سکانس ناتمام «رز»

مژگان مهرابی|خبرنگار:

منطقه 8

روزگاری برای خودش بروبیایی داشت، تنها سینمای محدوده محله‌های زرکش و وحیدیه به شمار می‌آمد. شاید خیلی لوکس و مدرن نبود، اما ساکنان آن را امتیازی برای محله‌شان می‌دانستند. عصرها پاتوق جوان‌ها می‌شد. آدم‌های مشتاقی که از راه‌های دور و نزدیک برای تماشای فیلم می‌آمدند و جمعیت‌شان گاه به قدری زیاد بود که از دم در سینما صفی طولانی به چشم می‌خورد. کسانی که آن روزها را به یاد دارند از شور و حال مردم می‌گویند که با چه هیجانی فیلم را برای هم تعریف می‌کردند. از آن دوران سال‌ها گذشته؛ نزدیک به 4دهه.

دیگر نه خبری از صف طولانی مشتاقان فیلم هست و نه صدای شادی و هیاهوی آدم‌ها هنگام دیدن فیلم. آنچه از سینمای نورچشمی محله باقی مانده، ساختمانی است فرسوده و دودگرفته که هر لحظه امکان آوار شدنش می‌رود. زهواردررفتگی‌اش دردسرهای کوچک و بزرگ زیادی برای اهالی به وجود آورده است. سینما «رز» تهران این روزها به غیر از وصله ناجوربودنش، جولانگاه جانوران موذی و بدتر از آن پاتوق کارتن‌خواب‌ها شده است، مشکلی که اهالی زیاد از آن گلایه می‌کنند. 


کمرکش خیابان افضل سلیمی، ساختمان دودگرفته و فرسوده‌اش خودنمایی می‌کند. سینمایی که روزگاری از مکان‌های تفریحی منطقه 8 و حتی شهر به شمار می‌رفت، حالا به خرابه‌ای تبدیل شده که اهالی وجودش را دردسر می‌دانند. سقفش فروریخته و تابلو آن هم یکی، 2 سال پیش روی زمین افتاده است. آنچه از این سینما در اذهان اهالی مانده، فقط خاطراتی است از گذشته. از تاریخ ساخت آن هیچ‌کدام از اهالی خبر ندارند. فقط این را می‌دانند که از اوایل دهه 40 این سینما دایر بوده و بعضی احتمال می‌دهند ساختمانش قدیمی‌تر باشد.

دکتر «ایرج جباری» از پزشکان قدیمی محله است که 53 سال پیش در این محله مطبش را دایر کرده است. او می‌گوید: «سال 1344 که در این محله مطبم را دایر کردم، این سینما دایر بود. هر روز جمعیت زیادی جلو در سینما صف می‌کشیدند و به انتظار تماشای فیلم می‌نشستند. چند قدم جلوتر از سینما که الان بوستان تسلیحات است، زمینی بایر بود. شب‌ها با ترس راه مطب تا خانه را می‌رفتم.» به گفته دکتر جلیلی، این سینما با پیروزی انقلاب تعطیل شده و از آن زمان تاکنون بی‌استفاده مانده است. او دلخور از وضعیت موجود ادامه می‌دهد: «این محله کمبودهای زیادی دارد که با تغییر کاربری سینما می‌توان از آن به بهترین نحو استفاده کرد. تبدیل آن به یک فضای فرهنگی یا بازار خرید می‌تواند تحولی را در محله زرکش و همچنین منطقه 8 ایجاد کند.» 


پاتوق کارتن‌خواب‌ها

بیشتر از همه، بانوان محله از وجود این سینما ناراضی هستند. «اکرم میرحسینی» فضای جلو سینما را استراحتگاه معتادان و کارتن‌خواب‌ها معرفی می‌کند و می‌گوید: «با تاریک شدن هوا معتادان جلو سینما جمع می‌شوند. هوا سرد باشد آتش هم روشن می‌کنند. حضور آنها وحشت در دل خانواده‌ها می‌اندازد و از اینکه بچه‌هایشان در این شرایط بیرون از خانه باشند، حس خوبی ندارند. مشکل‌‌ تردد بانوان هم از این محدوده جای خود دارد.» نبود فضای مذهبی و فرهنگی از دیگر مشکلاتی است که میرحسینی به آن اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «در اعیاد مذهبی مثل نیمه شعبان جوانان محله فضایی را برای اجرای مراسم ندارند و ناگزیر در فضای کوچک بوستان غدیر باید برنامه اجرا کنند.» محله زرکش مسجد و حسینیه ندارد و همین دغدغه‌ای برای اهالی شده است. میرحسینی پیشنهاد می‌دهد که مکان فعلی سینما می‌تواند برای ایجاد یک فضای مذهبی و فرهنگی استفاده شود. 


