حوزه زنان
نگاهی به عملکرد صدروزه دولت در حوزه زنان در گفت‌وگو با معصومه ابتکار
دستگاهها برای عدالت جنسیتی،برنامه ارائه کنند
پرستو سرمدی| از زمان تشکیل دفتر زنان ریاست‌جمهوری در دولت مرحوم هاشمی‌رفسنجانی تاکنون، همواره این مراکز، بازنمای دیدگاه‌ها و رویکردهای دولتها به مسائل زنان بوده‌اند؛ رویکردهایی که در خیلی موارد، در زندگی روزمره زنان تأثیر قابل‌توجهی بر جای گذاشته است. دولت‌های سازندگی و اصلاحات، نگاهی توسعه‌محور نسبت به امور زنان داشتند؛ نگاهی که زنان را نیمی از نیروی انسانی می‌داند و خواهان رفع موانع مشارکت آنان در امر توسعه است. مراکز دخیل در امور زنان، در این دولتها بر همین مبنا برنامه‌ریزی و اقدام کردند اما متأسفانه با سرکارآمدن دولت احمدی‌نژاد، به طور سیستماتیک برای نگه‌داشتن زنان در خانه‌ها و دیده‌شدن آن‌ها صرفا در نقش‌های خانگی، تلاش‌های زیادی صورت گرفت؛ تلاش‌هایی که همچنان می‌توانیم آثار آن را بر افزایش سالانه شکاف جنسیتی در ایران ببینیم. آغاز کار دولت روحانی و انتخاب شهیندخت مولاوردی به معاونت وی، بار دیگر زنان را نسبت به رفع تبعیض‌هایی که با آن مواجهند امیدوار کرد. شاید بتوان گنجاندن اصل عدالت جنسیتی در برنامه ششم توسعه را مهم‌ترین اقدام این دوره دانست؛ اقدامی که ممکن بود با تغییر معاون زنان و خانواده رئیس‌جمهور دچار خلل شود؛ اما معصومه ابتکار می‌گوید بر اجرای برنامه ششم توسعه در همه دستگاهها نظارت می‌کند و مسیر دولت یازدهم را در مسائل زنان ادامه خواهد داد. خانم ابتکار که کمی بیش از ۱۰۰روز پیش تصدی معاونت زنان و خانواده ریاست‌جمهوری را بر عهده گرفته است، در گفت‌وگو با همشهری از عملکرد این معاونت در مدت طی‌شده می‌گوید و چشم‌اندازی که برای آینده در نظر دارد. تلاش برای تصویب لایحه حمایت از امنیت زنان، افزایش اشتغال زنان، نظارت بر اجرای اصل عدالت جنسیتی برنامه ششم توسعه در دستگاهها، افزایش ۳۰درصدی حضور زنان در پست‌های مدیریتی و قوه مقننه و پرداختن به مسائل حقوقی مربوط به زنان، ازجمله مواردی‌است که ابتکار به آن‌ها اشاره می‌کند. متن کامل گفت‌وگو با معاون زنان و خانواده رئیس‌جمهور، در پی می‌آید.
