سامانه زباله‌سوز آرادکوه آلودگی ندارد

یکی از راهکارهای اساسی در مدیریت پسماند، تفکیک زباله از مبدا است. برای تحقق این هدف و رفع برخی معضلات جمع‌آوری زباله، 2پیش‌نیاز اصلی وجود دارد؛ یکی مدیریت پسماند و دیگری مشارکت شهروندان. هم‌اکنون مشارکت شهروندان تهرانی در تفکیک زباله از مبدا، فقط 3درصد است و به همین دلیل باید دید مدیریت پسماند برای اینکه مشارکت شهروندان را بالا ببرد، چه راهکاری اندیشیده است. البته موانع پیش ‎روی این سازمان برای تفکیک زباله از مبدا هم اهمیت دارد. رضا عبدلی ـ مدیرعامل سازمان پسماند تهران ـ در این باره به همشهری می‌گوید: «از آنجا که با تفکیک پسماند از مبدا، به‌دلیل چگالی کم پسماندهای خشک (سبکی وزن مواد)، حجم و وزن پسماندهای تخلیه‌شده در مخازن سطح شهر کاهش پیدا می‌کند هزینه‌های ذخیره‌سازی (نیاز به مخازن کمتر در معابر)، جمع‌آوری، انتقال، پردازش و دفع هم کاهش می‌یابد. همچنین مجموع تراز هزینه‌ها و درآمدهای جمع‌آوری پسماند خشک مثبت است و این امر منجر به درآمدزایی فعالیت بازیافت می‌شود و بدین‌ترتیب، شهرداری این قراردادها را به ‌صورت مزایده واگذار می‌کند».

او ادامه می‌دهد: «جمع‌آوری پسماند از معابر و رفت‌وروب (خدمات نظافت و پاکیزگی و جمع‌آوری پسماند) که فعالیتی هزینه‌بر است بر اساس تشریفات مناقصه واگذار می‌شود. برای اصلاح این امر و موازنه درآمد و هزینه، تجمیع 2قرارداد مزایده و مناقصه در دستور کار شهرداری قرار گرفته است. در طرح جدید که بر اساس تجمیع خدمات جمع‌آوری پسماند‌ تر و خشک، رفت‌وروب و حذف هزینه‌های برخی فعالیت‌های موازی 2قرارداد شکل گرفته، هزینه‌ها به‌صورت یکپارچه برای 2منطقه به‌شکل پایلوت، محاسبه و پیش‌بینی شده است. در این طرح، درآمد ناشی از بازیافت از هزینه‌های نظافت و رفت‌‌وروب، کسر و در مجموع قراردادها تجمیع می‌شود و هزینه‌ها کاهش خواهد یافت. شایان ذکر است هزینه‌ و درآمد سربه‌سر نیست و قرارداد در نهایت هزینه‌ای و مناقصه‌ای است». فرهنگ‌سازی تفکیک زباله از مبدا توسط سازمان مدیریت پسماند انجام می‌شود. این سازمان شهروندان را به مشارکت در برنامه تفکیک زباله از مبدا تشویق می‌کند. مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند مراحل کار به ترتیب برمی‌شمارد: «1- تهیه و توزیع مخازن پلاستیکی آبی 120 و 240 و 1100لیتری در مبادی تولید پسماند، از جمله شهرک‌ها و مجتمع‌ها جهت تشویق مردم به مشارکت در تفکیک پسماند.

2- اجرای مستمر برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی با به‌کارگیری ظرفیت‌های درون‌بخشی شهرداری شامل حوزه خدمات شهری (استفاده از ظرفیت ادارات مدیریت پسماند مناطق بیست‌ودوگانه و 250‌ آموزشگر و کارشناس شرکت‌های پیمانکاری مربوط به این ادارات در ارائه آموزش‌های چهره‌به‌چهره به خانوارها و برگزاری برنامه‌های متنوع فرهنگی، تهیه و توزیع کتاب و بروشور، برگزاری مسابقات و... استفاده از ظرفیت‌های ادارات زیباسازی و روابط عمومی جهت تبلیغات محیطی و...) و حوزه معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری (استفاده از ظرفیت سراهای محلات، آموزش شورایاری‌های محلات، بسیج، مساجد، فرهنگسراها و...).