کسادی کسب و کار اهالی

«محمدعلی نجفی» مغازه‌دار محله هم حرف‌هایی برای گفتن دارد. او از منظر نازیبایی که سینما برای خیابان سلیمی افضل ایجاد کرده گلایه می‌کند و می‌گوید: «به دلیل وضعیت نامطلوب ایجاد شده، کسب و کار از رونق افتاده است. کسی برای خرید به اینجا نمی‌آید. سال گذشته به دلیل بارندگی زیاد تابلو نمایش فیلم کنده شد و روی زمین افتاد که خوشبختانه به خیر گذشت و کسی آسیب ندید. ناگزیر شدیم از نیروی امدادی و آتش‌نشانی کمک بخواهیم.»

شمسایی یکی دیگر از اهالی است و در ادامه صحبت‌های نجفی به ملک کنار دستی سینما اشاره می‌کند و متذکر می‌شود: «صاحب خانه روبه‌رویی تا قبل از اینکه نوسازی شود، پشت‌بام سینما را به محل نگهداری کبوتر تبدیل کرده بود. یک لحظه آسایش نداشتیم.» همسایه دیگری از راه می‌رسد و وقتی متوجه می‌شود درباره سینما رز گزارش می‌گیریم، پیشنهاد می‌دهد از بالای بام خانه‌اش وضعیت آشفته ساختمان سینما بررسی شود. روی بام سینما تا چشم کار می‌کند، نخاله ساختمانی است و پر از آهن‌پاره. ساختمان مستهلک است و هر لحظه احتمال می‌رود فرو ریزد و با آوارشدنش خدا می‌داند چه بر سر خانه‌های اطراف می‌آید. 


بنیاد همکاری نمی‌کند 

این ملک ظرفیت خوبی برای تبدیل به یک مکان فرهنگی و مذهبی دارد و با تغییر کاربری می‌تواند کم و کاستی‌های منطقه را جبران کند. «محمدباقر معصومی» دبیر شورایاری محله زرکش برای تعیین تکلیف سینما تلاش زیادی کرده، اما از 12 سال پیش که به‌عنوان شورایار انتخاب شده، تا الان هنوز نتوانسته‌ کاری از پیش ببرد. او دلیل بی‌نتیجه بودن تلاش‌هایش را این‌طور عنوان می‌کند: «سال ساخت این سینما به اوایل دهه 40 برمی‌گردد. ابتدای امر در تملک یکی از هم‌محله‌ای‌های ارامنه بود که چند سال بعد 2 برادر به اسم سلیمان و مراد آن را خریدند. با پیروزی انقلاب سینما تعطیل می‌شد. 3 دانگ آن که در تملک سلیمان بود در اختیار بنیاد مستضعفان قرار ‌گرفت، اما 3 دانگ دیگر در تملک مراد ‌ماند تا امروز.» به گفته معصومی با پیگیری‌های مداوم شورایاران محله، ورثه مراد راضی شده‌اند سینما را واگذار کنند، اما از قرار بنیاد مستضعفان همکاری نمی‌کند و برای مذاکره پای کار نمی‌آید تا وضعیت نابسامان سینما مشخص شود. معصومی می‌گوید: «ساختمان سرای محله زرکش مطلوب اهالی نیست. سرا در 2 ساختمان کوچک تعبیه شده که در کوچه‌پسکوچه قرار دارند. اهالی نمی‌توانند بهره‌کافی از امکانات سرا ببرند. درخواست داریم که سینما به سرای محله تغییر کاربری دهد که تاکنون در حد پیشنهاد باقی مانده و به آن رسیدگی نشده است.»