته سوت و کور و تن سرد سنگفرش هایش را می‌توان لمس کرد. اندک مشتریانی بی‌خبر از همه جا، آمده‌اند به بازار و حالا سرگردانند.شوکه شده‌اند از اینکه در بازار پرنده پر نمی‌زند، فقط یک در میان فست فودی‌ها باز هستند و چند بساطی کنار پیاده‌رو نشسته‌اند. خیلی از مشتریان از شهرستان آمده‌اند؛ کاسبان شهرستانی که هفته‌ای یک‌بار برای خرید جنس عمده به بازار تهران می‌آیند. هاج و واج نگاه‌شان می‌دود به اطراف و دکان‌های خاموش را رصد می‌کنند.آقا مهدی از بوشهر آمده، کارش فروش پوشاک است.طبق عادت هرهفته به هوای خرید آمده به بازار تهران، اما باید دست خالی به شهرش بازگردد:« با دلهره آمده‌ام. از ترس قیمت‌ها و گرانی‌های ساعتی، کاسبی شده یک کابوس.راستش پایم نمی‌کشید تا اینجا بیایم، اجناس روزبه‌روز گران‌تر می‌شوند. مشتری‌ها هم زیر بارگرانی در خرید محتاط شده‌اند. او ضاع بازارکساد است.»
مشتریان بازارِ خفته تهران، از تورم و قیمت‌های رو به رشد عاصی‌اند، می‌گویند استرس و دلهره به جان زندگی‌شان افتاده:« مرتب دم به دقیقه خبر می‌آید سکه گران شد، دارو نایاب شد، فلان جنس کمیاب شد، دلار ترکید و...چه می‌شود؟ چه دارد بر سرمان می‌آید؟» دیگری مادری است که غم نان دارد. غم سیر کردن شکم کودکانش را: «من در یک فروشگاه لباس فروشی کار می‌کنم. دو بچه خُرد دارم و یک همسر دیالیزی. کل درآمدم یک میلیون 200هزار تومان است. به خدا قسم که سفره‌مان در طول این دو‌ماه خیلی کوچک شده، نمی‌توانم برای بچه هایم میوه بخرم، فقط به‌زحمت شاید بتوانم شکم‌شان را سیر کنم. حالا هم که کرکره‌ها پایین است. من اینجا روزمزد کار می‌کنم امروز که فروشگاه تعطیل است، یک روز از مزدم کم می‌شود.»
دود تورم و گرانی‌های افسار گسیخته در چشم همه رفته؛ هم خریداران و هم کاسبان. کاسبان بازار از کمبود جنس و تلاطم قیمت‌ها جانشان به لب رسیده و مشتریان از افول درآمدها و ارزش پول. در ایستگاه بعدی نزدیک به بهارستان، چهارراه مخبرالدوله، میدان حسن آباد، خیابان جمهوری، لاله زار بوی رکود می‌دهد. همه فروشگاه‌ها، پاساژها و مغازه‌ها با کرکره‌های نیمه پایین آمده، ایستاده‌اند و تلف‌شدن یک روز کاری را به تماشا نشسته‌اند. کاسبی می‌گوید:«دود این بلبشو در چشم همه از جمله کاسبان می‌رود. خیلی از کاسبان می‌دانند که اعتصاب راه‌حل این مشکل نیست، اگر کرکره‌ها را پایین کشیده‌اند از ترس شکستن ویترین‌هاست.»
در همینه زمینه :
