گزارش
گزارش همشهری از مناطق زلزله‌زده کهگیلویه و بویر احمد و گفت‌وگو با زلزله‌زدگان
لرزه بر اندام سی‌سخت
محمد صادق خسروی‌علیا| خبرنگار:
کابوس سقوط هواپیما روی شهر تازه داشت سایه برمی‌داشت که کابوس زلزله به جان سی‌سختی‌ها افتاد. دوباره صبح بود. چهارشنبه. همین 3روز پیش. دامنه دنا سرگذاشت به عصیان. زمین لرزید. زلزله‌ای به بزرگی 5.2ریشتر. حالا کوه ریزش کرده، آشیانه‌ها از پا درآمده و دامنه‌نشینان آواره خیابان شده‌اند.
آن بهمن و سقوط هواپیما تمام شد. روز بیست و نهمی که صبحش زود غروب کرد، هم برای 62مسافر پرواز تهران- یاسوج و هم برای سی‌سختی‌ها. برای اهالی این منطقه اما هنوز بهمن هست. تمام نشده. هنوز صدای بالگردهای امدادی خلوت ارتفاعات دنا را برهم می‌زند. هنوز سخت می‌گیرد«پازن پیر»-قله‌ای که هواپیمای‌ای تی آر به آن برخورد کرد- به امدادگران و مردم سی‌سخت. دنا اجساد فرزندانش را پس نمی‌دهد. بویری‌ها هنوز چشم به راه مسافران پرواز ابدی 3704هستند تا به دامنه برسند، تا به آرامش برسند، تا شاید این کابوس کمی به عقب بنشیند. حالا کابوس اول تمام نشده، زلزله‌آمده، بهمنی بزرگ‌تر.
لیلا ترس به جانش افتاده، همراه علی، سامان و مریم 3کودک خردسالش 3شب است در هوای نسبتا سرد منطقه کوهستانی چادرزده و در خیابان هستند. قد ونیم قدها فکر می‌کنند دوباره 13بدر است که همه شهر از خانههایشان فرار کرده‌اند. دیشب که هوا بارانی شد و آب به چادر افتاد، هوای خانه کردند. سرما بود و خستگی. شاکی شدند از مادر. لیلا چاره‌ای نداشت: «چطور می‌شود به بچه فهماند زیر دیوار شکسته نمی‌توان خوابید؟! نمی‌شود. خانه‌یمان به ظاهر سالم و قبراق است اما دیوارهایش ترک برداشته، شکاف‌هایی که درتاریکی، نور خیابان ازشان تو می‌زند. کارشناس آمده خانه‌یمان را دیده، گفت اینجا دیگر جای زندگی نیست. بنده خدا امدادگران، همان صبحی که زلزله‌آمد در بلندگو اعلام کردند که از خانه‌ها خارج شوید و زیر سقف نمانید. ما هم به حرفشان گوش کردیم اما تا کی قرار است در چادر بمانیم؟»
مشدی مختار چند کیلومتر آن‌طرف‌تر در روستای «مزدک» غم آوارگی دارد. خانه‌اش یکسره خراب شده. پیرمرد اسباب و وسیله‌هایش مانده زیر سنگ‌ها: «خیلی از خانه‌های قدیمی روستا از سنگ است.» او چادر ندارد. هم ولایتی‌ها به دادش رسیدند. مزدکی‌ها هم از خانه گریزان شده‌اند و چادرهای مسافرتی شده آشیانه‌شان. ابراهیم می‌گوید: «اغلب خانه‌های روستایی یا به کلی تخریب یا آسیب شدید دیده، درواقع همه بی‌خانمان شدیم. مرتب هم هشدار می‌دهند در خانه نمانید. چادر امدادی هم هنوز نرسیده است.»
اگرچه کانون زلزله منطقه سی‌سخت بود ولی شهر یاسوج مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد هم که 35کیلومتر آن سوی سی‌سخت قرار گرفته براثر زلزله روز چهارشنبه به‌شدت لرزید. حالا با گذشت بیش از 3روز از حادثه خیلی از یاسوجی‌ها هنوز هم از ترس تکرار زلزله در خیابان‌ها شب مانی می‌کنند. خانواده محمدی بعد از زلزله‌به خانه‌شان بازنگشته‌اند و هنوز در چادر هستند، پدر خانواده می‌گوید:«دیوارها شکسته، سقف ترک برداشته. خانه قابل اطمینان نیست. اگر زمین یک تکان کوچک بخورد، دیوارها به زانو درمی‌آید. برویم خانه، می‌مانیم زیرآوار. زلزله‌که خبر نمی‌کند. آنهایی که خانه‌شان آسیب چندانی ندیده روز می‌روند زیر سقف اما شب در چادر می‌خوابند. خیلی‌ها هم بچه کوچک دارند. اینجا منطقه ییلاقی و سردسیراست. این چند روز هم باران بارید. هوا سرد شد. آنهایی که کودک داشتند مجبور شدند بروند خانه زیر دیوارهای شکسته.»
امدادرسانی ادامه دارد
بعد از وقوع زلزله، رئیس‌جمهور به استاندار کهگیلویه و بویراحمد دستور داد روند کمک رسانی به زلزله‌زدگان تسریع پیدا کند، با توجه به این موضوع مسعود وکیلی معاون امداد و نجات جمعیت هلال احمر استان کهگیلویه در گفت‌وگو با همشهری خبر داد: «روستاهای اطراف دنا بافت قدیمی دارند و متأسفانه دچار خسارت شده‌اند. هم‌اکنون نیاز اساسی مردم تسریع در روند اعطای وام برای تعمیر و ساخت بناهای تخریب شده است. برای اسکان موقت مشکل و کمبودی نداریم.
