ایجاد یک میلیون شغل با رونق صنایع دستی

طاهره خواجه‌گیری/ فعال صنایع‌دستی
بازاری با قابلیت 2هزار میلیارد تومان گردش مالی سالانه، از تیررس اقتصاد ایران دور مانده است. این جمله نشان‌دهنده وضع امروز حوزه صنایع‌دستی است؛ آن هم در سالی که با شعار حمایت از کالای ایرانی و تولید داخلی مزین شده  است؛‌شعاری که اگر در این بازار بزرگ اقتصادی-فرهنگی محقق شود، باعث ایجاد اشتغال برای یک میلیون متقاضی کار دیگر در حوزه صنایع‌دستی می‌شود. طبق آمارها هم‌اکنون 2میلیون نفر در این صنعت به‌کار اشتغال دارند.



استادکاران محلی در انتظار حمایت

سروش پرهامی، مدیر خانه سنتی پرهامی شیراز که هر روز در 2نوبت از 100گردشگر در خانه سنتی خود میزبانی می‌کند، افزایش اقامتگاه‌های بوم‌گردی و تغییر کاربری خانه‌های سنتی به مراکزی برای پذیرایی و استفاده از ظروف صنایع‌دستی را راهکاری مؤثر برای افزایش سهم صنایع‌دستی در زندگی روزمره مردم می‌داند. او می‌گوید: در اقامتگاه‌ها باید از صنایع‌دستی بومی و محلی همان منطقه استفاده شود. حتی اگر چنین امری میسر نشود ضروری است از صنایع‌دستی سایر نقاط کشور استفاده شود.

به گفته پرهامی، او در خانه بوم‌گردی خود سالانه تا 3میلیون تومان برای خرید مجدد ظروف ویژه پذیرایی و 6میلیون تومان برای خرید ظروف مسی هزینه می‌کند.

او با تأکید براینکه توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی شیوه نوینی برای گسترش گردشگری و بزرگ شدن بازار صنایع‌دستی است، تصریح کرد: اگر قرار است اقامتگاه‌ها در توسعه بازار صنایع‌دستی مؤثر باشند، تنها راهکار، استفاده از ظروف سفالی و سرامیکی برای پذیرایی یا آویزان کردن صنایع‌دستی به در و دیوار اقامتگاه‌ها و خانه‌های سنتی نیست؛ بلکه راهکار مؤثر خرید صنایع‌دستی است.

 پرهامی افزود: برای معرفی خاتم شیراز، باید گردشگر را به کارگاه خاتم‌سازی شیراز برد تا با فرایند ساخت این هنر آشنا شود. در این صورت احتمال خرید لوازم خاتم‌کاری شده نیز افزایش می‌یابد. این روش گردشگری خلاقانه، گردشگر را در روند ساخت صنایع‌دستی قرار می‌دهد و تأثیر بیشتری در علاقه‌مندکردن گردشگران به صنایع‌دستی دارد. همچنین باید سازوکاری اندیشیده شود که صاحبان اقامتگاه‌ها به همکاری با استادکاران صنایع‌دستی ملزم شوند.

این مالک خانه بوم‌گردی در شیراز گفت: در ژاپن، صاحب یک اقامتگاه بوم‌گردی، با هزار و 130استادکار همکاری می‌کند. به گفته او، حمایت از استادکاران جوامع محلی به رونق بازار صنایع‌دستی و ایجاد جامعه پایدار منجر می‌شود.



توانمندسازی زنان  با رونق صنایع‌دستی

حوزه بوم‌گردی با توجه به ماهیتی که دارد می‌تواند موجب رونق صنایع‌دستی محلی شود. بوم‌گردی، صنایع‌دستی را از پستوی خانه‌ها بیرون می‌آورد و به معرض نمایش می‌گذارد و  به گردشگران داخلی و خارجی عرضه می‌کند.

امیر میری، مدیر کلبه بوم‌گردی آقا میر در پاسارگاد در این‌باره می‌گوید: ظروف سرو و پذیرایی در کلبه آقامیر از صنایع‌دستی میمند است. ضمن اینکه برای پخت‌وپز از نوعی دیگ و دیگچه مسی استفاده می‌کنیم که میراث خانواده است و از گذشتگان به ما رسیده است؛ این ظروف سال‌ها بود کاربردی نداشت اما حالا آنها را احیا کرده‌ایم و جزو وسایل اصلی آشپزی است.