خانم ابتکار! افکار عمومی همچنان شما را به‌عنوان بانوی محیط‌زیست می‌شناسند و مایل هستند بدانند آیا به اندازه‌ای که دغدغه محیط‌زیست دارید، به مسائل زنان هم اهمیت می‌دهید؟
دغدغه محیط‌زیست، دغدغه‌ای انسانی‌است. به نظر من همه انسان‌ها مخصوصا وقتی از شرایط و تهدیداتی که برای طبیعت کره زمین وجود دارد آگاه می‌شوند، نسبت به این موضوع احساس تعهد پیدا می‌کنند؛ اینطور نیست که این دغدغه با یک منصب بیاید و برود، در واقع یک حس ماندنی‌است. در حوزه زنان هم همین‌طور است. از زمانی که در عرصه سیاسی چشم باز کردم، چون دوران انقلاب بود و هویت سیاسی انقلاب و نسل انقلاب مطرح می‌شد، این مسئله به موضوع هویت زنانه گره خورده بود. چون نسل ما دغدغه آینده سیاسی کشور و استقلال و سربلندی ایران را داشت، از همان زمان که بحث انقلاب اسلامی شکل گرفت، سؤال بزرگ این بود که «جایگاه زنان کجاست؟». از همان روزهای قبل از انقلاب، یکی از پرسش‌های مهمی که از امام پرسیده می‌شد، این بود که در نگاهی که شما به اسلام ناب محمدی دارید و ایده‌آلی که برای تشکیل جمهوری اسلامی در نظر گرفته‌اید، آیا زنان هم نقشی دارند یا باید از صحنه، حذف و منزوی شوند؟ نگاه مترقی امام نسبت به مسئله حضور زنان در عرصه‌های اجتماعی و سیاست‌هایی که طی ۱۱سال حضور ایشان پس از پیروزی انقلاب اتخاذ شد، من را در موضوع زنان به‌نوعی حساس و فعال کرد تا بخوانم و مطالعه کنم و بدانم که نگاه قرآنی نسبت به جایگاه زنان چیست؟ اساتید خوبی مثل خانم گرجی داریم ـ خدا حفظشان کند ـ که تفسیر عمیق و در عین حال متعادلی از نظر جنسیتی در حوزه تفسیر قرآن ارائه کرده‌اند. ایشان تنها زن عضو مجلس خبرگان قانون اساسی بودند و نگاهی متوازن، مترقی و پیشرو در قانون اساسی ارائه کردند؛ نگاهی که فکر می‌کنم اگر الان قرار بود قانون اساسی بنویسیم، شاید عده‌ای مانع آن می‌شدند. این‌ها موضوعاتی بود که همه ما را نسبت به بحث زنان حساس کرد. در همان دوره به دلایل مختلف، من هم درگیر مباحث نظری زنان شدم. خصوصا با توجه به شاگردی خانم‌گرجی یا مباحثی که آیت‌الله مطهری یا دکترشریعتی مطرح می‌کردند، موضوع زنان کلیدی بود و نسل ما نمی‌توانست از این مسئله غافل باشد. آقایان هم نمی‌توانستند غافل باشند چون واقعیت بود.
به هر حال تفاوت دیدگاه‌هایی در این زمینه بین نگاه ما و نگاه دنیای صنعتی و توسعه‌یافته غرب وجود داشت. بعد هم عناصر و مولفه‌هایی مطرح شد که معتقد بودیم اگر به این عناصر و مولفه‌ها درست پرداخته شود، عزت‌نفس و حقوق زنان به مفهوم واقعی، قابل استیفا خواهد بود. این عوامل باعث شد که من به جهت نظری و اجرایی به مسائل زنان ورود کنم. نخستین کاری که به طور مشخص در حیطه زنان انجام دادم در زمان حضور آقای خاتمی در وزارت ارشاد بود. من را به سومین کنفرانس جهانی زن دعوت کردند و عضو رسمی هیأت ایران در نایروبی بودم. کار ما در حیطه نظری بود؛ بررسی اینکه چقدر در حوزه مطالعات زنان عقب هستیم. همین امر باعث شد که به همراه جمعی از خانمها ازجمله خانم گرجی و دوستان دیگر، مؤسسه مطالعات زنان را به‌عنوان نخستین سازمان غیردولتی تحقیقاتی ـ مطالعاتی زنان پایه‌ریزی کنیم و کلا این زمینه، به یکی از دغدغه‌های ذهنی من تبدیل شد. حتی زمانی که مسئولیت محیط‌زیست را داشتم هم این موضوع، دغدغه‌ام بود.
