یادداشت
اتحادیه اروپا، کشور فلسطین را به‌رسمیت بشناسد
خاویر سولانا/ مسئول پیشین سیاست خارجی اتحادیه اروپا:
رئیس‌جمهور آمریکا بار دیگر در عرصه سیاست خارجی یک رویکرد یکجانبه‌گرایانه در پیش گرفت و بیت‌المقدس را به‌عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت. دونالد ترامپ واقعیت‌های خاورمیانه را به درستی درک نکرده است.
از آنجا که اقدام ترامپ 70سال تلاش و میانجیگری بین‌المللی در بحران فلسطین را یک شبه نابود کرده و احتمالا وضعیت را از آنچه بود، بدتر خواهد کرد، اتحادیه اروپا باید ابتکار عمل را در دست بگیرد و برای حل این بحران پیشقدم شود.
سیاست خاورمیانه‌ای ترامپ براساس اتحاد احیا شده آمریکا و عربستان بنا شده است. در طول تاریخ آمریکا، تمامی روسای جمهور این کشور نخستین سفر خارجی‌شان را به مقصد یکی از کشورهای همسایه یعنی مکزیک و کانادا یا حتی به یکی از کشورهای اروپایی انجام داده‌اند اما ترامپ ترجیح داد یکراست به ریاض برود و در نشستی با حضور 54کشور مسلمان علیه ایران سخن بگوید. ترامپ پس از عربستان، به اسرائیل سفر کرد و در آنجا هم سخنانش حول تقابل با ایران بود. اسرائیل و عربستان با هم روابط سیاسی ندارند اما ایران را دشمن مشترک خود می‌دانند. حضور دونالد ترامپ در آمریکا باعث شده تا اتحادی متشکل از این سه در خاورمیانه شکل بگیرد. نزدیکی عربستان و اسرائیل البته با حضور محمد‌بن‌سلمان در قدرت ممکن شده است. او برنامه‌ای را برای نوسازی در عربستان دنبال می‌کند که سیاست خارجی این کشور را هم شامل می‌شود. چندی پیش او حتی پیشنهاد جدیدی را در مورد فلسطین مطرح کرد که بیشتر به نفع اسرائیلی‌ها بود تا فلسطینیان. به هر حال، دونالد ترامپ از این شرایط بهره برده و دست به یک کودتای دیپلماتیک زده است. این کودتای دیپلماتیک عربستان را برسر یک دوراهی قرار داده است؛ اینکه از آرمان‌های فلسطین دفاع کند یا به‌خاطر تقابل با ایران به سمت عادی‌سازی روابط با اسرائیل برود.
بسیاری معتقدند دونالد ترامپ تلاش کرده با مبهم گذاشتن محدوده مرزهای تحت کنترل اسرائیل در بیت‌المقدس، مانع بروز یک بحران بزرگ‌تر شود اما آنچه طی روزهای اخیر در قالب اعتراض‌های خیابانی در فلسطین رخ داده نشان می‌دهد او در این مورد هم دچار اشتباه محاسباتی شده است. واکنش جدی‌تر را سران کشورهای اسلامی در نشست فوق‌العاده سازمان همکاری اسلامی در استانبول نشان دادند. در این نشست بود که کشورهای مسلمان ضمن انتقاد شدید از ترامپ، «قدس شریف» را به‌عنوان پایتخت فلسطین به رسمیت شناختند. به‌نظر می‌رسد هیچ مسلمانی در جهان حاضر نیست چشمش را به روی جایگاه بیت المقدس که مسجدالاقصی را در خود جای داده ببندد. رویکرد عربستان در ماجرای اخیر اما اشتباه تاکتیکی دومی بود که سعودی‌ها پس از قطع رابطه با قطر مرتکب شده‌اند. این رویکرد حتی برخلاف «طرح صلح عربی» برای حل مناقشه فلسطین است که به «طرح سعودی» شناخته می‌شود؛ طرحی که در سال 2002پیشنهاد شد و از سوی اتحادیه عرب هم مورد پذیرش قرار گرفت.
سناریوی ترامپ که در آن عربستان برای حل مسئله فلسطین در کنار اسرائیل قرار می‌گیرد، خوابی بیش نیست، نخست اینکه عربستان در موقعیتی قرار ندارد که بتواند ادعاهای مسلمانان نسبت به قدس را متوقف کند، دوم اینکه راه‌حلی که به فلسطینیان اجازه اظهارنظر در مورد سرنوشت‌شان را ندهد، هیچگاه موفق نخواهد بود و سوم اینکه، دولت ترامپ و تیمی که او به ریاست دامادش، جرد کوشنر، برای حل مناقشه اسرائیل و فلسطین تعیین کرده متشکل از عده‌ای تاجر است درحالی‌که حل این مناقشه به دیپلمات‌های باتجربه نیاز دارد. دونالد ترامپ هیچگاه راه‌حل 2 دولت را رد نکرده است اما به رسمیت شناختن بیت‌المقدس به‌عنوان پایتخت اسرائیل، در واقع میخ آخر بر تابوت این راه‌حل بود. فلسطین اکنون دیگر میانجیگری آمریکا را قبول ندارد. تنها راه برای نجات این طرح و بازگرداندن فلسطینیان به میز مذاکره، ورود اتحادیه اروپا به این مناقشه است. اروپا باید ابتکار عمل را به‌دست بگیرد و در گام نخست، کشور مستقل فلسطینی را به رسمیت بشناسد؛ همان‌کاری که بیش از 70درصد از کشورهای جهان انجام داده‌اند. (پراجکت سیندیکنت)
