خدشه‌ به هویت فردی با مدگرایی

روح الله زرین | قروه –خبرنگار:‌

یکی از پدیده‌هایی که امروز در جوامع مختلف در حال رشد و شکل‌گیری است مد و پیروی از آن است. به گونه‌ای که بیشترین دغدغه افراد همراه بودن با این مقوله است. در قروه نیز در زمینه‌های مختلف زندگی مانند لباس پوشیدن، آرایش مو، انتخاب خودروی شخصی، مسکن و آرایه‌های ظاهری شاهد تغییراتی هستیم که افراد طبق یک فرهنگ اشتباه از اطرافیان خود تقلید می کنند.  این رویه به صورت ناخواسته آسیب‌های اقتصادی، اجتماعی و فردی به وجود خواهد آورد به طوری که می‌تواند زندگی‌ها را تحت تاثیر خود قرار دهد. همشهری طی گزارشی به بررسی فرهنگ مدگرایی در قروه پرداخته است که در ادامه می‌خوانید. 

با گذر از یکی از خیابان‌های پر رفت و آمد شهر قروه شاهد رفت و آمد اقشار مختلفی از شهروندان هستیم که در این میان جوانان سهم بیشتری از این جمعیت را تشکیل می‌دهند.

یکی از این رهگذران که خود را جوان ۲۶ ساله معرفی می‌کند در مورد ظاهرش می‌گوید: در یکی از شهرهای بزرگ کشور کار می‌کنم و چون در این مکان افراد با سلایق مختلف وجود دارند بالطبع رفتار و نوع فعالیتشان به صورت الگویی در زندگی دیگران تاثیرگذار است و جوری القا می‌شود که فردی که خود را هم‌رنگ این جماعت نداند بی شک نمی‌تواند پیشرفت کند.

«بهنام توکلی» ادامه می‌دهد: به دلیل این‌که در شهرهای بزرگ مانند تهران تنوع سلیقه‌ فراوان است هر نوع لباسی که بپوشید و هر مدل مویی که بزنید برای اطرافیان یک پدیده عادی است، چرا که هر نوع تغییر ظاهری فرد در میان ازدحام جمعیت و هیاهوی زندگی شهری گم  است، اما پدیده مدگرایی در شهرهای کوچکی مانند قروه به راحتی به چشم می آید و این نوع رفتار اجتماعی به نوعی  ناهنجاری فرهنگی است. ازطرفی افراد تابع آن همیشه زیر نگاه‌های دیگران محاکمه می‌شوند.
این جوان قروه‌ای می‌گوید: بیشترین دغدغه افرادی که در شهرهای کوچک زندگی می‌کنند اشتغال است، از این رو کمتر به ظاهر خود اهمیت می‌دهند. افرادی که در شهرهای بزرگ و با شرایط اقتصادی بهتر روزگار سپری می‌کنند سعی دارند به نوعی این ویژگی بارز را در ظاهر خود نشان دهند. درنتیجه در شهرهای بزرگ تر فرهنگ درست یا نادرست مدگرایی بیشتر نمود دارد.


استفاده از کالاهای لوکس برای فخرفروشی

در کنار میدان اصلی شهر قروه یک دستگاه خودروی شخصی گران قیمت به چشم می‌خورد. نزدیک می‌شوم و از راننده آن در مورد خرید کالاهای لوکس و گران قیمت می‌پرسم.

وی می‌گوید: در خانواده ای بزرگ شده ام که بیشتر افراد فامیل پیشرفت در زندگی را در خرید کالاهای لوکس مانند خودروهای خارجی گران قیمت می‌دانند و من نیز به دلیل این‌که از این قافله جا نمانم سالی  یکی دو بار خودروی شخصی‌ام را عوض می‌کنم. این به نوعی فرهنگ خانواده شده است هرچند که درست به نظر نمی رسد.

«سوسن سجادی» می‌افزاید: یک شرکت بازرگانی در زمینه لوازم آرایشی و بهداشتی با چندین کارمند دارم که بنا به نیاز زنان جامعه شهری و روستایی قروه و تقاضای آنان  در خرید لوازم آرایشی و بهداشتی، این اجناس را عرضه می‌کنم.

این بانوی قروه‌ای می‌گوید: بیشتر کارهایم از طریق تلفن همراه صورت می‌گیرد، بنابراین ضرورت دارد از به‌روز‌ترین نرم افزارهای موجود استفاده کنم و تلفن‎های هوشمند این قابلیت را دارند؛ البته از قیمت بالایی هم برخوردارند، ماشین گران‌قیمتم هم یک نوع خوره مدبازی در وجودم است و تنها روزی ۲ ساعت از آن استفاده می‌کنم. یک نوع چشم و هم چشمی است که از اطرافیانم سرچشمه می‌گیرد.


رفع نیازها با پیروی از مد

یک جامعه‌شناس و کارشناس فرهنگی در مورد علل روی آوردن افراد به مدگرایی می‌گوید: پیروی از مد و زیبایی‎خواهی و تنوع‌‏پسندی، ریشه در نهاد انسان دارد که نیازهایی چون تنوع، زیباخواهی و کمال‏‌جویی فطری منشا اصلی آن محسوب می‏شود. اما صورت‏های افراطی رایج این گرایش در نتیجه ناآگاهی و ضعف ارزش‏های معنوی و تبلیغات وسیع شرکت‌های تجاری، خودباختگی و تقلید  از دیگران و یا غرق شدن در خودنمایی، فخرفروشی، احساس حقارت و خودکم‏بینی است.

«سونیا احمدی» ادامه می‌دهد: به دلیل این‌که بیشتر جوانان قروه‎ای برای ادامه تحصیل و اشتغال به شهرهای بزرگ کشور می‎روند و خود را در یک جامعه بزرگ از لحاظ اجتماعی تنها می بینند برای این‌که این خلأ را پر کنند خود را به شکل افراد آن جامعه در می‎آورند، غافل از این‌که این حرکت آن‌ها نوعی بی‌هویتی، فراموشی اصالت و فرهنگ خودشان است.


پیامدهای مثبت و منفی مدگرایی

یک جامعه‎شناس که تحقیقاتی در مورد رفتارشناسی افراد مختلف در جامعه  شهری و روستایی قروه انجام داده، می‌گوید: در همین زمینه برخی از روان‌شناسان اجتماعی معتقدند که  ایجاد نشاط و شادابی، بیرون آمدن از کسالت و یکنواختی و برطرف کردن هیجان‌ها از پیامدهای مثبت مد است.  

پیامدهای منفی مدگرایی نیز متکی شدن شدید فرد به دیگران حتی در تعیین افکار و اعمال، تاثیرپذیری از گروه‌های مختلف و خدشه‌دار شدن هویت فردی خواهد بود. 

«سونیا احمدی» می‌افزاید:همچنین مد به دلیل این‌که نوعی نوآوری محسوب می شود پیامدهای مثبتی به دنبال دارد، اما زمانی که مد با هنجارهای رایج در جامعه و فرهنگ آن در تضاد باشد، تنش به دنبال خواهد داشت و تنش در نهایت به فروپاشی هنجارهای مسلط یا جایگزینی ارزش‌ها و هنجارهای جدید می‌انجامد.