الان هم که دیگر نگاهم نسبت به هر دو موضوع زنان و محیط‌زیست، پیوسته است و نمی‌توانم به صورت جداجدا به این دو مورد نگاه کنم. درست است که باید در هر مورد، تخصصی کار کنیم و برنامه و استراتژی داشته باشیم اما این حیطه‌ها بسیار به هم وابسته است. وضعیت محیط‌زیست به‌شدت بر شرایط بهداشتی و سلامت روحی‌روانی و اقتصادی زنان تأثیر دارد و محیط‌زیست سالم، مقدمه زندگی سالم برای زنان، خانواده و کودک است. اقتصادهایی که نتوانند منابع طبیعی و سرمایه‌های طبیعی خودشان را به‌خوبی محافظت کنند و از این سرمایه‌ها به‌درستی بهره بگیرند یقینا نمی‌توانند برای ارتقا و پیشبرد وضعیت اجتماعی و توان‌افزای زنان و خانواده و کودکان، کار خوبی انجام دهند. توسعه پایدار، همه این مولفه‌ها را در بر می‌گیرد. از طرف دیگر، یکی از دغدغه‌های مهم در حوزه زنان ـ با توجه به سرمایه‌هایی که داریم ـ اهمیت‌دادن به محیط‌زیست و حضور زنان در سازمان‌های مردم‌نهاد و رسانه‌هاست؛ با نگاه زنانه و مادرانه‌ای که شاید منجی طبیعت و محیط‌زیست جهان باشد. شاید راه نجات، در همین نگاه مادرانه نهفته باشد که می‌تواند دنیا را از این مسائل و گرفتاری‌‌ها نجات دهد. من هم کماکان و به‌شدت، دغدغه محیط‌زیست را دارم و البته مسائل زنان هم در جای خودش بسیار متنوع است.
با چه نگاهی وارد معاونت زنان شدید و تصمیم دارید چه رویکرد و گفتمانی در پیش بگیرید؟
نگاه اولم این بود که ادامه‌دهنده مسیر دولت یازدهم باشیم؛ چون قرار نیست چرخ را از نو اختراع کنیم. دولت یازدهم چالش‌های زیادی داشت و خانم مولاوردی کارهای خیلی خوبی انجام دادند و سختی‌های زیادی داشتند. سعی کرده‌ام معاونت را از نظر مدیریتی خیلی کم تغییر دهم؛ چون دولت عوض نشده که رویکرد‌ها یکباره تغییر کند و به نظرم آن‌قدر هم فرصت نداریم که هر مدیر جدیدی کارهای مدیر قبلی را خنثی کند و از خودش طرح نویی بیاورد و بگوید «من هم هستم»؛ به‌خصوص در عرصه زنان که این‌قدر مشکل و کمبود داریم. البته در دولت دوازدهم هم حتما با اولویت‌بندی و ارزیابی جلو می‌رویم. خیلی از زمینه‌ها بازنگری شد؛ مثلا در ساختارهای رسمی و غیررسمی، ستاد زنان و خانواده را خیلی تقویت کردیم و کارگروه‌هایی که از زمان خانم مولاوردی بود، با قدرت بیشتر و دستور کار خیلی قوی‌تر، بازنگری شد.
در حوزه‌هایی مثل ورزش، جوانان، اقوام و اقلیت‌‌ها و محیط‌زیست، کارگروه داریم و در هر کدام از این کارگروهها به مباحث تخصصی پرداخته می‌شود. این کارگروهها در حوزه‌های سیاستگذاری، جلب مشارکت دستگاهها و تشکلها و رصد و دید بانی، به ما کمک می‌کنند. حیطه دیگری که در این دوره با جدیت زیادی روی آن کار می‌کنیم سازمان‌های مردم‌نهاد و تشکل‌هاست. می‌خواهیم موضوع را فرا‌تر از تشکل‌های زنان ببینیم و به صورت ملی به قضیه بپردازیم. از همان اول هم از همه دعوت کردیم که به ما کمک کنند. قطعا تمرکز اصلی ما بر زنان و خانواده است اما می‌خواهیم با سازمان‌های مردم‌نهاد اجتماعی در حوزه‌های مرتبط ازجمله آسیبها، اعتیاد، ورزش و حتی محیط‌زیست هم‌افزایی داشته باشیم و برای توان‌افزایی این تشکلها در حوزه خدماتی که میتوانند برای زنان و خانواده ارائه کنند،
برنامه‌هایی داریم که از امسال شروع خواهیم کرد. نگاه ویژه‌ای به مسئله خانواده خواهیم داشت و طرحی را تحت عنوان «گفت‌وگوی ملی خانواده» شروع کرده‌ایم که در استانها اجرا شده و سعی کرده‌ایم آن را با چند هدف، بین احزاب هم شروع کنیم. هدف اول این است که نگاه ملی داشته باشیم و همه احزاب و گروه‌های سیاسی در مسائل مرتبط با خانواده، جوانان و کودکان کنار هم قرار بگیرند تا بدانیم چقدر مشکل هست و به چه کمک‌هایی نیاز داریم؛ مثلا در موضوع خشونت خانواده، همه باید کنار هم باشیم؛ نباید صف‌کشی باشد؛ باید کمک کنیم که از بعد اقتصادی و فرهنگی و حقوقی هم به این مشکل توجه شود و در واقع جریان‌سازی اجتماعی شکل بگیرد. خشونت در ۱۰۰روز اول، خیلی مورد توجه معاونت بوده است. لایحه حمایت از امنیت اجتماعی زنان را با قوت و جلسات بسیار فشرده، مورد حمایت قرار داده‌ایم؛ از این رو جلسه ویژه‌ای گذاشتیم که نمایندگان قوه مجریه و قضاییه ۳-۲روز کنار هم باشند و این لایحه تمام شود.
