خانه «جلال و سیمین» پاتوقی برای گفت‌وگو باشد

عصر روز گذشته خانه موزه سیمین و جلال افتتاح شد تا یکی از جذاب‌ترین خانه‌های تاریخی شهر تهران از این پس میزبان علاقه‌مندان به فرهنگ و هنر باشد. به همین منظور دیروز مراسمی با حضور سرپرست شهرداری تهران، تعدادی از اعضای شورا و فعالان عرصه هنر و اصحاب قلم در کوچه ارض خیابان دزاشیب برگزار شد تا رسما خانه‌موزه سیمین دانشور و جلال آل‌احمد افتتاح شود. در این مراسم سرپرست شهرداری تهران هم خبر از خرید خانه نیما یوشیج داد. سمیع‌الله حسینی مکارم طی سخنانی ابتدا مطالبی را درباره تاریخ این خانه بیان کرد و گفت: «جلال آل‌احمد برای ساخت این خانه 3هزار تومان از دوستان خود قرض گرفته و هزار تومان از درآمد نویسندگی به‌دست آورد، به این ترتیب این خانه به‌تدریج ساخته شده است.» به گفته او این خانه در زمره معماری معاصر به شمار می‌رود و به‌عنوان یک اثر ملی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. البته از دو منظر به‌عنوان میراث فرهنگی ما تلقی می‌شود؛ هم به لحاظ بنا و معماری و هم رویدادهای که رخ داده و ملاقات‌هایی که در این مکان انجام شده است.

حسینی مکارم گفت: «در افتتاح خانه سیمین و جلال مهم‌تر از کالبد، تزئینات و چیدمان خانه، این موضوع مورد توجه قرار گرفته که ارزش‌های معنوی بازیابی شود و کارکرد خانه به‌عنوان محل رفت‌وآمد بزرگان ادبیات به آن بازگردد. در این راستا بود که در پروژه مرمت خانه سیمین و جلال ضمن مقاوم‌‌سازی‌ و رفع آسیب‌های بنا، تأکید زیادی به مداخله حداقلی برای حفظ اصالت بنا بوده است.» او با بیان اینکه «مجموعه‌های الحاقی و فضاهای خدماتی باتوجه به مبانی نظری و همجواری با بنای تاریخی درنظر گرفته شده است»، گفت: «جلال آل‌احمد در سال‌های حیات خود یک کتابخانه و یک فضای پاتوق و گفت‌وگو ایجاد کرده بود که در مرمت هر دو بخش تلاش شده است، ماهیت معماری و روح حاکم بر بافت، با همان حس و حال گذشته احیا شود. سیمین دانشور در کتاب جزیره سرگردانی شرایط خانه را پس از درگذشت جلال نقل می‌کند؛ اکنون که سیمین دانشور هم در میان ما نیست خانه آنها باید در وضعیتی حفاظت شود که حضور هر دوی این بزرگان حفظ شود؛ همچنان که در اتاق سیمین عکس‌هایی از اشخاص و تصاویری از جهان و ایران وجود داشته که باید به همان وضعیت حفظ شود.»

تهران پایتخت ادبی، هنری و گفت‌وگو می‌شود

سرپرست شهرداری تهران در مراسم دیروز عنوان کرد جلال آل‌احمد اهل گپ و نشستن در پاتوق‌های نویسندگان بود و این خانه نیز یکی از پاتوق‌های گفت‌و‌گو است؛ از این‌رو در زمان حال نیز خانه سیمین و جلال باید پاتوقی باشد برای همه کسانی که دغدغه ادبیات و شرایط اجتماعی و فرهنگی را دارند و می‌خواهند درباره آن گفت‌و‌گو کنند.

حسینی مکارم همچنین با بیان اینکه «نمی‌توان از جلال و سیمین سخن گفت و نقش آنها در سامان دادن به تشکل‌های نویسندگی را نادیده گرفت»، گفت: «این خانه باید مرکزی برای فعالیت‌های صنفی و اجتماعی نویسندگان باشد.»