از سازمان هلال احمر اعلام نیاز شده و سازمان آمادگی کامل اعلام کرده است. منتها مشکل اساسی‌در رابطه با خانه‌هایی است که تخریب شده و پروانه ساخت‌وساز و سند ندارند. اینها مشکلاتی در روند اعطای تسهیلات مسکن به‌وجود آورده که به‌زودی برطرف خواهد شد.
وکیلی ادامه داد: نسبت به روز اول زلزله‌آرامش بر مناطق روستایی حاکم شده و وضعیت سفید است. اما ساختمان و سازه‌های روستایی قابل استفاده و اسکان نیستند.
شب‌مانی‌ها در فضای باز از سوی مردم ادامه دارد. اما نسبت به شب‌های گذشته ترس و دلهره مردم کاهش یافته و خیلی‌ها به خانه های‌شان بازگشته‌اند. البته عده‌ای از خانواده‌ها در حیاط خانههایشان چادر برپا کرده‌اند. در واقع مردم به دیوارها و سقف‌های ترک خورده اطمینان ندارند و این موضوع باعث نگرانی بیشتر آنها شده است. افرادی که خانههایشان دچار آسیب جدی‌تر شده یا در چادر بسر می‌برند یا به خانه اقوام و خویشان‌شان پناه برده‌اند.
او با اشاره به ادامه‌دار بودن ارزیابی‌های هلال احمر در رابطه با مناطق زلزله‌زده کهگیلویه و بویراحمد گفت: «پراکندگی روستاها در این منطقه بسیار است و زلزله اخیر تا شعاع 25کیلومتری را تحت‌تأثیر قرار داده است. در شهرستان دنا (سی‌سخت) مقدار خسارت به خانه‌ها 30درصد است اما در برخی روستاهایی که تا شعاع 8کیلومتری این زمین لرزه واقع شده‌اند، میزان تخریب صد درصد بوده است.»
به گفته وکیلی، روستاهای کوخدان، گنجه‌ای کهنه‌ای، گنجه‌ای بزرک و روستای نزدک ازجمله روستاهایی هستند که با توجه به بافت قدیمی خانه‌ها آسیب بیشتری از زلزله‌اخیر دیده اند: «تا روز پنجشنبه یعنی یک روز پس از زلزله حدود 250تخته چادر به‌صورت اردوگاهی در مناطق زلزله‌زده بر پا شد. از صبح پنجشنبه تیم ارزیاب هلال احمر به همراه معاون عمرانی استاندار ومسئولان بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در مناطق زلزله‌زده در حال ارزیابی و شناسایی آسیب‌دیدگان زلزله‌هستند. در مناطقی که درصد تخریب بالاست، اسکان موقت صورت گرفته و این روند همچنان ادامه دارد.»
معاون امداد و نجات استان کهگیلویه و بویر احمد همچنین گفت: «روز پنجشنبه بارندگی‌های شدید و پراکنده‌ای در سطح استان رخ داد. این اتفاق باعث شد عده بسیاری از زلزله‌زدگان به خانه‌های تخریب شده خود بازگردند. شب گذشته تنها 10تا 12درصد مردم یاسوج در چادر زیر باران شب مانی کردند.»
آخرین اخبار از خسارات وارده زلزله سی‌سخت
زمین‌لرزه 5.2ریشتری که صبح چهارشنبه هفته گذشته منطقه سی‌سخت و شهرستان یاسوج در کهگیلویه و بویراحمد را لرزاند، حداقل 78میلیارد تومان خسارت به جا گذاشته است. پس از این زمین‌لرزه، 2 پس‌لرزه دیگر نیز مناطق زلزله‌زده را لرزاند. بیشتر آسیب این زلزله مربوط به ساختمان‌های مسکونی در شهرها و روستاها بود. هر چند زمین‌لرزه تلفات جانی نداشت و 101مصدوم از 133مصدوم آن نیز سرپایی درمان و مرخص شدند اما تعداد زیادی از خانه‌های مسکونی آسیب دیدند و دیوارها و سقف‌های زیادی ترک خورد و همین باعث شد که 50میلیارد تومان به ساختمان‌های مسکونی آسیب وارد شود.
به گفته عزیز فیلی، معاون عمرانی استاندار کهگیلویه و بویراحمد، پس از خانه‌ها، زیرساخت‌های شبکه‌های برق، آب، گاز و ساختمان‌های دولتی مانند بیمارستان‌ها بودند که دچار خسارت شدند و این خسارات 28میلیارد تومان برآورد شده است. در شهر یاسوج، تعدادی از خطوط انتقال آب دچار شکستگی و 8حلقه چاه که بخشی از آب شرب شهر را تأمین می‌کردند گل‌آلود شدند و در برخی روستاها ازجمله روستاهای ده برآفتاب و گنجه‌ای، آب شرب 900خانوار قطع شد. براساس آخرین گزارش‌ها تلاش‌ها برای تأمین آب شرب زلزله‌زدگان در حالی ادامه دارد که تیم‌‌های ارزیاب نیز راهی مناطق حادثه دیده شده‌اند و قرار است گزارش‌های نهایی درخصوص میزان دقیق‌تر خسارات وارد شده به شهرها و روستاها اعلام شود.