دیگر اقداماتتان در این مدت چه بوده است؟
یکی از ابعاد مهم کار ما در بحث حقوق، موضوع آموزش بوده. در گذشته هم معاونت، طرح‌های موفقی در این زمینه داشته است. خصوصا برای دختران جوان، در این مدت کارهای خوبی انجام شده است. یک جلسه با همین هدف در خدمت وزیر آموزش‌وپرورش بودیم و با آن‌ها تفاهمنامه‌ای امضا خواهیم کرد. امیدوارم با کمک آموزش‌وپرورش، در بحث توان‌افزایی و آموزش دختران در زمینه سبک زندگی صحیح و پرهیز از رفتارهای پرخطر، مؤثر باشیم. همین‌طور با وزیر و مسئولان وزارت بهداشت جلسه‌ای داشتیم که در مورد موضوعات خاص سلامت زنان، بیماری‌ها و آسیب‌پذیری‌های خاص زنان، آموزش‌های قبل و حین ازدواج، مشاوره‌های بعد از ازدواج که باید داده شود و خیلی مهم است و توسعه مراکز مربوط، صحبت کردیم و تفاهماتی داشتیم.
لایحه دیگری که در این مدت از آن سخن گفته‌اید لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان است؛ این لایحه در چه مرحله‌ای‌است؟
این لایحه در کمیسیون قضایی مجلس در دست بررسی‌است. حدود ۲ماه قبل، با خانمها جنیدی و مولاوردی و رئیس مجلس مکاتبه‌ای داشتیم و چند بار هم تلفنی پیگیری کردم که خوشبختانه تحرک خوبی در مجلس صورت گرفت. از کمیسیون قضایی خواسته‌ایم که در جلسه‌ای حضور داشته باشیم و پیشرفت لایحه را از نزدیک ببینیم و خوشبختانه خبر‌ها حاکی از این است که کار، سرعت بهتری پیدا کرده و امید است زود‌تر این لایحه به صحن بیاید. لطفا در مورد محتوا و نقاط قوت این لایحه بیشتر توضیح دهید. این لایحه به مسئله خشونت علیه کودکان توجه دارد. ما عضو کنوانسیون جهانی حقوق کودک هستیم که این عضویت زمینه‌های خوبی برای ارتقای شرایط اجتماعی کودکان و نوجوانان فراهم می‌کند. لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان در واقع به نوعی قانون ملی ما در این زمینه است و بسیار اهمیت دارد؛ چون کمک می‌کند که بتوانیم در مقابل آسیبها و سوءاستفاده‌های اقتصادی و جنسی از کودکان، از آن‌ها حمایت کنیم و این لایحه از این زاویه، اهمیت فرهنگی و بازدارندگی خواهد داشت.
