هرچه دارم همه از دولت قرآن دارم
نقل‌های شنیدنی خادم و کاتب ممتاز قرآن کریم
رابعه تیموری|خبرنگار:
منطقه17
سال 1393 از میان300 کاتب و فعال قرآنی کشور، 12 نفر شایسته عنوان «خادم قرآن» شدند و «رضا ولی‌زاده» یکی از 12نفری بود که این عنوان را از رئیس‌جمهور وقت دریافت کرد. او از هنرمندان خوشنویس و کاتبان ممتاز کشور است که افتخار 10دوره کتابت قرآن را در کارنامه زندگی پربرکتش ثبت کرده است. مرحوم «عباس ولی‌زاده» برادر دوقلوی او بود که اسفند سال گذشته درگذشت. برادران هنرمندش، سال‌ها درفرهنگسرای بهاران در کنار او به کتابت کلام خدا مشغول بود و ماه رمضان امسال رضا ولی‌زاده در حالی یازدهمین دوره کتابتش را انجام می‌دهد که جای برادر هنرمند، فقید و همکارش خالی است. در گفت‌وگوی زیر گفتنی‌های این خادم قرآن درباره سال‌ها همنشینی با کلام وحی را می‌خوانید.
مهارت در هنر خوشنویسی مقدمه ورود به جمع کاتبان قرآن است. توانایی خود در خوشنویسی را چگونه شناختید؟
پدربزرگ شاعری داشتم که خطش بسیار زیبا و هنرمندانه بود. مادرم نیز خوشنویس قابلی بود. من و برادرم عباس، در کودکی خوشنویسی را از مادر و پدربزرگم آموختیم. در مدرسه هم از دانش‌آموزان خوش‌خط بودیم و بعضی از معلمان خوش‌ذوق این توانایی ما را تحسین می‌کردند. من و عباس در نوجوانی به عضویت انجمن خوشنویسان ایران درآمدیم تا مهارت خود را کامل کنیم. 8 سال طول کشید تا من با درجه هنری از انجمن خوشنویسان فارغ‌التحصیل شدم.
چه شد که کاتب قرآن شدید؟
تا 33سالگی به خوشنویسی کتاب‌های ادبی و مذهبی مشغول بودم و بارها بوستان و گلستان سعدی، دیوان حافظ، رباعیات خیام، دیوان پروین اعتصامی و بسیاری از اشعار کهن ایرانی را خوشنویسی کردم، اما بهترین محک برای سنجش عیار هنری آثار خوشنویسان، خط نستعلیق است و در نگارش کتاب‌های ادبی، خط نستعلیق کاربردی ندارد. بنابراین تصمیم گرفتم کتاب‌های دعا وحدیث را با خط نستعلیق بنویسم تا مهارتم را در خوشنویسی نشان دهم. سال 1377 یکی از ناشران کتاب‌های دینی و مذهبی با دیدن عیار هنری مفاتیح‌الجنان تحریری‌ام، پیشنهاد کتابت قرآن را به من داد که با خوشحالی پذیرفتم. کتابت قرآن همیشه منتهای آرزوی من بود و تجربه نخستین کتابتم آنقدرشیرین بود که خوشنویسی کتاب‌های دیگر را کنار گذاشتم و فقط به کتابت قرآن پرداختم.
مشغول شدن به کتابت قرآن چه تأثیری در زندگی شما داشت؟
اوایل هراس داشتم که کتابت قرآن در توانم نباشد، اما خداوند با برکتی که به زندگی‌ام بخشید لطف و نظر خاص خود را به من نشان داد. در همان سالی که به خوشنویسی کلام خدا مشغول شدم، نخستین فرزندم به دنیا آمد و اسباب خرید خانه و اتومبیلی که با تحریر 140 کتاب نتوانستم تهیه کنم، مهیا شد. در حقیقت، هرچه دارم از دولت قرآن است. خلوت کردن با قرآن لذتی دارد که تا طعم آن را نچشید، درک نمی‌کنید. من وقتی شیرینی همنشینی با کلام خدا را احساس کردم بیشتر از گذشته مراقب نگاه، صحبت و رفتارم بودم و موسیقی و ورزش‌های رزمی را که سرگرمی‌های مورد علاقه‌ام بودند، کنار گذاشتم تا تمام وقتم را صرف کتابت قرآن کنم.
یعنی سرگرمی‌هایتان را مانع رشد خود در مسیر فعالیت‌های قرآنی می‌دانستید؟
خیر، مسئله چیز دیگری است. من با نوشتن آیات قرآن شادی و آرامشی احساس می‌کردم که دیگر این سرگرمی‌ها برایم جاذبه‌ای نداشتند.
