خطر نفت‌کش‌ها
وجود انبار نفت در محله شهران و معضل تردد تانکرهای حمل سوخت در بافت مسکونی
عطیه اکبری|خبرنگار:
منطقه 5
سال 1387 تانکر 30 هزار لیتری بنزین در بلوار شهران واژگون شد و سوخت آن، اطراف خانه‌های مسکونی تخلیه شد. 29 فروردین و اسفند سال 85 هم دو حادثه مشابه در شهران رخ داد. یکی اطراف مجتمع کوهپایه و آن یکی در شهر زیبا. 2 سال قبل هم یک تانکر 32 هزار لیتری در میدان دوم شهران واژگون شد و شاید بخت با شهرانی‌ها یار بود که بنزین‌ها روانه فضای سبز شد و درختانش را برای همیشه خشک کرد اما نکته اینجاست که این بخت قرار نیست همیشه یار غار شهرانی‌ها باشد. ماجرا چیست؟ انبار نفت شمال غرب تهران در محله شهران قرار دارد. روزانه بیش از 280 تانکر 30 هزار لیتری حمل سوخت از انبار نفت در انتهای بلوار شهران شمالی بارگیری می‌کنند و درست از وسط بافت مسکونی و خیابان‌ها و کوچه‌های شهران می‌گذرند و سپس وارد بزرگراه می‌شوند.
زنگ خطر از این بلندتر باید به صدا در بیاید تا مسئولان برای حل این معضل آستین همت بالا بزنند؟ تردد تانکرهای نفت‌کش از بافت مسکونی شهران خطری جدی است که گویا مسئولان آنقدر که باید آن را جدی نگرفته‌اند در حالی که باید علاج واقعه قبل از فاجعه کرد. فقط کافیست پای درد دل شهرانی‌ها بنشینید تا ترس از وقوع فاجعه را در عمق نگاه آنها ببینید. در یک روز بهاری به محله شهران رفتیم تا شاهد رژه ده‌ها تانکر از وسط بافت مسکونی باشیم. با مسئولان منطقه و اعضای شورای‌شهر هم تماس گرفتیم تا ببینیم کجاست سر نخ این کلاف سر در گم!
بر اساس اطلاعات مستند، ساخت انبار نفت به سال 1353 برمی‌گردد. 44 سال قبل شهران بیابانی بیش نبود و شاید تعداد خانه‌های مسکونی آن از تعداد انگشتان دست هم تجاوز نمی‌کرد. سال‌ها می‌گذرد و توسعه شهر اجتناب‌ناپذیر شده و حالا، صحیح یا غلط انبار نفت شهران درست در کنار بافت مسکونی قرار دارد و صدها خانه عمودی با یکی از مهم‌ترین مراکز تأمین سوخت پایتخت همسایه شده‌اند. خطر بیخ گوش شهرانی‌هاست اما همه ماجرا این نیست و تردد روزانه ده‌ها تانکر 30 هزار لیتری بنزین از دل بافت مسکونی یک روی دیگر سکه است.
دلهره ناتمام ما
ساعت 10 صبح در ابتدای بلوار شهران شمالی ایستاده‌ایم تا شاهد رژه تانکرهای حمل سوخت در بافت مسکونی باشیم. هرچند دقیقه یکبار سر و کله یک غول آهنی با صدها لیتر بنزین از دور پیدا می‌شود. وارد خیابانی می‌شود که فقط دو لاین عبوری دارد و از لابه‌لای خودروهای سواری می‌گذرد. پشت چراغ قرمز فلکه دوم شهران ترمز می‌کند و بگذریم از اینکه هریک از این تانکرها در خلوت‌ترین ساعت‌های محله شهران ترافیک بلندبالایی را به وجود می‌آورند. تردد تانکرهای نفت‌کش برای بسیاری از اهالی شهران عادی شده است اما نگرانی چشمان کاسبانی را که در خلوتی ساعت‌های کسب و کار جلو مغازه‌هایشان ایستاده‌اند پر کرده است. سراغ بنگاه املاکی می‌رویم که درست در ورودی بلوار شهران قرار دارد.
