تولد مصحف زیبا در قزوین

آرش صالحی| قزوین- خبرنگار:

با اینکه در سال‌های اخیر مکتب خوشنویسی دیار مینونشان با هنرنمایی خطاطان مینودری در 2 خط نستعلیق و شکسته شناخته شده است اما خوشنویسی قزوین در زمینه دیگر خطوط مانند ثلث و نسخ هم حرف‌های زیادی برای گفتن دارد؛ به‌طوری که بعضی از خوشنویسان قزوینی در یک دهه گذشته ‌ در زمینه خط نسخ قرآنی نوآوری و طبع‌آزمایی کرده‌اند تا از خطوط نسخ ترکی و عربی فراتر رفته و نسخ ایرانی را احیا کنند. یکی از این خوشنویس‌ها «علیرضا محبی» است که از 5 ماه پیش زمینه کتابت نسخه زیبایی از قرآن مجید را با بهره‌گیری از خط نسخ ابداعی خود ‌‌فراهم کرده است تا مسلمانان جهان را صاحب قرآن مصحف قزوین کند. 


ترکیبی از خوانایی و زیبایی

این خوشنویس قزوینی با بیان اینکه قرآن مصحف قزوین به خط نسخ نوشته می‌شود، به همشهری گفت: در زمینه کتابت قرآن 2 نوع خط نسخ ترکی (عثمانی) و عربی داریم که نسخ ترکی جاافتاده، قوی و بسیار زیباست، در حالی که نسخ عربی که حاصل کار و هنر «عثمان طه»، خوشنویس سوری است، بیشتر به خوانایی توجه دارد و تاکنون 12 بار قرآن کریم به شیوه عثمان طه نگاشته شده و در شمارگان میلیونی به چاپ رسیده است. 

«علیرضا محبی» خط نسخ قرآن مصحف قزوین را ترکیبی از خوانایی و زیبایی توصیف کرد و افزود: بنابراین قرآن مصحف قزوین به خاطر خوانایی‌اش بر قرآن ترک‌ها ارجحیت دارد و به علت زیبایی‌اش، بر قرآن عثمان طه برتری پیدا می‌کند و امیدواریم این قرآن بتواند به زیباترین نسخه قرآن مجید در جهان اسلام تبدیل شود. 
وی با اشاره به ویژگی‌های موجود در خط این نسخه از قرآن کریم، ادامه داد: برای طراحی خط نسخ این قرآن از شکل طراحی حروف در خطوط ثلث و نستعلیق وام گرفته‌ایم، به‌طوری که از خط ثلث استحکام آن را و از خط نسعلیق زیبایی و لطافت آن را گرفته و به خط نسخ قرآن مصحف قزوین افزوده‌ایم. البته پیوند دادن این چند ویژگی به هم خیلی مشکل بود و نزدیک به 3 سال زمان برای آن صرف شد. 


مورد تأیید استادان بین‌المللی

این استاد خطاطی با تأکید بر اینکه قرآن مذکور در سطح بین‌المللی نوشته و تحریر می‌شود، گفت: با اینکه امکان دارد در بین خوشنویسان ایرانی ایرادهایی به این اثر گرفته شود، اما تأییدیه‌های لازم از کارشناسان بین‌المللی کتابت قرآن را گرفته‌ایم تا بعد از پایان کتاب و چاپ قرآن مصحف قزوین بتوانیم از کیفیت هنری آن در تمام کشورهای اسلامی دفاع کنیم. 

محبی افزود: از آنجا‌ که شکل هر اثر هنری را باید عوام بپسندند‌ و خواص تأیید کنند، از استادان مختلف نسخ‌نویسی جهان اسلام، به‌ویژه داود بکتاش و محمد اولجای (نسخ‌نویسان متبحر ترک) درباره ویژگی‌های الحاقی به خط این قرآن نظرخواهی کرده‌ایم. همچنین پیش‌طرح‌های خود از خط مزبور را در گروهی مجازی که همه نسخ‌نویسان دنیا عضو آن هستند، قرار داده و از نظرات کارشناسی اعضای گروه در کتابت نسخه نهایی مصحف قزوین بهره‌ برده‌ایم. 


