از حصر تا نخست‌وزیری

جواد نصرتی|خبرنگار:

وقتی انور ابراهیم در انتهای دهه90 با چشمی کبود وارد دادگاه شد، خیلی‌ها فکر می‌کردند وعده‌های او برای اصلاحات، با پرونده‌های سنگینی که برایش ساخته‌اند، همراه با خودش به قعر تاریخ مالزی خواهد رفت و به فراموشی سپرده می‌شود. معاون سابق ماهاتیر محمد، نخست‌وزیر قدرتمند مالزی، به‌خاطر درخواست‌های اصلاح‌طلبانه‌اش برای اداره قدرت و مخالفت علنی با مردی که استادش به شمار می‌رفت، ‌چنان از چشم افتاده بود که یک افسر پلیس قبل از همان دادگاه او را زیر مشت و لگد گرفته بود. آن روز، کسی فکرش را نمی‌کرد انور ابراهیم دوباره به سپهر سیاست مالزی برگردد اما این سیاستمدار اصلاح‌طلب، 20سال زندگی تلخ را تحمل کرد تا دیروز، با عفو رسمی شاه مالزی، نه‌تنها از همه اتهام‌ها مبرا شود، که راه جدیدی را شروع کند که در یک تا 2سال آینده، ‌به نخست‌وزیری او ختم خواهد شد.

دوستی، ‌دشمنی و دوباره دوستی با ماهاتیر

انور ابراهیم، به‌عنوان رهبر دانشجویان مسلمان کشورش در دهه70 میلادی، نظر ماهاتیر محمد را جلب کرد. او سیاستمداری فعال و پرکار بود و چنان اعتماد ماهاتیر محمد را جلب کرد که پیش از نابودی زندگی سیاسی‌اش در انتهای دهه1990، معاون نخست‌وزیر بود. با این حال رویکرد متفاوت او نسبت به بحران اقتصادی جنوب شرق آسیا در سال1997، باعث افتراق او و ماهاتیر شد. انور معتقد به اصلاحات عمیق در کشورش بود اما این چیزی نبود که ماهاتیر می‌خواست. او در پی این اختلاف‌ها، ماهاتیر محمد را «دیوانه و سالخورده» خواند و گفت که او، برای رهبری کشورش شایستگی ندارد. این موضع‌گیری در برابر مردی که از ابتدای دهه80 بیش از 2دهه مرد شماره یک مالزی بود، تبعات سنگینی برای انور ابراهیم داشت. انور به اتهام فساد اخلاقی با پرونده قضایی سنگینی روبه‌رو و سرانجام مجرم شناخته شد. او 15سال به زندان رفت و بعد از اینکه در سال2004 آزاد شد، توانست در سال2008 به پارلمان راه پیدا کند. اما دوباره پرونده قضایی به اتهام فساد اخلاقی علیه او به جریان افتاد و بعد از مدت‌ها دعوای حقوقی، یک‌بار دیگر به زندان رفت. همچون بار اول، انور ابراهیم باز هم این اتهام را رد کرد و مدعی شد که این پرونده هم سیاسی است. این‌بار، به جای ماهاتیر محمد، این نجیب رزاق بود که پشت این «اتهام سیاسی» قرار داشت.

با وجود سال‌ها دوری از سیاست و درگیر بودن با پرونده‌های حقوقی و زندان، ‌گفتمان اصلاح‌طلبی انور ابراهیم هرگز رنگ نباخت. همزمان با افزایش پارتی‌بازی و فساد در دولت، فریادهای اصلاح‌طلبانه انور ابراهیم با طنین بیشتری در آسمان غبارآلود سیاست مالزی شنیده می‌شد و معیار مردم برای درستکار بودن سیاستمداران، تطبیق بیشتر آنها با همان شعارها و صحبت‌ها بود. در دوران نجیب رزاق، دولت مالزی چنان درگیر سیاست و پنهانکاری و پارتی‌بازی شد که ماهاتیر محمد، بعد از سال‌ها دوری از سیاست، وارد میدان شد و در مقابل حزب و شاگردان سابق خود ایستاد. ماهاتیر محمد، نفوذ و اعتبار زیادی در سراسر مالزی داشت اما برای همراه ساختن مردم، به انور ابراهیم نیاز داشت. انور ابراهیم، با وجود سال‌ها تخطئه شدن از سوی رقبا، از درون زندان هم توانایی بسیج مردم برای به زانو درآوردن حزب حاکم را داشت. این ائتلاف تاریخی، ثمره‌ای تاریخی هم داشت و بعد از 6دهه، حزب حاکم مالزی را از راس قدرت به زیر کشید.

انور ابراهیم، آنطور که لی هواک اون از مؤسسه مطالعات آسیای جنوب شرقی به الجزیره گفته، مرد کاریزما، افسون، جاه‌طلبی و جان‌سختی است. او بهترین سخنران نسل خود است و هیچ‌کس به اندازه او توانایی بسیج مردم را ندارد. سال‌ها زندان و زندگی در سایه اتهام‌های به گفته خودش ناروا نتوانسته است از نفوذ او در جامعه مالزی بکاهد. با این حال، بزرگ‌ترین چالش، تازه برای این مرد 70ساله شروع شده است. ماهاتیر محمد 92ساله گفته است که طی یک یا2 سال قدرت را به انور ابراهیم خواهد سپرد. انور ابراهیم باید ابتدا به پارلمان برود و بعد جانشین ماهاتیر محمد شود. و سؤال بزرگ این است: آیا او به وعده‌های اصلاح‌طلبانه‌اش پایبند خواهد ماند؟ پاسخ این سؤال را زمان مشخص خواهد کرد اما خیلی‌ها در مالزی اینطور فکر می‌کنند که انور ابراهیم، به میراث اصلاح‌طلبانه خود پشت نخواهد کرد.