«محمدعلی عابدینی» می‌گوید: «باور می‌کنید هر بار که یک نفت‌کش وارد بلوار می‌شود تپش قلبم تندتر می‌شود. هرکدام از این تانکرها مثل یک بمب ساعتی است. مگر حادثه خبر می‌کند؟ دو سال قبل یکی از همین ماشین‌ها در فلکه دوم واژگون شد. صدها لیتر بنزین روی زمین ریخت. فقط یک جرقه کافی بود تا کل شهران روی هوا برود و صدها نفر کشته شوند.» گرم صحبت هستیم که «داود غلامی» یکی دیگر از کاسبان جلو می‌آید و توجه ما را به یکی از این تانکرها جلب می‌کند: «راننده را می‌بینید؟ با خیال راحت تانکر 30 هزار لیتری را کنار بلوار متوقف کرده است. از ماشین پیاده شده و به آن طرف خیابان رفته تا از دکه سیگار بخرد.» درست می‌گوید. راننده تانکر نفت‌کش سیگار به لب به سمت ماشین می‌آید و در حال سیگار کشیدن سوار بر ماشین حمل سوخت می‌شود و به رانندگی‌اش ادامه می‌دهد! غلامی می‌گوید: «دلهره ما تمامی ندارد. حرف ما را به گوش مسئولان برسانید شاید به داد ما برسند.»
روزی 280 خطر
طبق قرار قبلی، دبیر شورایاری محله هم از راه می‌رسد و به جمع اهالی نگران شهران می‌پیوندد. «امیر قاسمی» می‌گوید: «کاری از دست ما بر نمی‌آید. تانکرهای حمل سوخت از سه محله شهران شمالی، شهران جنوبی و جنت‌آباد شمالی عبور می‌کنند اما بیشترین تردد آنها از شهران شمالی است. در سال‌های گذشته به هرکجا که فکرش را بکنید نامه نوشته‌ام. درخواست اهالی محله را در صحن علنی شورای‌شهر قبلی مطرح و خطر را گوشزد کرده‌ام. مسیر عبور نفت‌کش‌ها باید تغییر کند. تصور کنید در زمان بارندگی و وقتی زمین لغزنده است، یکی از تانکرها بر اثر لغزندگی زمین واژگون شود. آتشی که به راه می‌افتد مهار نکردنی است.» قاسمی ادامه می‌دهد: «به تعداد تردد تانکرها خطر واژگون شدن آنها وجود دارد و می‌توان گفت این خطر هر روز بیش از 280 بار محله ما را تهدید می‌کند و انگار هیچ‌کس هم حواسش به جان و مال مردم نیست.»
بند 20 ماده 5 قابل اجرا نیست
بند 20 ماده 5 قانون شهرداری‌ها در خصوص انبار نفت شهران قابل اجرا نیست. این جمله را مسئول ساماندهی مشاغل مزاحم شهرداری منطقه 5 می‌گوید و ادامه می‌دهد: «انبار نفت شهران یکی از نقاط استراتژیک پایتخت است و به دلیل این جایگاه، واحد ساماندهی مشاغل مزاحم نمی‌تواند در مورد آن تصمیم‌گیری کند.» «محمد علیدوستی» توضیح می‌دهد: «هر تصمیمی در خصوص انبار نفت باید در سطح بالای مدیریتی اتخاذ شود. این در حالی است که ما تهدیدات ناشی از وجود آن را به مسئولان گوشزد کرده‌ایم.»
شرکت نفت مسیر اختصاصی بسازد
تردد تانکرهای حمل سوخت در بافت مسکونی چند سالی می‌شود که به یکی از معضلات اصلی پنجمین تکه پایتخت تبدیل شده و مسئولان منطقه را با چالشی جدی مواجه کرده است. معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار منطقه 5 می‌گوید: «سال 1395 موضوع تردد نفت‌کش‌ها در بافت مسکونی محله شهران در شورای عالی ترافیک بررسی شد. کارشناسان سازمان ترافیک پیشنهاد دادند برای حل این معضل از ضلع شرقی مخزن‌های انبار نفت مسیری اختصاصی برای تردد تانکرهای حمل سوخت به بزرگراه شهید باکری ساخته شود تا خودروهای سنگین مجبور به طی مسیر در بافت مسکونی نباشند. کارشناسان سازمان ترافیک از محدوده جغرافیایی مورد نظر بازدید کردند. نقشه مسیر اختصاصی با همه جزئیات توسط سازمان ترافیک آماده و به وزارت نفت تحویل داده شد. قرار بود این مسیر اختصاصی توسط وزارتخانه متبوع ساخته شود اما گویا شرکت نفت حاضر به پرداخت هزینه ساخت مسیر اختصاصی نیست.