به نظر می‌رسد یکی از مشکلات اصلی‌ای که زنان ایران با آن مواجه هستند، بحث اشتغال است. متاسفانه نرخ اشتغال زنان در چند دهه گذشته از حد پایین ۱۲ تا ۱۴درصد فرا‌تر نرفته است. آیا برنامه‌ای برای رفع این مشکل دارید به‌گونه‌ای که در آمار، تغییر محسوسی ایجاد کند؟
یکی از عرصه‌های کاری ما توان‌افزایی زنان در حیطه‌های مختلف اقتصادی و اشتغال است. خوشبختانه در ۲سال گذشته درصد قابل توجهی از شغل‌‌ها توسط خانمها ایجاد شده است؛ علتش، هم نیازی‌است که خانم‌های سرپرست خانوار و دختران جوان جویای کار دارند و هم اینکه زنان، از مشاغل خانگی استقبال زیادی کرده‌اند؛ مشاغلی که احتیاجی به سرمایه‌گذاری سنگین ندارند و میتوانند از فناوری‌های نوین و تجارت الکترونیک و شرکت‌های دانش‌بنیان استفاده کنند. همین‌طور در بخش خدمات، موفقیت‌های خوبی داشته‌اند که ما هم سعی کردیم در این زمینه حمایت‌های لازم را داشته باشیم. به طور خاص برای بهبود شرایط اشتغال زنان روستایی، پیشنهاد موثری دادیم و در آیین‌نامه دولت، عضویت مدیرکل زنان و خانواده استانداری‌ها در کارگروه مربوط به اشتغال روستایی، قطعی شد.
دستورالعملی را هم به استانها ابلاغ کردیم و خواستیم که مدیران زن در استانها، نسبت به ارائه طرح‌هایی برای بهبود شرایط اشتغال زنان روستایی در حوزه‌هایی مثل گردشگری، صنایع‌دستی، محیط‌زیست و طرح‌هایی که مورد علاقه و توجه‌شان است، اقدام کنند. تفاهمنامه دیگری با وزارت جهاد کشاورزی برای آموزش زنان کشاورز روستایی در زمینه محصولات ارگانیک امضا کردیم که خیلی هم مورد استقبال قرار گرفت؛ چون خود زنان روستایی هم مایل بودند که یاد بگیرند چطور باید میزان سم و کود را در محصولات کشاورزی کاهش دهند، چون آثارش برای آب و خاک و فرآورده مهم است. با اجرای این تفاهمنامه خانم‌های روستایی به این آگاهی می‌رسند که چطور این عوارض را کم کنند.
کار مهم دیگری که در این دوره انجام شده این است که معاونت، رسما عضو ستاد اقتصاد مقاومتی شد. طرح‌ها و پیشنهاد‌هایمان را داده‌ایم و مقدمات برگزاری جلسات تخصصی در این زمینه هم فراهم شده است. گزارش اولیه‌ای در حوزه اقتصاد مقاومتی منتشر کرده‌ایم که یکی از ابعاد مهم کار ما خواهد بود. یکی از کارهای دیگری که در این دوره انجام شده تشکیل ستاد ملی زنان سرپرست خانوار است. این ستاد قبلا در دستگاه‌های دیگر بود اما جنبه ملی و فراگیر نداشت و در سطح عالی تشکیل نمی‌شد. بین ۵/۲تا ۳میلیون زن سرپرست خانوار داریم. خوشبختانه وزارت رفاه، کار و تأمین‌اجتماعی در قالب یک درگاه، امور زنان سرپرست خانوار را تنظیم می‌کند. تجمیع اطلاعات مربوط به زنان سرپرست خانوار، تدقیق این اطلاعات و تدوین یک نقشه راه مشترک که این ستاد در تهیه‌آن نقشی کلیدی دارد، در دستور کار است. به‌طور خاص برای زنان سرپرست خانوار برنامه‌ریزی‌ها و جهت‌گیری‌هایی را دنبال می‌کنیم.