به گفته میری، در کلبه آقامیر برای تهیه ظروف، 4سال پیش برای سرویس‌دهی به 30نفر به‌صورت همزمان، 4میلیون تومان هزینه شد و چون ظروف صنایع‌دستی از کیفیت خوبی برخوردار بود، هزینه دیگری برای تهیه ظروف جدید نداشتیم. بنابراین ادعای شکنندگی یا به صرفه نبودن استفاده از صنایع‌دستی به‌دلیل عمر کوتاه، نمی‌تواند ادعای درستی باشد.

اقامتگاه‌های بوم‌گردی می‌توانند خود احیا‌کننده صنایع‌دستی فراموش‌شده در هر منطقه از ایران باشند. مالک کلبه آقامیر توانسته با همکاری متخصصان صنایع‌دستی، یک تیمچه تاسیس کرده و دستبافته‌های محلی منطقه را احیا کند؛ تیمچه‌ای که با شعار «توانمندسازی زنان برای پاسداشت زمین» فعالیت می‌کند.

 احیای صنایع‌دستی محلی مناطق مختلف ایران، نخستین سود را عاید زنان هر منطقه می‌کند. در همه نقاط ایران زنان پیشروان اصلی تولید و ساخت صنایع‌دستی هستند و در سطح جهانی نیز آنها بیش از 70درصد از مباحث گردشگری را مدیریت می‌کنند. این اتفاق باید در ایران هم بیفتد چون اگر زنان به لحاظ اقتصادی توانمند شوند، رشد و آگاهی لازم برای تربیت نسل پاسدار زمین و حفظ فرهنگ بومی را کسب می‌کنند.



جوراب‌بافی محلی را احیا کرده‌ایم

حدیث مرادی، مدیر اقامتگاه گالش کولام در گیلان، می‌گوید: یکی از کارهای این اقامتگاه احیای سنت جوراب‌بافی منطقه است که فراموش شده بود چون خریدار وجود نداشت، اما با تاسیس اقامتگاه و ورود گردشگران به منطقه، بازار خوبی برای فروش جوراب‌های پشمی بافت گیلان ایجاد شد.

او با بیان آنکه گردشگران داخلی و خارجی علاقه زیادی به استفاده از ظروف سفالین و سرامیک دارند، می‌گوید: به همین دلیل است که بخش زیادی از ظروف سرو و پذیرایی در اقامتگاه بوم‌گردی ما از جنس سفال است و سالانه 3 تا 4میلیون تومان برای خرید این ظروف هزینه می‌کنیم.



      ارزآوری یک میلیارد دلاری با رونق بازار صنایع دستی

آمارهای سال گذشته نشان می‌دهد بازار صنایع‌دستی هزار و 200میلیارد تومان درآمدزایی ریالی و بیش از 300میلیون دلار ارزآوری دارد و درصورت رونق این بازار، میزان ارزآوری آن تا یک میلیارد دلار نیز قابل افزایش است. برای رسیدن به رونق واقعی، باید ظرفیت‌ها و وجوه کاربردی صنایع‌دستی در زندگی روزمره را به جامعه ایران شناساند تا نگاه صرفا زینتی و ویترینی به صنایع‌دستی ایرانی از ذهن‌ها پاک شود. صنایع‌دستی امروز کمترین کاربرد را در خانه‌ ایرانی‌ها دارد. اما چه راهکارهایی برای تغییر این وضعیت وجود دارد؟ و چگونه می‌توان ظرفیت‌های پنهان صنایع‌دستی را به عموم مردم نمایاند؟ رونق اقامتگاه‌های بوم‌گردی، خانه‌های سنتی و اکولوژها (کمپ‌های گردشگری) از یک سو به ترویج و توسعه بازار صنایع‌دستی کمک می‌کند و از سوی دیگر فعالیت اقامتگاه‌ها در مناطق بومی باعث احیای هنرهای فراموش شده در این مناطق می‌شود.