سفر به دنیای زیرزمینی

فاطمه کاظمی|  خبرنگار -همدان : 

اکنون که فقط چند ماه به برگزاری رویداد همدان 2018 باقی مانده است شما را به سفری کاغذی در مجموعه زیرزمینی دست‌کند ارزان‌فود دعوت می‌کنیم و امیدواریم شما هم این دنیای تاریخی را به دوستانتان معرفی کنید. 


اتاقک‌های متعدد

معاون میراث فرهنگی اداره‌ کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان درباره کاوش‌هایی که در این منطقه انجام شده است به همشهری می‌گوید: کاوش‌های باستان‌شناسی در 8 کارگاه زیرزمینی در نقاط مختلف تپه انجام شده و هر کارگاه متشکل از تعدادی اتاق است که همگی به هم ارتباط دارند. ارتفاع فضاها متغیر است اما به طور میانگین به اندازه قد یک انسان (حدود 180 سانتیمتر) است. ورود به کارگاه‌ها از طریق راه‌پله‌های تراشیده شده در سنگ بستر امکانپذیر بوده و هر کارگاه دارای چندین ورودی است. 
علی خاکسار ادامه می‌دهد: طبق بررسی‌ها و کاوش‌های به عمل آمده می‌توان گفت این مجموعه در دوره تاریخی (اشکانی) شکل گرفته و در دوره‌های بعد (قرون اولیه، میانی و متاخر اسلامی) مورد استفاده واقع شده است. از دیگر دستاوردهای اخیر، شناسایی مجموعه معماری منظم ساخته‌شده با مواد و مصالح سنگی است که بوم‌آورد است و از سنگ‌های رودخانه مجاور تهیه و استحصال شده‌اند. 

وی توضیح می‌دهد: قسمتی از معماری سطحی که بررسی بیشتری درباره آن انجام شده و خواناسازی شده است، مجموعه کارگاه‌هایی را معرفی می‌کند. یکی از یافته‌های ارزشمند جدید در مجموعه کانال‌ها، چاه‌ها و ساختارهایی به منظور انتقال و نگهداری آب است. گویی در این مجموعه به نوعی مدیریت منابع آب شکل می‌گرفته است. این امر می‌تواند جنبه آیینی مجموعه را تقویت کند. از طرفی آب برای استفاده افراد ساکن در فضاها همیشه در دسترس بوده است. 


استفاده به عنوان پناهگاه

کاربری دیگری که می‌توان برای این مجموعه‌ها متصور بود استفاده به صورت پناهگاه و در مواقع اضطرار است، البته این کاربری ثانویه بوده و به دوره‌های متاخر مربوط می‌شود. پاکسازی‌های گسترده انجام‌شده در فضاهای دستکند زیرزمینی در طول دوره‌های استقرار، دستیابی به لایه‌های بکر و قابل استناد را با مشکل مواجه کرده است و اظهارنظر قطعی در خصوص قدمت، کاربری بخش‌ها، اولین سازندگان مجموعه و دوره‌های متوالی استقرار و استفاده از آن فعلا امکانپذیر نیست و این امر نیازمند تداوم اقدامات پژوهشی است. 
خاکسار می‌گوید: در طول 4 فصل اقدام پژوهشی در این مجموعه آثار و اشیای متنوعی به دست آمده که در روند مطالعات تاریخی و هنر اقوام ساکن بسیار راهگشا و حائز اهمیت است. مجموعه ارزانفود به دلیل قرارگیری در دامنه‌های الوند و وجود چشم‌انداز منحصربه‌فرد طبیعی، رودخانه، چشمه‌سارها و دره منتهی به قله مرتفع کلاه‌قاضی که از جاذبه‌های طبیعی بی‌نظیر همدان است، می‌تواند در جذب گردشگران بیشمار به این محور کمک کند. 


بازگشایی برای گردشگران

معاون میراث فرهنگی اداره‌ کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در پاسخ به این سوال که چه زمانی در این مجموعه به روی گردشگران باز خواهد شد، توضیح می‌دهد: در سال جاری به منظور بازگشایی این مجموعه، تمرکز اعتبارات و توجه اداره‌ کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان و دفتر امور پایگاه‌های میراث فرهنگی کشور بر تکمیل زیرساخت‌ها و تامین نیازمندی‌های آن است. خاکسار می‌افزاید: در قدم نخست در سال 1396 برق مجموعه تامین شد. به دلیل قرارگیری در فاصله 2 کیلومتری از روستا و خطوط انتقال برق و به منظور پرهیز از دخل و تصرف در محیط طبیعی و بکر منطقه از انرژی پاک خورشیدی استفاده شد و مجموعه ارزانفود هم‌اکنون دارای نیروگاه خورشیدی اختصاصی 10 کیلووات است. برنامه‌هایی که در روزهای آینده در مجموعه شاهد خواهیم بود آغاز نورپردازی فضای داخلی مجموعه، مرمت و احیای ورودی‌های مجموعه، ساماندهی محوطه و ایجاد فضاهای خدماتی برای گردشگران است.