خیز اروپا برای استقلال از آمریکا

«اروپا رعیت آمریکا نیست،  به تجارت با ایران ادامه می‌دهیم»؛ این جمله‌ای است که دیروز در یک برنامه رادیویی از زبان وزیر مالی فرانسه در واکنش به سؤالی درباره رویکرد فرانسه در قبال تحریم‌های آمریکا علیه ایران شنیده شد. «آلمان‌ها شنونده‌های خوبی هستند اما از کسی دستور نمی‌گیرند»؛ این هم جمله رئیس کنفرانس امنیتی مونیخ و مسئول روابط آلمان و آمریکاست که دیروز در واکنش به پست توییتری سفیر جدید آمریکا در آلمان مطرح شد. ریچارد آلن،  سفیر آمریکا در آلمان دیروز و با گذشت تنها یک روز از حضورش در برلین،  به شرکت‌های آلمانی فعال در ایران هشدار داده بود هرچه سریع‌تر فعالیت‌های خود را در ایران متوقف کنند. اینها اظهارنظرهایی است که پیش از این هرگز از زبان اروپایی‌ها شنیده نشده بود اما نقض برجام از سوی آمریکا و بازگرداندن تحریم‌های اولیه و ثانویه علیه ایران از سوی دونالد ترامپ،  اروپا را به شکل غیرمنتظره‌ای‌ در مقابل متحد تاریخی‌‌اش یعنی آمریکا قرار داده است.

چندین‌ماه تلاش‌های دیپلماتیک اروپایی‌ها در بالاترین سطح برای تغییر نظر دونالد ترامپ بی‌نتیجه ماند و او هفته گذشته خروج آمریکا از برجام را اعلام کرد. این اقدام ترامپ به وضوح باعث عصبانیت اروپایی‌ها شد که بارها تأکید کرده‌اند برجام یک توافق بین‌المللی است و نه توافقی میان آمریکا و ایران و دونالد ترامپ نمی‌تواند به‌طور یکجانبه درباره ماندن یا نماندن آن تصمیم بگیرد. رهبران 3کشور اروپایی حاضر در برجام یعنی انگلیس،  فرانسه و آلمان ساعتی پس از خروج آمریکا از برجام ضمن ابراز «تأسف» از این اقدام اعلام کردند که همچنان در کنار ایران خواهند ماند و به تعهدات‌شان وفادارند.

دیروز بار دیگر فرصتی دست داد تا رهبران فرانسه و آلمان نسبت به اقدام دونالد ترامپ ابراز نارضایتی کنند؛ این بار اما با ادبیاتی که نمی‌توان مشابه آن‌را در تعاملات دیپلماتیک میان دو سوی آتلانتیک دید. امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه که یک سال از حضورش در قدرت می‌گذرد،  دیروز در آلمان به خروج ترامپ از توافق آب‌و‌هوایی و توافق هسته‌ای با ایران اشاره کرد و گفت:‌ «اگر بپذیریم که دیگر قدرت‌ها ازجمله متحدان‌مان،  خودشان را در موقعیتی قرار دهند که برای سیاست و امنیت ما تصمیم‌گیری کنند  و حتی کار را به جایی برسانند که بدترین خطرها را متوجه ما کنند،  دیگر چیزی از حق حاکمیت ما باقی نمی‌ماند.» مکرون در ادامه سخنانش از کشورهای اروپایی خواست در مقابل سیاست‌هایی که از خارج از مرزها «دیکته» می‌شوند بایستند. آنگلا مرکل،  صدراعظم آلمان نیز در واکنش به سخنان مکرون گفت که اروپا دیگر نمی‌تواند مثل گذشته روی آمریکا حساب کند. او گفت: «اروپا باید خود سرنوشتش را در دست بگیرد.» مرکل تأکید کرد که خروج ترامپ از برجام،  «اعتماد به نظم بین‌المللی» را به هم می‌زند و جهان را وارد «یک بحران واقعی» می‌کند.