امیدوار هستید که در ۴سال پیش رو در آمار اشتغال زنان ایران تحولی رخ بدهد؟
اگر آمار ۲سال اخیر را ببینید، متوجه تحول خواهید شد. چون زنان و دختران تحصیل‌کرده در حوزه کار فعالیت دارند. مسئله اشتغال خاص زنان نیست و همه جامعه نیازمندش هستند. مردان هم از نظر اشتغال مشکلات زیادی دارند. اما امیدواریم بتوانیم سهم زنان را هم افزایش دهیم و روش‌هایی داشته باشیم که نیاز به سرمایه‌گذاری کمتر داشته باشد. البته خوشبختانه دسترسی به تسهیلات و حمایت‌‌ها هم خوب بوده و بانک‌ها در این زمینه کمک می‌کنند. فراهم‌کردن تسهیلات، مسئله خیلی مهمی است و در کنارش مهم است که بتوانیم خانمها را توانمند کنیم که تسهیلات را با بهره‌وری لازم به‌کار بگیرند. قبلا هم اعتبارات خرد و طرح‌های زودبازده داشتیم که خیلی نتیجه‌بخش نبود چون با برنامه و زنجیره تولید و بازاریابی همراه نبود. اگر کل این فرایند را در چرخه ببینیم و زنان برای توان‌افزایی مثل مردان آموزش ببینند، مشکل حل می‌شود.
در مدت حضورتان در معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری اقدامات دیگری هم داشته‌اید؟
در این دوره کارهای بین‌المللی داشتیم. با ژاپن در توان‌افزایی زنان و انتقال تجربیاتشان چارچوب‌‌های همکاری تعریف کرده‌ایم. با سوئد هم کارهای خوبی تعریف کرده‌ایم و پیش می‌رویم. در حوزه ICT طراحی کار بین‌المللی می‌کنیم. همچنین نشست مقامات سیاسی جهان در ایسلند فرصت خوبی بود که با تعداد زیادی از روسای جمهور و وزرا ملاقات کنیم. زمینه‌های خوبی برای همکاری فراهم شده و مهم‌ترین مسئله هم انتقال تجربیات در حوزه توان‌افزایی (مثل اقتصاد و اشتغال) است.
آیا طرح واگذاری ۳۰درصد از پست‌های مدیریتی هم‌اکنون اجرا می‌شود و معاونت زنان این امکان را دارد که بتواند در این مورد بر دستگاهها نظارت کند؟ براساس ابلاغیه رئیس‌جمهور مکاتبه کرده و از همه دستگاهها گزارش اولیه را گرفته‌ایم. خوشبختانه از ابتدای دولت تاکنون ۵معاون وزیر زن جدید منصوب شده و در چندین مورد هم خانمها در مسئولیت‌های جدی قرار گرفته‌اند؛ رئیس هواپیمایی، رئیس سازمان زمین‌‌شناسی و.... خانمها در مسئولیت‌های تعیین‌کننده حضور دارند. اخیرا در مخابرات، ریاست یکی از مراکز مهم مطالعاتی برعهده خانمها گذاشته شد. این کار باید تدریجی و پله‌پله باشد و خانمها با تجربه و توانمندی کافی جلو بروند تا مطمئن باشیم که این مسئله با شکست مواجه نمی‌شود و نگویند زنان نتوانستند در پست‌های مدیریتی خوب عمل کنند. ما عملکرد‌ها را می‌گیریم و کارنامه را ارائه می‌دهیم که دستگاهها چطور عمل کرده‌اند. روند کند اما خوب و پیش‌رونده است و مکاتبه‌ای هم با استانها کرده‌ایم. از استانداران خواسته‌ایم که ۳۰درصد پست‌ها را به زنان اختصاص دهند.
یکی از گزارش‌ها در شورای اداری مربوط به وضعیت انتصاب زنان است. به‌نظرم روند بسیار مهمی است که باید کشورآن را طی کند. حضور زنان یک ضرورت و مطالبه است و فرصتی برای کشور است که از زنان توانمند در شرایط مدیریتی استفاده شود. خانمها این شرایط را مسئولیت می‌بینند نه پست و واقعا هم باید اینطور باشد. به‌نظرم فرایند سختی که باید طی کنیم چشم‌انداز خوبی دارد چون خانم‌هایی بسیار توانمند داریم و مانع خاصی نمی‌بینم. خوشبختانه رئیس‌جمهور خیلی حمایت می‌کنند و در همه استانها این مسئله انعکاس زیادی دارد.
