نوبت رسیدگی به شکایات ایران از آمریکا

دیوان لاهه سرانجام به پرونده شکایت ایران از آمریکا درخصوص دستبرد به 2میلیارد دلار از دارایی‌های کشورمان رسیدگی می‌کند. موعد رسیدگی حدود 3‌ماه بعد است. این‌بار ایران مدعی است و آمریکا طرف دیگر دعوا.

خبرگزاری فرانسه در گزارشی اعلام کرده که در بیانیه دیوان بین‌المللی دادگستری، آمده است که «از هشتم تا دوازدهم اکتبر ۲۰۱۸ (۱۶ تا ۲۰ مهرماه) جلسات استماعی درخصوص پرونده دارایی‌های خاص ایران برگزار خواهد کرد.

شکایت ایران از آمریکا بعد از آن صورت گرفت که اول اردیبهشت‌ماه سال 95 دیوان‌عالی آمریکا حکم داد که 2 میلیارد دلار از محل دارایی‌های مصادره شده ایران در آمریکا به حدود یکهزار نفر از بازماندگان حمله سال ۱۹۸۳ (۱۳۶۲) به مقر تفنگداران نیروی دریایی آمریکا در بیروت و حمله ۱۹۹۶ (۱۳۷۵) به برج‌های «الخبر» عربستان داده شود. در حمله بیروت ۲۴۱ نفر از تفنگداران آمریکایی و در حمله به برج‌های الخبر ۱۹ نظامی آمریکایی کشته شدند. آمریکایی‌ها مدعی‌اند این حملات با حمایت ایران صورت گرفته است.

جمهوری اسلامی ایران هرگونه دخالت در انفجار سال 1983در پایگاه نیروی دریایی آمریکا در بیروت را که به مرگ 241 سرباز آمریکایی منجر شد، رد کرده است.

بعد از این حکم آمریکایی که رسانه‌های کشورمان از آن تعبیر به «دستبرد آمریکا به دارایی‌های ایران» می‌کردند، معاون حقوقی ریاست‌جمهوری دست به‌کار شد و در شکایتی از آمریکا دادخواستی را به لاهه ارسال کرد.

شکایت ایران

ایران باید به حقش برسد. شاید بتوان این جمله را جمع‌بندی مواضع مسئولان بلندپایه نظام، صاحب‌نظران و حقوقدانان بین‌الملل درخصوص ماجرای برداشت غیرقانونی یا دستبرد آمریکا از حساب‌های ایران دانست. بهمن‌ماه سال 95 مجید انصاری، معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری وقت از ثبت شکایت در لاهه برای سرقت 2 میلیارد دلاری آمریکا از اموال ایران خبر داد و گفت: خوشبختانه در برخی پرونده‌ها توانسته‌ایم به پیروزی حقوقی برسیم. این اظهارات امید‌ها را برای بازگشت این پول به ایران زنده کرد.

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان هم که در همان مقطع اردیبهشت‌ماه سال 95 به‌منظور شرکت در نشست ویژه مجمع عمومی سازمان ملل در رابطه با تغییرات اقلیمی به نیویورک سفر کرده بود، طی مصاحبه‌ای در واکنش به حکم دیوان‌عالی آمریکا اعلام کرد: «دولت آمریکا به‌خوبی می‌داند که هرگونه اقدامی در رابطه با اموال ایران این کشور را در مقام پاسخگویی و بازگرداندن این اموال به مردم ایران قرار خواهد داد و ما رأی دیوان‌عالی آمریکا را به رسمیت نمی‌شناسیم.

حسن روحانی، رئیس‌جمهور هم در چند نوبت به این راهزنی آمریکایی‌ها واکنش نشان داد؛ ازجمله آنکه دوم مهرماه ۹۵ در بازگشت از اجلاسیه مجمع عمومی سازمان ملل، گفت که «درخصوص ۲ میلیارد اموال ایران که به‌صورت غیرقانونی تصرف کرده‌اند هم در سخنرانی‌ها و هم در مصاحبه‌ها به صراحت بیان شد که ما نخواهیم گذاشت این پول را که از اموال ملت ایران است، آمریکایی‌ها ببلعند. ما در دادگاه بین‌المللی ایستادگی خواهیم کرد و پول را از آنها پس خواهیم گرفت. اما این راهزنی آمریکایی‌ها در داخل کشور نیز با حرف و حدیث‌هایی همراه بود و مقامات و مسئولان دولت فعلی، سهل‌انگاری و اشتباه دولت دهم را عامل این دستبرد آمریکایی‌ها دانستند؛ از جمله آنکه، ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی گفت که «متأسفانه در دولت دهم، هنگام خرید اوراق بهادار و سرمایه‌گذاری‌های دلاری، سهل‌انگاری شده و دقت کافی و احتیاط‌ های لازم صورت نگرفته است.»

دیوان چه می‌کند؟

دیوان بین‌المللی دادگستری رکن قضایی اصلی در سازمان ملل متحد است و اساسنامه آن نیز که بر مبنای اساسنامه دیوان دائمی بین‌المللی دادگستری تنظیم شده است جزء لاینفک منشور ملل متحد به‌شمار می‌آید. اساسنامه دیوان در سال 1945به امضای نمایندگان 51 دولت شرکت‌کننده در کنفرانس سانفرانسیسکو رسید و کار دیوان رسما از 18 آوریل 1946آغاز شد.

 این گام اول است

میرشهبیز شافع، استاد حقوق بین‌الملل در این‌باره به همشهری گفته است: دعاوی که علیه ایران صادر شده است فقط این 2 میلیارد دلار نیست؛ این اقدام اول آنهاست. باید بدانیم که این موضوع به ده‌ها و شاید صدها میلیارد دلار می‌رسد و آمریکایی‌ها به‌دنبال این هستند. اما باید بدانیم که وزارت خارجه آمریکا یک لیست دارد به‌عنوان کشورهای حامی تروریست که آن چالش جدی برای ما درست کرده است. درواقع ما 2 چالش داریم؛ ما ابتدا باید صدور آرا علیه کشورمان را متوقف کنیم و بعد از آن آرای ظالمانه درخصوص همین میلیارد‌ها دلار که علیه ایران صادر شده است را زیر سؤال ببریم.

حفاظت از مصونیت ایران

داریوش اشرافی، وکیل دعاوی ایران در آمریکا هم با اشاره به این حکم دادگاه به همشهری گفت: ما در گذشته ماده واحده به‌عنوان قانون اجازه اقدام متقابل علیه دولت‌های زائل‌کننده مصونیت دولت ایران داشته‌ایم که سال78 تصویب شد و حدود 6 سال قبل اصلاح شد که می‌توان از آن استفاده کرد. به‌نظر می‌رسد که این یک ظرفیت مهم برای ایران است. درحالی‌که در آمریکا دعاوی ساختگی ایجاد کرده‌اند و هیچ اعتباری از لحاظ ما ندارد اما ایران می‌تواند نسبت به آمریکایی‌ها مدعی شود. درخصوص دفاع در دعاوی آمریکا هم باید بگویم که درست نیست که خودمان را تسلیم محاکم آمریکا کنیم و مصونیت حقوقی خود را زیرسؤال ببریم.