برخورد دوگانه شرقی‌ها تردید شرکت‌های غربی
رضا کربلایی/ خبرنگار
درحالی‌که برخی شرکت‌های روسی، هندی، چینی و ژاپنی برای همکاری با ایران دچار تردید هستند، سیاستمداران این کشورها در تلاشند با مشارکت همتایان اروپایی خود، راه ورود شرکت‌هایشان را به بازار ایران همچنان باز نگه دارند.
تردید مدیران اقتصادی شرکت‌های خارجی و تکاپوی سیاستمداران خارجی روزبه‌روز وارد فاز تازه‌ای می‌شود اما در داخل کشور برخی منتقدان دولت پس از خروج آمریکا از برجام نوک انتقادهای خود را متوجه خروج شرکت‌های غربی ازجمله توتال فرانسه از سرمایه‌گذاری در فاز 11پارس‌جنوبی کرده‌اند و حتی بیژن زنگنه، وزیر کهنه‌کار نفت ایران را شماتت می‌کنند. همین منتقدان دربرابر تردید و اعلام موضع برخی شرکت‌های وابسته به کشورهای روسیه، هند و چین سکوت اختیار کرده‌اند.
به گزارش همشهری، شرکت توتال فرانسه اعلام کرده منتظر دریافت معافیت از تحریم‌های آمریکاست تا درباره ادامه فعالیت خود در ایران تصمیم بگیرد، اما چهره‌ها و رسانه‌های اصولگرا در یک جبهه مشترک وزیر نفت را به باد انتقاد گرفته‌اند که چرا تضمین‌های لازم را از این شرکت فرانسوی برای شرایط پس از خروج آمریکا از برجام و بازگشت احتمالی تحریم‌ها اخذ نکرده است. اما آنها تاکنون به تصمیم شرکت نفتی لوک اویل روسیه مبنی بر توقف فعالیت‌های خود در ایران انتقادی مطرح نکرده‌اند.
خبرگزاری رویترز به نقل از مسئولان شرکت نفتی لوک اویل روسیه مدعی شد به‌دلیل تهدید تحریم‌های آمریکا، این غول نفتی تصمیم گرفته است فعلا برنامه توسعه پروژه‌های نفتی را در ایران ادامه ندهد.
یکی از مسئولان لوک اویل گفته است: با توجه به تحولات جاری، خیلی زود است که در مورد برنامه هایمان (در ایران) اعلام نظر کنیم. هم‌اکنون اساساً همه‌‌چیز را متوقف کرده‌ایم. این شرکت روسی پیش از این مذاکرات فشرده‌ای با مقامات ایرانی برای توسعه میدان‌های نفتی آب تیمور و منصور داشته‌اند.
دوگانه نفتی هندی‌ها
افزون بر روسیه، هند هم رفتار دوگانه‌ای داشته است به‌گونه‌ای که پیش از این سوشما سواراج، وزیر امورخارجه هند گفته بود دهلی نو از تحریم‌های یکجانبه هیچ کشوری علیه ایران تبعیت نمی‌کند و تنها تابع تحریم‌های سازمان ملل متحد است. اما بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت هند اعلام کرده به‌دنبال توقف واردات نفت از ایران است. شرکت پالایش نفت ریلاینس اندستریز هند می‌گوید: قصد دارد واردات نفت از ایران را متوقف کند. به گزارش رویترز، این شرکت که دارای بزرگ‌ترین مجتمع پالایش نفت در جهان است، تصمیم گرفته از آذرماه آینده خرید نفت از ایران را متوقف کند. برخی منابع خبری گفته‌اند درصورتی که مذاکرات اتحادیه اروپا و ایران برای حفظ برجام شکست بخورد؛ طرف هندی توقف واردات نفت ایران را سریع‌تر اجرا خواهد کرد.