امسال اعلام آمار مربوط به شکاف جنسیتی از سوی مجمع جهانی اقتصاد نشان داد که متأسفانه ایران حتی نسبت به کشورهای منطقه هم در این مورد وضعیت خوبی ندارد. به‌نظرتان علت چیست که از منطقه هم عقب مانده‌ایم و آیا برنامه‌ای برای کاهش این فاصله دارید؟
۲ علت اصلی دارد؛ در شاخص بهداشت و آموزش وضعیت خیلی خوبی داریم. سال گذشته حتی در مورد آموزش، رتبه یک داشتیم. الان هم وضعیتمان در آموزش و بهداشت بسیار عالی است. بیشترین افت را در مشارکت سیاسی داریم، به‌دلیل تعداد پایین نمایندگان مجلس و بحث حضور زنان در تصمیم‌گیری‌های دولتی که خوشبختانه با افزایش تعداد زنان در مناصب مدیریتی این شاخص بهبود پیدا خواهد کرد. بسیار امیدواریم که در مجلس آینده ۳۰درصد نمایندگان را زنان تشکیل دهند. مورد دیگر اشتغال است و البته مشکل آمار هم داریم. یکی از کارهای مهم در این دوره این است که پروژه خوبی برای ارائه آمار به تفکیک جنس و شاخص تعریف می‌کنیم؛ شاخص‌هایی که در سطح ملی در ستاد زنان و خانواده مصوب می‌کنیم. قطعا در اطلاعات و آمار مشکل داریم. مورد دیگر کار با دستگاه‌های بین‌المللی است که در تولید این آمار نقش دارند؛ مثلا در هفته مدیریت با IMF (صندوق جهانی پول) جلسه‌ای داشتیم؛ صندوقی که یکی از گزارش‌هایی که تهیه می‌کند، وضعیت اقتصادی و مسئله جنسیت زنان است. جلسه گفت‌وگو با معاونت داشتیم و متخصصان را دعوت کردیم. خیلی دقیق در مورد مشکلات و برنامه‌ها بحث کردیم و امیدواریم این اقدامات به اصلاح آمار کمک کند.
پس به‌نظرتان گزارش شکاف جنسیتی دقیق نیست؟
به‌نظرم آمار هم جای اصلاح دارد. نسبت به خیلی از کشورهای دنیا زنان ما وضعیت عمومی بهتری دارند اما شاخص‌هایی که در دنیا مطرح است و کشور‌ها در موردش کار می‌کنند، چیز دیگری می‌گوید. مواردی که اخیرا عربستان در مورد زنان اعلام کرده بیشتر جنبه ویترینی و تبلیغاتی دارد اما به هر حال به این موضوع توجه می‌کنند و زنان عربستانی برای بهبود شرایطشان تلاش می‌کنند. حق زنان و مردان و جامعه ایرانی است که جامعه متعادل و خانواده خوب داشته باشند. خوشبختانه این همت از طرف مجلس و قوه‌قضاییه وجود دارد. قوه‌قضاییه هم نگاه خوبی به این موضوعات دارد. ما الان در قوه‌قضاییه معاون دادستان خانم داریم و امیدوارم یک روز خانم دادستان هم داشته باشیم. به‌نظرم در حال پیشرفت‌های خوبی هستیم اما روند کند است و باید بیشتر تلاش کنیم. دستگاهها، تشکلها و بخش غیردولتی و خصوصی همه باید تلاش کنیم که فرصت‌های برابری برای زنان فراهم کنیم و از این حیث جامعه متعادل‌تری داشته باشیم.
یکی از اقدامات خوبی که در دوره قبل انجام شد، گنجاندن عدالت جنسیتی در برنامه ششم توسعه بود. به‌نظر می‌رسد اگر این برنامه اجرا شود گام بزرگی برای زنان برداشته شود. معاونت زنان مکانیسمی دارد که بتواند بر اجرای این امر نظارت کند؟
بله سازوکار این موضوع را تعریف می‌کنیم و شاخص‌‌ها ابزار ما برای رصد و پایش عدالت است. اینکه هر دستگاه شاخص بخش خودش را داشته باشد و میزان فاصله بین زنان و مردان مورد توجه قرار می‌گیرد.
