چرا مقتدی صدر پیروز شد؟

فرید مدرسی|بغداد:

انتخابات پارلمانی در عراق به پایان رسید؛ با مشارکت ۴۴ درصدی که ۱۸درصد از 4سال گذشته کاهش یافته است. این کاهش مشارکت باعث موفقیت جریان مقتدی صدر [ائتلاف سائرون] شد. کاهش مشارکت همه را شگفت‌زده کرد که پیش‌بینی می‌شد پس از سقوط داعش،  حضور در انتخابات افزایش ‌یابد اما اینگونه نشد. بزرگ‌ترین عامل این اتفاق،  فساد دولتی و عدم‌تأثیرگذاری احزاب و دولت بر افکار عمومی بود. این در حالی است که مقتدی صدر، هم از شعار مبارزه با فساد در رقابت با رقبای خود سود برد و هم هواداران سنتی خویش را حفظ و افکار عمومی آنان را مدیریت کرد. اکنون او می‌تواند بزرگ‌ترین ائتلاف انتخاباتی شیعی را تشکیل دهد و در انتخاب نخست‌وزیر نقش کلیدی و استراتژیک ایفا کند.

جامعه شیعی عراق همچنان سنتی است و احزاب و دولت نتوانستند افکار عمومی را مدیریت کنند. فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی نیز در تهییج جامعه به‌منظور مشارکت موفق نبوده‌اند. حتی همچنان افراد کمترمذهبی یا غیرمذهب شیعی نیز متاثر از مرجعیت نجف هستند و نهاد مرجعیت،  قدرتمندترین نهاد مرجع در جامعه شیعی است. مرجعیت که در خطبه انتخاباتی‌اش بحث حق انتخاب را جایگزین تکلیف کرد؛ جامعه به مبانی این تفکر توجه نکرد و اختیار شرکت یا عدم‌شرکت را حمل بر عدم‌شرکت در انتخابات تلقی کرد؛ اگرچه نارضایتی مرجعیت در خطبه انتخاباتی دیده می‌شد اما مرجعیت مدافع عدم‌شرکت نبود،  بلکه می‌خواست دیگر تاوان عملکرد ناصحیح سیاستمداران را ندهد. عوامل فنی انتخابات نیز بر عدم‌مشارکت تأثیر گذاشت؛ ممنوعیت استفاده از وسایل نقلیه شخصی به دلایل امنیتی،  باعث شد تا مردم برای شرکت در انتخابات به زحمت بیفتند و کمتر در انتخابات شرکت کنند. همچنین استفاده از وسایل الکترونیکی برای رای‌گیری،  سرعت رای‌گیری را کاهش داد و میزان آرا را پایین آورد. اگرچه تاکنون نتایج انتخابات رسمی اعلام نشده اما مشخص است  پیام این انتخابات تقویت لایه‌های پایین جامعه و رادیکالیزم است که مخالفان جمهوری اسلامی ایران می‌خواهند از آن به نفع خود سود ببرند. اینان اکنون سناریوی خود را در حذف جریان‌های نزدیک به ایران طراحی و شاید اجرایی کنند. 5گروه شیعی پس از سقوط داعش،  آنچنان از ‌خود مطمئن بودند که هیچ‌کدام طعم ائتلاف با یکدیگر را نچشیدند و کنار یکدیگر ننشستند؛ حیدر العبادی با ائتلاف نصر،  نوری المالکی با ائتلاف دولت قانون،  مقتدی الصدر با ائتلاف سائرون،  هادی العامری با ائتلاف فتح و عمار الحکیم با ائتلاف حکمت وارد میدان شدند. همگان رقابت اصلی را میان نصر و فتح فرض می‌کردند؛ نصر با سرمایه دولت و فتح با تابلوی الحشد الشعبی سقوط داعش را سکوی پرش خود در انتخابات می‌دانستند. حتی این دو قرار بود کنار هم بنشینند اما بازی را به هم زدند و جداگانه به 2ائتلاف رقیب یکدیگر تبدیل شدند. امروز مقتدی صدر از رقابت آن دو سود برد و با آشنایی از بدنه جامعه،  با لباس اصلاح‌طلبی و مبارزه با فساد توانست عراق را شوکه کند و در مناطق شیعه‌نشین فراتر از پیش‌بینی‌ها ظاهر شود. براساس اخبار غیررسمی،  منابع موثق می‌گویند اگر سائرون [ائتلاف مقتدی صدر] اول نشود، دوم می‌شود؛ آنگاه در شکل‌گیری دولت آتی و انتخاب نخست‌وزیر نقشی استراتژیک خواهد یافت. صدر توانست از فرصت‌های دیگران و بازی قدرت‌های داخلی و خارجی به خوبی استفاده و شعار المجرب لایجرب (آزموده را آزمودن خطاست) را به بهترین شیوه در راستای منافع خود تبلیغ کند.

قدرت گرفتن صدر و ائتلافش از نزدیکی او به نخست‌وزیر -حیدر العبادی- خبر می‌دهد که ممکن است العبادی دیگر تن به تحالف‌شیعی ندهد و نخست‌وزیر دور دوم خود را با اکثریتِ پارلمان قطعی‌ کند؛ اتفاقی که دیگر نه جایی برای حشدی‌ها [ائتلاف فتح] در آینده فراهم می‌کند و نه دیگران.