دستی که دست ماند

 بهناز رحیمیان | خراسان‌رضوی-خبرنگار:

در اولین شب ماه رمضان امسال دختر 13 ساله‌ای که دست او بر اثر حادثه‌ای در یک کارگاه شیرینی‌پزی از ناحیه مچ قطع شده بود به اورژانس منتقل شد. دکترعلی اجودی پس از اطلاع از موضوع به همراه تیم جراحی شامل 2 رزیدنت جراح ارتوپد در بیمارستان امام رضا (ع) حضور می‌یابد و از ساعت 9 و30 دقیقه عمل پیوند آغاز می‌شود. 
این جراح می‌گوید: در فرآیند عمل پیوند ابتدا عضو قطع شده در اتاق عمل شستشو داده می‌شود تا عروق، تاندون و اعصاب مشخص ‌شوند که این مرحله یک ساعت ونیم به طول انجامید.   وی می‌افزاید: عمل جراحی پیوند دست با اتصال استخوان دست به ساعد شروع شد. 
سپس اتصال تاندون‌ها، شریان‌ها، وریدها و عصب‌ها انجام شد که تمام این مراحل با میکروسکوپ صورت گرفت. این عمل پیوند در نهایت با ترمیم پوست پایان یافت.  به گفته اجودی عمل پیوند دست حدود 9 ساعت به طول انجامید و بیمار نیز پس از یک ساعت به هوش آمد. 


مراقبت‌های بعد از عمل

وی در ادامه می‌گوید: بیمار به دلیل نیاز به مراقبت‌های ویژه چند روزی در بخش آی‌سی‌یو بستری شد و تا یک هفته داروهای رقیق‌کننده خون به او تزریق می‌شد تا از لخته شدن خون در عروق ناحیه پیوند جلوگیری شود. خوشبختانه اکنون حال عمومی وی رضایت‌بخش است.  این جراح فوق تخصص دست معتقد است بیمار پیوند عضو در روزهای نخست پس از جراحی باید در محیطی با دمای تنظیم شده و بدون هیجان و استرس استراحت کند. همچنین درد بیمار باید کنترل شود زیرا سبب انقباض عروق خواهد شد.  به گفته وی اگرچه اکنون انگشتان دست بیمار حرکت دارند اما بازگشت حس به اعصاب دست پیوند زده شده حدود 6 ماه به طول می‌انجامد. البته به دلیل اینکه ضربه وارد شده تعدادی از استخوان‌های مچ دست را خرد کرده بود، در آینده دست وی محدودیت حرکتی خواهد داشت.   دکتر اجودی که در سال گذشته نیز یک عمل پیوند انگشت شست دست موفقیت‌آمیزی داشته است، می‌گوید: این فرد در یک مرغداری مشغول به کار بود که بر اثر نزاع انگشت شست او قطع شده بود. خوشبختانه عمل پیوند انگشت با موفقیت صورت گرفت و پس از مراقبت‌های لازم فرد دوباره به سر کار خود بازگشته و مشغول فعالیت است. 


شرایط ویژه پیوند اعضا

 دکتر علی اجودی، فوق تخصص جراحی دست و ارتوپد،  برخی از اعضای قطع شده به دلیل خرد شدگی زیاد و آلودگی قابل پیوند نیست؛ به خصوص در مورد بند آخر انگشتان دست که بسیار ظریف است. همچنین مردم باید نکاتی را در صورت بروز حادثه و قطع یکی از اعضای بدن رعایت کنند. در مرحله نخست مواد زائد مانند چوب و سنگ از عضو قطع شده جدا شود و داخل یک کیسه ترجیحا استریل یا کاملا تمیز قرار گیرد؛ اطراف کیسه نیز با یخ پوشانده شود؛ البته عضو قطع شده نباید با یخ به صورت مستقیم تماس داشته باشد. 
این جراح متخصص با اشاره به اینکه زمان طلایی برای امکان پیوند عضو قطع شده با توجه به وضعیت نگهداری 6 تا 12 ساعت است، می‌افزاید: همزمان با این اقدامات بیمار نیز باید به اولین مرکز درمانی انتقال داده شود تا از خونریزی جلوگیری شود و اقدامات اولیه صورت گیرد زیرا نجات جان بیمار در اولویت قرار دارد و از پیوند عضو مهم‌تر است. 

وی می‌گوید: عمل پیوند اعضای قطع شده بدن یک عمل با ریسک پذیری 50 درصدی است و هزینه زیادی دارد؛ بنابراین در بیمارستان‌های خصوصی معمولا انجام نمی‌شود. در کشورهای آسیایی مانند چین و تایلند عمل پیوند اعضا قطع شده بدن بیشتر انجام می‌شود؛ در ایران نیز به صورت محدود در شهرهایی مانند شیراز کارهای خوبی انجام شده است. 
 اجودی معتقد است بیمارستان‌ها برای عمل پیوند به 2 تا 3 تیم جراحی آموزش‌دیده نیاز دارند تا در صورت موارد اورژانسی یکی از تیم‌ها به سرعت بتواند در اتاق عمل حضور یابد؛ مانند بیمارستان حضرت زهرا (س) تهران که همیشه تیم پیوند آماده انجام عمل است، اما در دانشگاه علوم پزشکی مشهد فعلا این تیم آماده وجود ندارد. این امر مستلزم آمادگی شبانه روزی پزشکان اعضای تیم است.  وی در بیان مشکلات برای آموزش درباره پیوند اعضا می‌گوید: ما برای آموزش عمل پیوند به رزیدنت‌ها در دانشگاه علوم پزشکی، نیاز به یک «انیمال لب» مجهز به میکروسکوپ داریم تا بر روی حیوانات این آموزش‌ها صورت گیردکه تاکنون محقق نشده است.