زمان ارائه و نشر نسخه نهایی 

این هنرمند با ذکر اینکه تا امروز 3 بار جزء 30 قرآن مجید مصحف قزوین نگاشته شده است، گفت: هنوز تحریر و نگارش نسخه نهایی را آغاز نکرده‌ایم‌ چراکه به کاغذ مخصوص دست‌ساز احتیاج داریم و طبق جست‌وجوهایی که داشته‌ایم، باید این کاغذ مرغوب را از یکی از هنرمندان کاغذساز کشور مصر خریداری کنیم. 
محبی این قرآن را حاصل یک کار گروهی دانست و افزود: با اینکه قرآن مصحف قزوین را بنده می‌نویسم، اما یک گروه کاربلد از خوشنویس‌های قزوینی، با توجه به الگوی بین‌المللی تحریر قرآنی، بخش‌های نوشته‌شده را غلط‌گیری می‌کنند و یک گروه فنی در تهیه اوراق (برگ‌ها) و صحافی این کتاب به ما کمک می‌کنند. همچنین گروهی متخصص در علوم قرآنی، پس از اتمام تحریر این مصحف ویرایش‌های لازم را برای چاپ و تکثیر این قرآن اعمال خواهند کرد. 

وی زمان عرضه اولین نسخه چاپی قرآن مصحف قزوین را سال 1404 خورشیدی اعلام کرد و افزود: به دلیل سختگیری‌های لازم برای رسیدن به بالاترین کیفیت ممکن، تحریر آن 6 سال طول خواهید کشید و اگر بخواهیم این اثر را تذهیب کنیم، 11 سال دیگر این قرآن آماده می‌شود.محبی ادامه داد: قصد داریم که نسخه دست‌نویس و اصل این قرآن را در موزه آستان قدس رضوی (مشهد) یا موزه قرآن تهران نگهداری کنیم. ضمن اینکه نشر بهرنگ (انتشارات آستان قدس رضوی) که به‌روزترین و پیشرفته‌ترین دستگاه‌های چاپ ایران را در اختیار دارد، قرآن مصحف قزوین را در شمارگان مورد تقاضا منتشر خواهد کرد. 


لزوم حمایت مسئولان از نشر قرآن مصحف 

دیگر خوشنویس مینودری هم در گفت‌وگو با همشهری، با تأکید بر لزوم حمایت انجمن خوشنویسان از خطاطان ‌گار و نسخ‌نویس، گفت: با اینکه خط‌های ثلث و نسخ از خطوط کاملاً ایرانی هستند، اما متأسفانه برخی از خوشنویسان به گمان اینکه این خط‌ها عربی هستند، سبب مهجور شدن نسخ‌نویسان و ثلث‌نویسان شده‌اند. 
«محمدرضا سلیمانی» خط نسخ را خواناترین خط ایران و جهان اسلام دانست و گفت: نگارش راحت‌تر خط نسخ و هندسه آسان‌تر آن سبب‌‌ ترویج این خط در قرآن‌نویسی شده است، به‌طوری که همه خط نسخ را با قرآن کریم می‌شناسند. بنابراین خط نسخ را می‌توان کاربردی‌ترین و معنوی‌ترین نماینده خط ایرانی در جهان اسلام توصیف کرد. وی افزود: کتابت و تحریر قرآن مصحف قزوین، کوشش ارزشمندی برای احیای جایگاه دینی و معنوی قزوین در جهان اسلام و تشیع است.


در ضمن اگر نسخه نهایی این قرآن تهیه شده و در شمارگان بالایی منتشر شود، می‌تواند قزوین را به یکی از پایگاه‌های مهم خوشنویسی ‌بین شهرهای اسلامی مبدل کند. با این‌همه چنین تلاشی از نظر رسانه‌ای مهجور واقع شده و مدیران فرهنگی و هنری استان هیچ حمایتی از این کار هنری و معنوی نکرده‌اند.