3- اجرای برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی با به‌کارگیری ظرفیت برون‌‌بخشی شامل آموزش و پرورش، رادیو، تلویزیون و مطبوعات.

4- انجام پروژه‌های مطالعاتی و نواحی پایلوت برای جلب مشارکت و افزایش همکاری شهروندان در زمینه تفکیک در مبدا و نظافت و پاکیزگی».

رضا عبدلی اضافه می‌کند: «به‌هرحال با عنایت به مفاد قانون مدیریت پسماند و آیین‌نامه اجرایی آن، شهرداری به‌عنوان مدیریت اجرایی پسماند، بخش اجرایی طرح تفکیک و در حد توان فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی مربوطه را سروسامان می‌دهد. برای توفیق بیشتر در این موضوع نیز همکاری بیش از پیش نهادها، از جمله صدا و سیما، آموزش و پرورش و دیگر نهادهای فرهنگی (که به‌موجب قانون متولی و مرجع فعالیت‌های آموزشی و ترویجی در این خصوص هستند) لازم و ضروری است».



نصب مخازن زیرزمینی، اولویت نیست

نصب مخازن زیرزمینی برای دفع زباله یکی دیگر از راهکارهای سازمان مدیریت پسماند است. بررسی‌های انجام‌شده از سوی سازمان برای تعبیه این مخازن زیرزمینی نشان می‌دهد که نصب مخازن زیرزمینی در برخی مناطق ممکن نیست. مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند درباره اجرای دستگاه مخزن زیرزمینی و همچنین ادامه اجرای این طرح عنوان می‌کند: «امکان نصب مخازن زیرزمینی در چندین منطقه بررسی شده و به‌دلیل بافت شهری متراکم و تعارض با تاسیسات زیرزمینی (آب، برق، گاز، تلفن و...) امکان اجرای این طرح در بسیاری از مناطق وجود ندارد. البته در سال 95 به‌صورت پایلوت 30دستگاه مخزن زیرزمینی با مکانیسم بالابری خودرو در منطقه 2 شهرداری اجرا شد اما متاسفانه به‌دلیل وجود مشکلاتی از قبیل هزینه بالای سرمایه‌گذاری اولیه و راهبردی، فرایند زمانبر بارگیری و جایگذاری مخزن، خرابی تجهیزات و متعلقات سیستم بالابری، انتشار بوی نامطبوع به‌دلیل بهره‌برداری نادرست، ریزش شیرابه در چاهک مخزن و... کارکرد جالبی نداشت و این مشکلات باعث شد طرح نصب مخازن زیرزمینی نیمه‌کاره رها شود». عبدلی در ادامه یادآور می‌شود که اجرای این طرح جزو اولویت‌های سازمان مدیریت پسماند نیست. او در ادامه می‌افزاید: «درصورت ورود سرمایه‌گذار بخش خصوصی در یک ناحیه یا منطقه مستعد، امکان بستن قرارداد جمع‌آوری پسماند با آن شرکت بررسی خواهد شد».



تولید برق بدون آلودگی

تولید برق از زباله‌ها می‌تواند یکی از راه‌های کسب درآمد سازمان مدیریت پسماند باشد. البته هم‌اکنون این سازمان از وزارت نیرو بابت تولید برق از پسماند هزینه‌ای دریافت نمی‌کند. تولید برق با 2شیوه در تهران انجام می‌شود. کارخانه هاضم(بیوگاز) برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای در جهت آلوده‌نکردن محیط‌زیست یکی از شیوه‌های تولید برق است و روش دیگر زباله‌سوزی است. عبدلی می‌گوید: «هم‌اکنون قیمت هرکیلو وات ساعت برق 370تومان است. این موضوع در جلسات متعددی که با مسئولان ذی‌ربط از جمله کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی برگزار شده مطرح و درخواست شده قیمت‌ها به‌گونه‌ای تغییر کند که سرمایه‌گذاری در این بخش دارای توجیه اقتصادی باشد».

هم‌اکنون بیشترین تولید برق از طریق زباله‌سوزی انجام می‌شود. مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند در پاسخ به این پرسش که آیا زباله‌سوزی سبب آلودگی محیط‌زیست نمی‌شود می‌گوید: «سامانه زباله‌سوز موجود در مجتمع آرادکوه پیرو پایش‌‌های آنلاین سازمان محیط‌زیست، آلودگی نداشته و ندارد».