او سپس به تأمین بودجه و مذاکرات صورت گرفته برای خرید خانه نیما یوشیج اشاره کرد و گفت که به محض خریداری این خانه مرمتش از سوی شرکت توسعه فضاهای فرهنگی و شهرداری منطقه یک آغاز خواهد شد؛ به این ترتیب وظیفه شهرداری در خرید، احیا، مرمت و حفاظت از بناهای تاریخی ازجمله خانه هنرمندان و نویسندگان ادامه می‌یابد. اینطور که سرپرست شهرداری تهران گفت احیا و باززنده‌سازی‌ خانه مشاهیر و نخبگان شهر تهران ازجمله توران میرهادی هم انجام می‌شود تا شهر تهران علاوه بر پایتخت اداری، به پایتخت ادبی، هنری و مرکز گفت‌وگوی فرهنگی تبدیل شود.

حسینی مکارم گفت: «این مراکز نخست زمینه فهم آثار صاحبان آن و سپس غور در افکار سایر اندیشمندان را برای نسل‌های جدید فراهم می‌کند. مهم‌ترین فایده باززنده‌سازی خانه مشاهیر ادب و هنر را باید در جای دیگری جست؛ اکنون در زمانه‌ای که گاه عیب‌ها هنر شمرده می‌شوند و گاه غفلت‌ها ارزش تلقی می‌شوند احیای خانه بزرگان ادب و هنر به‌عنوان مراکز مطالعه، گفت‌وگو و رویدادهای فرهنگی باردیگر ارزش ادب و هنر را احیا کرده و کانون‌هایی برای احیای این ارزش‌ها فراهم می‌کند.»

تأکید سیمین دانشور بر حضور امام موسی صدر در خانه

احمد مسجدجامعی نیز در آیین افتتاح خانه موزه سیمین و جلال ضمن درخواست از شهرداری تهران برای خرید خانه نیمایوشیج گفت: «در سال4631 کانون نویسندگان در خانه سیمین و جلال شکل گرفت و در عین حال که پایگاه این کانون بود، سیمین دانشور بر حضور افرادی چون امام موسی صدر در این خانه تأکید می‌کرد.» به‌گفته او در واقع خانه سیمین و جلال به مرور مرجعیت پیدا کرد و تمام کسانی که وجه اشتراکشان مخالفت با نظام شاهنشاهی بود، در این خانه جمع می‌شدند.

این عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه آجر به آجر این خانه با عشق ساخته شده است، گفت: «جلال در جریان ساخت این خانه عملا بنا می‌شود و‌ می‌گوید که در این شرایط زندگی با مردم را تجربه می‌کنم.»

دکتر محمدجواد حق‌شناس، رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر و دکتر غلامعلی حداد عادل نیز در این مراسم سخنرانی کردند که در شماره فردا منتشر خواهد شد.

خانه‌ای به همان سبک و سیاق قدیمی

به گزارش همشهری خانه سیمین دانشور و جلال‌آل‌احمد با زیربنای حدود 250مترمربع، شامل 2طبقه در خیابان دزاشیب قرار دارد. این خانه توسط شهرداری تهران تملک شده و پس از آن نیز تمامی کتاب‌ها، مقالات، دست‌نوشته‌ها و تابلو‌های آنان نیز از سوی خواهر دانشور به شهرداری هدیه شد. در تبدیل خانه به موزه، تمامی عملیات‌های استحکام بخشی و مقاوم‌سازی‌ ضمن حفظ اصول مرمت و احیا، براساس مداخله حداقلی صورت گرفته؛ تا جایی که محوطه‌سازی، کف‌سازی و نازک‌کاری و ایمن‌سازی با دقت انجام شده است. مجموعه‌های الحاقی همچون فضاهای خدماتی و رفاهی نیز با توجه به مبانی نظری همجواری در کنار یک بنای تاریخی، صورت گرفته است. سبک و شیوه قدیم در طراحی و چینش اشیای متعلق به منزل سیمین و جلال مانند گذشته به نمایش درآمده است. در مراسم دیروز غلامعلی حداد عادل رئیس پژوهشگاه زبان و ادبیات فارسی، سیدرضا صالحی امیری، مشاور شهردار تهران، ولی‌الله شجاع پوریان، معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، محمود دعایی مدیرمسئول روزنامه اطلاعات و جمعی از اعضای شورای شهر تهران نیز حضور داشتند.