منابع رسمی هندی هم اخیرا اعلام کرده‌اند قرار است پرداخت‌های نفتی خود را به ایران، از طریق بانک دولتی یوسی‌او هند، به روپیه انجام دهد و دلار را کنار بگذارد. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک روسیه، هند پرداخت پول نفت ایران را به روپیه انجام خواهد داد و این اقدام ۲ کشور برای خارج شدن از فشارهای اقتصادی تحمیل شده ایالات متحده علیه تهران است.
رایزنی ژاپنی‌ها برای خرید نفت ایران
خبر دیگر اینکه یک مقام وزارت اقتصاد، بازرگانی و صنعت ژاپن از رایزنی این کشور برای معافیت از تحریم‌های آمریکا علیه صادرات نفت ایران خبر داد. به گزارش ایسنا، دایسوکه هیروتا، گفت: شرکت‌های ژاپنی نمی‌خواهند واردات نفتشان را از ایران متوقف کنند. او افزود: ژاپن در دوران تحریم‌های قبلی از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا، معافیت گرفته بود و تصور می‌کند برای ادامه این میزان واردات از ایران همچنان از آمریکا معافیت بگیرد. هیروتا به پلاتس گفت: وضعیت در دولت آمریکا هر روز تغییر می‌کند و اکنون ما سرگرم جمع‌آوری اطلاعات و ادامه تماس با دولت آمریکا هستیم.
رئیس اتحادیه نفت ژاپن هم گفت: چند‌ماه طول می‌کشد تا پالایشگاه‌های ژاپنی در مورد سیاست خود در قبال خرید نفت از ایران پس از تحریم‌های جدید آمریکا تصمیم‌گیری کنند. تاکاشی تسوکیوکا، افزود: پالایشگاه‌های ژاپنی در حال جمع‌آوری اطلاعات هستند و هنوز گفت‌وگویی با دولت ژاپن یا دولت آمریکا انجام نداده‌اند. او افزود: سیاست پالایشگاه‌ها در مورد کاهش خرید نفت از ایران احتمالا در چند‌ماه آینده و پس از مدنظر قراردادن واکنش‌های دیگر مشتریان نفت ایران ازجمله چین، هند، کره‌جنوبی، فرانسه و ایتالیا اتخاذ خواهد شد.
چینی‌ها دنبال امتیازگیری بیشتر
چینی‌ها که شریک اول تجاری ایران به شمار می‌آیند هم دنبال گرفتن امتیازات بیشتر هستند به‌ویژه اینکه در دوران تحریم‌ها روابط تجاری و اقتصادی خود را با ایران حفظ کرده‌اند. اسدالله عسگراولادی، رئیس همزمان اتاق‌های مشترک ایران با چین و روسیه در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به اراده سیاسی دولتمردان چین و روسیه بر حفظ برجام بدون آمریکا می‌گوید: شرکت‌های روسیه و چین همچنان روابط اقتصادی خود را با ایران حفظ می‌کنند. او در واکنش به شائبه تردید شرکت ملی نفت چین (cnpc) برای سرمایه‌گذاری در فاز11 پارس‌جنوبی می‌گوید: قبل از حضور توتال این شرکت چینی بیشترین سهم مشارکت در فاز 11را در دست داشت و با ورود توتال فرانسه سهم آن کاهش یافت به همین دلیل کمی دلگیر هستند. پیش از این دبیر کل دپارتمان امور اروپا- آسیای مرکزی وزارت خارجه چین اعلام کرده بود پایبند نبودن به برجام همکاری اقتصادی میان طرف‌های این توافق را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. ژانگ هانهوی افزود: باتوجه به وضع کنونی اگر برجام بیش از این اجرا نشود، همکاری اقتصادی نرمال میان کشورهای مربوطه تحت‌تأثیر قرار خواهد گرفت و چین امیدوار به حفظ این توافق (برجام) است و بنابراین به حفظ ارتباط نزدیک خود با روسیه و دیگر کشورهای اروپایی در این موضوع ادامه می‌دهد.
در همینه زمینه :
اندیشه راهبر
سیاست خارجی