از سال 95 تا به حال این موضوع در کشاکش میان شرکت نفت و شهرداری است و پای اعضای چهارمین دوره شورای‌شهر تهران هم به ماجرا باز شد.» «محمدباقر اسدی» ادامه می‌دهد: «معضل تردد تانکرهای نفت‌کش از مهم‌ترین دغدغه‌های من در سال‌های گذشته بوده است. چند ماه قبل طی مکاتبه‌ای با پلیس راهور تهران درخواست دادم آمار تصادف تانکرهای حمل سوخت در شهر تهران را در اختیار من قرار دهند. در 5 سال گذشته تنها 5 تصادف مربوط به تانکرهای نفتی بوده که خوشبختانه این تصادف‌ها سطحی بوده و نه‌تنها جرحی در کار نبوده بلکه میزان خسارت هم بسیار ناچیز بوده است. البته این آمار نمی‌تواند صورت مسئله یعنی خطرساز بودن تردد تانکرهای نفت در بافت مسکونی را پاک‌کند اما معتقدم یک نوع ترس روانی در میان اهالی شهران در خصوص این موضوع وجود دارد که البته طبیعی است، چون حادثه خبر نمی‌کند.» اسدی ادامه می‌دهد: «در حال حاضر ما قادر به تغییر مسیر حرکت تانکرها نیستیم چون جز بلوار شهران هیچ مسیری برای این تردد وجود ندارد.»
حالا که مجوز ساخت داده‌اید، فکر چاره کنید
ساخت مسیر اختصاصی از انبار نفت به بزرگراه شهید باکری هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. با اعضای شورای‌شهر تماس گرفتیم. «حسن خلیل‌آبادی» می‌گوید: «موضوع ساخت مسیر اختصاصی در پنجمین دوره شورای‌شهر در صحن علنی مطرح نشده است. اما من اسفند سال 96 در روز درختکاری به محله شهران رفتم. برایم تعجب‌آور بود که مخزن‌های سوخت شمال غرب تهران در محله‌ای مسکونی و در مکانی قرار دارد که اطراف آن پر از باغ‌های سرسبز است. پیگیر این موضوع در شورای‌شهر هستیم. به نظرم ساخت مسیر اختصاصی در کوتاه‌مدت جوابگوی معضل منطقه 5 است. باید به فکر چاره اساسی بود. راهکار اصلی، انتقال این مخازن به مکانی دور از بافت مسکونی است.» خلیل‌آبادی ادامه می‌دهد: «می‌گویند وقتی شهران برای ساخت انبار نفت انتخاب شد اطراف آن خالی از سکنه بود و در سال‌های گذشته بافت مسکونی شکل گرفت. شهرداری نباید مجوز ساخت خانه در اطراف مخزن‌های نفت را می‌داد اما حالا که در اثر توسعه شهرنشینی این اتفاق افتاده، باید به فکر راهکار باشیم.»
نوشدارو پس از مرگ سهراب؟
«نوشدارو پس از مرگ سهراب بی‌فایده است.» این جمله را «مجید فراهانی» یکی دیگر از اعضای شورای‌شهر در گفت‌وگو با «همشهری محله» می‌گوید و ادامه می‌دهد: «باید به فکر راهکار اساسی بود. تردد تانکرهای حمل سوخت در محله شهران نگران‌کننده است. صحبت بر سر به خطر افتادن جان صدها شهروند است. به‌زودی در شورای‌شهر جلسه‌ای متشکل از نمایندگان وزارت نفت، پالایشگاه نفت تهران، مسئولان انبار نفت شهران و سایر مسئولانی که به نوعی در این موضوع دخیل هستند برگزار می‌کنم.» فراهانی ادامه می‌دهد: «جابه‌جا شدن انبار نفت زمانبر است اما باید یک عزم جدی در خصوص این جابه‌جایی وجود داشته باشد. به‌طور موقت باید معضل تردد تانکرهای حمل سوخت در بافت مسکونی را با ساخت مسیر اختصاصی برطرف کرد.»
مجید فراهانی ادامه می‌دهد: «اگر خدای ناکرده در اثر یک سهل‌انگاری و اتفاق یکی از این تانکرهایی که در حال تردد در بلوار شهران است واژگون شود فاجعه‌ای در منطقه 5 رخ می‌دهد. از طرف دیگر محله شهران در امتداد گسل نیاوران قرار دارد. اگر این گسل‌ها بلرزد و تأسیسات زیرزمینی انبار نفت در شهران آسیب ببیند وسعت انفجار و آتش‌سوزی آنقدر زیاد است که شهران و محله‌های اطراف نابود می‌شود.» عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای‌شهر تهران ادامه می‌دهد: «امیدوارم در دوره پنجم شورای‌شهر بتوانیم چاره‌ای برای این معضل خطرناک بیندیشیم.»
در همینه زمینه :