ماه رمضان امسال چندمین دوره کتابت‌تان را انجام می‌دهید؟
تاکنون 10 بار قرآن را کتابت کرده‌ام که 2 دوره آن هنری بود و با خط نسخ ایرانی به سبک استاد نیریزی کتابت شده‌اند. الان در حال خوشنویسی جزء سوم یازدهمین دوره کتابتم هستم. برکت ماه رمضان در کار ما تأثیر زیادی دارد و کتابت با سرعت بیشتری انجام می‌شود.
خانواده‌تان در پیشرفت شما چه نقشی داشتند؟
برای کتابت قرآن، داشتن آرامش روحی لازم است و همسرم حتی در بدترین شرایط و مشکلات زندگی مراقب بود تا در محیط خانه نگرانی فکری نداشته باشم. بسیاری از خوشنویسان را سراغ دارم که به دلیل حمایت نشدن از طرف خانواده‌هایشان نتوانستند به پیشرفت مناسبی برسند، اما خداوند این نعمت را به من عنایت کرده است. سواد و دانش همسرم در ترجمه و تفسیر قرآن بیشتر از من است و در این مسیر به سطحی رسیده که می‌تواند بسیاری از ابهامات من درباره معانی و تفاسیر آیات قرآنی را برطرف کند. با مهربانی و دلسوزی او، فرزندانم در مسیر فعالیت‌های دینی و قرآنی قرار گرفته‌اند و به لطف خداوند هر 3 فرزندم صالح و متدین هستند.
شما و مرحوم برادرتان سال‌ها در کنار هم به کتابت قرآن مشغول بودید. درگذشت ایشان چه اثری بر کیفیت کتابت شما گذاشته است؟
من و عباس دوقلو بودیم. با هم خوشنویسی را یاد گرفتیم. به مدرسه رفتیم و در همه امور زندگی از درس تا کار و برنامه‌های خانوادگی همراه و هم‌مسیر بودیم. اگر خداوند توفیق انس با قرآن را به من عنایت نمی‌کرد، نمی‌دانم چطور می‌توانستم دوری او را تحمل کنم. آیات قرآن تسلی‌بخش‌ترین کلمات و عبارات هستند و با پناه بردن به کلام خدا تحمل مصیبت و عبور از امتحان‌های الهی آسان‌تر می‌شود. من و برادرم هر روز از صبح تا غروب در فرهنگسرای بهاران مشغول کتابت قرآن بودیم، بسیار پیش می‌آمد که با صدای اذان ظهر به خود می‌آمدیم، در حالی که حتی کلمه‌ای بین ما ردوبدل نشده بود. من از خدا خواسته‌ام همان آرامش و توجه گذشته را در وجودم زنده نگه دارد تا در ادای وظیفه‌ام کوتاهی نکنم.
در طول 20 سال کتابت قرآن لحظات و اتفاقات خاصی را هم تجربه کرده‌اید؟
در این مدت عنایات بسیاری شامل حالم شد که یکی از آنها من را سخت تحت تأثیر قرار داده است. چند سال پیش در حال کتابت آیه 50 سوره مائده بودم که در شأن حضرت علی(ع) نازل شده است. در حال کتابت با حالتی خاص از حضرت امیر(ع) خواستم که به ما نظرکند. هنوز کتابت آیه تمام نشده بود که تلفن همراهم زنگ خورد و از من و برادر مرحومم برای شرکت در جلسه خادمان قرآن که در حرم حضرت علی(ع) برگزار می‌شد، دعوت کردند. این اتفاق خیلی شیرین بود و من و عباس آن را نشانه حضور و لطف امیرالمؤمنین(ع) می‌دانستیم.
از دغدغه‌ها و مشکلات کارتان بگویید.
کتابت قرآن در زندگی ما برکات و موهبات معنوی زیادی داشته، اما در امرار معاش و تأمین مخارج زندگی بامشکلات مختلفی روبه‌رو هستیم. برادرم یکی از کاتبان ممتاز و پرسابقه قرآن کریم بود که بر اثر فشار مشکلات مالی و معیشتی در 52سالگی سکته کرد. خوشنویسان و کاتبان قرآن از سوی نهادهای دولتی حمایت نمی‌شوند و تنگناهای مالی و مشکلات شغلی، فرصت بروز توان و هنر آنها را محدود می‌کند. مگر تعداد کاتبان کشور چند نفر است که به شرایط زندگی آنها رسیدگی نمی‌شود؟ مدتی پیش به معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد نامه‌ای در قالب درددل و گلایه نوشتم، اما بعد از مدت‌ها و پیگیری نتیجه‌ای نگرفتم و این نامه هیچ تأثیر و عکس‌العملی در پی نداشت.
در همینه زمینه :