دستگاهها برای تحقق عدالت جنسیتی برنامه‌ای دارند؟
از دستگاهها خواسته شده که برنامه ارائه دهند. برنامه ششم دو بعد دارد؛ یکی ماده ۱۰۲ که بحث خانواده و سیاست‌های کلی خانواده است و در این زمینه برنامه خواستیم. و ماده ۱۰۱ که در مرحله اول شاخص است و اینکه هر دستگاه برنامه خودش را داشته باشد که شکاف‌‌ها و فاصله‌ها را به حداقل برساند و از بعد بهداشتی وضعیت زنان و مردان متعادل باشد. البته امید به زندگی بین زنان بالا‌تر از مردان است و همیشه اینطور نیست که مردان وضعیت بالاتری داشته باشند؛ برعکس در این زمینه فاصله قابل توجه است و زنان عمر بالاتری دارند. اما روند بیماری‌های زنان که بخشی از آن مربوط به بی‌تحرکی، نوع تغذیه و استرس است، رو به تزاید است و ممکن است در برهه‌ای شرایطشان از مرد‌ها پایین‌تر باشد؛ مثلا ورزش را باید برای زنان ضرورت بدانیم چون وزارت بهداشت اعلام کرده به‌دلیل کم‌تحرکی زنان و دختران و سبک زندگی، تغذیه و استرس‌های زیاد، بیماری‌های متابولیکی در خانمها خیلی بروز می‌کند و بر سلامت ازجمله بروز دیابت اثرگذار است که در آینده هزینه خواهد داشت. دختران را باید به سمت تحرک‌بدنی و ورزش پیش ببریم.
۴سال آینده را در معاونت زنان و خانواده چگونه می‌گذرانید؟
توجه به حوزه قانونگذاری و قوانین را ادامه خواهیم داد، شورای مشورتی حقوقی تشکیل می‌دهیم که در موضوعات مختلف ورود کند و از دید فقهی و قضایی اصلاحات لازم را در قوانین فراهم کنیم، در مورد دستیابی زنان به مسئولیت‌ها و حضورشان در کانون‌های تصمیم‌سازی کار می‌کنیم و مدیریت۳۰درصدی زنان را در قوه مجریه پیگیری می‌کنیم و امیدوارم در قوه مقننه هم این اتفاق بیفتد.
در بسیاری از کشور‌ها ۳۰درصد از کرسی‌های مجلس به زنان اختصاص می‌یابد؛ به‌نظرتان این امر در ایران قابل اجراست؟
به این راحتی نیست و نیازمند قانون است اما حداقل می‌توانیم تلاش کنیم که خانمها در استانها و شهرستان‌ها و در انتخابات شرکت کنند. در عین حال امیدواریم. در حوزه سازمان‌های مردم‌نهاد و توان‌افزایی زنان برنامه داریم. توانی که این سازمان‌ها در عرصه خدمات اجتماعی و آسیبها دارند بسیار بالاست. در مورد آسیب‌های اجتماعی زنان، تقویت خانواده و آموزش که خیلی کلیدی است هم برنامه داریم. جوانان ما در خیلی از این زمینه‌ها اطلاعات کافی ندارند و در مواجهه با تهدیدات و مخاطرات رفتارهای پرخطر دارند که گاهی آسیب جبران‌ناپذیر به زندگی و آینده‌شان وارد می‌کند. مسئله آموزش و رسانه بسیار مهم است و در این حوزه باید خیلی تلاش کنیم. مسئله اشتغال هم خیلی مهم است چون خانم‌های تحصیل‌کرده و روستایی، حق دارند به بازارهای کار دسترسی داشته باشند و بتوانند در این عرصه فعال باشند. فعالیت در رشته‌های تخصصی مثل هنر و صنایع خلاق یا گردشگری که نیاز به مهارت‌های ویژه‌ای دارد یا کشاورزی، محیط‌زیست و مشاغل سبز می‌تواند زمینه خوبی برای اشتغال خانمها فراهم کند و یکی از پروژه‌هایی بود که در دوره قبل در حوزه حفاظت از محیط‌زیست دنبال کردیم؛ امیدوار هستیم مشاغل سبز را در معاونت هم حمایت کنیم که زنان با آشنایی با اشتغال سبز، بتوانند برای خودشان در شهر و روستا اشتغال تعریف کنند.
