دیدار در مرز صلح

محمدامین خرمی - جواد نصرتی|خبرنگار:

لحظه تاریخی تحولات شبه‌جزیره کره هم بالاخره فرا رسید و رهبران کره‌شمالی و جنوبی پس از 65سال تنش، بر سر حرکت به سمت صلح توافق کردند.

دیروز در مدار 38درجه، یعنی جایی که در سال 1945و با فروکش‌کردن آتش جنگ جهانی دوم، جبر سیاسی شبه‌جزیره کره را به دو منطقه تقسیم کرد، رهبر کره‌شمالی و رئیس‌جمهور کره‌جنوبی دست در دست هم قدم به خاک یکدیگر گذاشتند تا آغازی باشد بر پایان بحران شبه‌جزیره؛ بحرانی که بارها جهان را تا آستانه یک جنگ تمام‌عیار هسته‌ای پیش برده است.

«کیم‌ جونگ اون» و «مون جائه‌این» پیش چشم رسانه‌ها و مردم جهان در روستای «پانمونجوم» در خط مرزی میان 2کشور در یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ سیاسی جهان با یکدیگر دست دوستی دادند. 65سال پیش مقام‌های وقت 2کره پس از 3سال جنگ، در همین نقطه پیمان ترک مخاصمه امضا کردند. این جنگ 2.5میلیون کشته به جا گذاشت اما در همان مرحله آتش‌بس باقی ماند و هیچ‌گاه پیمان صلحی میان 2طرف به امضا نرسید. اکنون اما گویا نوبت صلح 2کره نیز فرا رسیده است. رهبر کره‌شمالی و رئیس‌جمهور کره‌جنوبی ابتدا در خط آتش‌بس با یکدیگر دست دادند، عکس یادگاری گرفتند و سپس وارد خاک کره‌جنوبی شدند. گارد تشریفات کره‌جنوبی در لباس‌های نظامی سنتی 2رهبر را به سمت «ساختمان صلح» همراهی کردند. کیم‌ جونگ اون و مون جائه این در این ساختمان که با اندکی فاصله از خط صفر مرزی ساخته شده، سومین دیدار رهبران 2کشور را رقم زدند. پیش از این در سال 2000 و 2007 نیز رهبران وقت 2کشور با هم دیدار کرده بودند اما این دیدارها نتوانستند تغییر چشمگیری در روابط 2طرف ایجاد کنند. خبرنگاران حاضر در ساختمان صلح دیروز لحظاتی را ثبت کردند که تا همین چند‌ماه قبل تصورش هم ممکن نبود. 2رهبر دست یکدیگر را بالا گرفتند و هم را در آغوش کشیدند. روند تغییر در روابط 2کره پس از یک دوره یکساله افزایش بی‌سابقه تنش، از حدود 3‌ماه پیش آغاز شد؛ یعنی زمانی که کره‌شمالی اعلام کرد تمایل دارد در مسابقات المپیک زمستانی در کره‌جنوبی شرکت کند. تبادل هیأت‌های هماهنگ‌کننده و سپس تیم‌های ورزشی میان دوطرف، برگی دیگر از تاریخ دیپلماسی ورزش را ورق زد و کارساز شد. این ارتباط، زمینه‌ساز دیدارهای بعدی میان مقام‌های سیاسی و امنیتی 2کشور و در نهایت دیدار رهبران شد.

ریشه‌های بحران شبه‌جزیره کره

شبه‌جزیره کره قرن‌ها محل کشمکش قدرت‌های بزرگ آسیایی بود اما یکپارچگی آن همیشه حفظ شده بود. طی حدود 500سال یعنی از قرن 14میلادی تا اوایل قرن بیستم، سلسله چوسان بر این کشور حکومت می‌کرد.  اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، شبه‌جزیره کره از جنگ‌های امپراتوری ژاپن با امپراتوری‌های چین و روسیه متاثر شد. ژاپنی‌ها از پیروزی‌های به‌دست آمده بهره گرفتند و در سال 1910کره را اشغال کردند. پایان جنگ جهانی دوم، نقطه پایان یکپارچگی کره هم بود. قدرت‌‌های پیروز در جنگ بر سر تقسیم کره به 2کشور در ادامه مدار 38درجه شمالی کره زمین توافق کردند. حکومت کره‌شمالی تحت حمایت شوروی و بلوک شرق و حکومت کره‌جنوبی تحت حمایت آمریکا و بلوک غرب قرار گرفت. 5سال بعد شمالی‌ها با عبور از مدار 38درجه به جنوب حمله کردند. اشغال کره‌جنوبی از سوی کره‌شمالی، واکنش آمریکا و متحدانش را به‌دنبال داشت. غرب نیروهایش را وارد کرد و نیروهای کره‌شمالی را به داخل خاک این کشور پس زد. این بار خاک کره‌شمالی اشغال شد. در پی اشغال کره‌شمالی، چین نیروهایش را وارد این کشور کرد و نیروهای چینی و آمریکایی درگیر شدند. جنگ 2کره 3سال طول کشید تا اینکه با توافق قدرت‌های اصلی، 2کشور بار دیگر نیروهای خود را به پشت مدار 38درجه منتقل کردند. سال 1953دو کره قرارداد آتش‌بس امضا کردند اما روابطشان طی تمام 6دهه بعد دستخوش تنش و اختلافات عمیق شد.

امید برای صلح

رهبر کره‌شمالی در دیدار با رئیس‌جمهور کره‌جنوبی گفت که امیدوار است «فصل جدیدی» میان 2کشور نوشته شود و این دیدار «نقطه آغاز» آن باشد. کیم‌ جونگ‌اون گفت که کره‌شمالی دیگر با آزمایش‌های هسته‌ای خود «خواب صبحگاهی» مردم کره‌جنوبی را آشفته نخواهد کرد. مون جائه این هم به «بهاری» اشاره کرد که مهمان شبه‌جزیره کره شده و همه جهان به نظاره آن نشسته است. او خطاب به رهبر کره‌ شمالی گفت: «مردم جهان به این دیدار امید بسته‌اند؛ حضور شما خط آتش‌بس را به خط صلح تبدیل کرده است.»

سران 2کشور پس از دیدار اولیه، درختی نیز به نشانه صلح و دوستی کاشتند و آن را با آبی که از رودخانه‌های دو طرف مرز تهیه شده بود، آبیاری کردند. آنها در بیانیه مشترکی چشم‌انداز تعهدات، اقدامات و مذاکرات‌شان را برای صلح نیز تعیین کردند. به گفته برخی تحلیلگران غربی که نگاه خوش‌بینانه‌ای به دیدار دیروز نداشته‌اند، بندهای این بیانیه تکرار همان بندهای بیانیه سال‌2007 است؛ بیانیه‌ای که بخش اعظم آن هرگز به مرحله اجرا نرسید. برخی حتی پاسخ مثبت رهبر کره‌شمالی را برای پیوستن به مذاکرات و در نهایت امضای یک توافق صلح راهکاری برای فرار از خلع سلاح‌ هسته‌ای دانسته‌اند.

براساس بیانیه دیروز 2طرف متعهد شده‌اند به «اقدامات خصمانه» علیه یکدیگر پایان دهند، منطقه حائل نظامی را به «منطقه صلح» تبدیل کنند و بلندگوهای تبلیغاتی مستقر در مرز را به‌طور کامل برچینند. 2کره توافق کردند به سمت کاهش تنش تسلیحاتی گام بردارند و به‌زودی مذاکرات چهارجانبه با حضور آمریکا و چین را برای نهایی کردن روند صلح آغاز کنند. سران 2کشور همچنین توافق کردند زمینه برای بازگشت خانواده‌هایی که بر اثر جنگ در دهه 1950از هم دور افتاده‌اند را فراهم کنند. همچنین مقرر شده است تیم‌های ورزشی کره‌شمالی و جنوبی بار دیگر در کنار هم حضور پیدا کنند. بازی‌های آسیایی 2018جاکارتا صحنه بعدی نمایش صلح کره‌ای‌ها خواهد بود.




خواهر تأثیرگذار



کیم یو جونگ، ابتدا زمانی که به‌عنوان رئیس هیأت کره‌شمالی در المپیک زمستانی به همسایه جنوبی سفر کرد مورد توجه قرار گرفت. اما حالا، دلایل بیشتری برای توجه به او وجود دارد. دیروز، او تنها زن حاضر در هیأت کره‌شمالی برای دیدار با رئیس‌جمهور کره‌جنوبی بود و در طول مذاکرات، درست کنار برادرش نشست. کیم یو جونگ، نقشی حیاتی در شکل‌گیری دیدار تاریخی دیروز داشته است. او در المپیک زمستانی، شخصا پیام کتبی برادرش را به مون جائه این داد. او در سال 2014به‌عنوان معاون بخش تبلیغات  رژیم کره‌شمالی منصوب شد و گفته می‌شود در همان سال، ‌وقتی برادرش بیمار بود، عملا کشور را او اداره می‌کرد. او همچون برادرش در سوئیس درس خوانده و احتمالا جوان‌ترین فرزند کیم جونگ ایل رهبر پیشین کره‌شمالی است و خواهر تنی رهبر فعلی کره به شمار می‌رود. او برای رهبر کره، ‌نقش مشاور دارد و در سفرهای رسمی، مکانی را که کیم جونگ اون به آن می‌رود بازرسی می‌کند. در دوران رهبری کیم جونگ اون، او تقریبا نقش رئیس دفتر رهبر را بازی می‌کند. او سال گذشته عضو پولیت‌بورو - هسته رهبری حزب حاکم کمونیست- شد. کیم یو جونگ هم‌اکنون، یکی از 20مسئول ارشد کیم جونگ اون است و رابط دیگران با برادرش هم به شمار می‌رود.

درخت، پل و نودل؛ سنبل‌های اتحاد



تقریبا هر آنچه در دیدار تاریخی رهبران دو کره دیروز دیده می‌شد، سمبلی از چیزهایی است که می‌تواند به نزدیکی بیشتر این دو کشور کمک کند. از رنگ پل چوبی‌ای که رهبران دو کره روی آن رفتند گرفته تا خاکی که برای کاشتن درخت یادگاری مورد استفاده قرار گرفت و منوی شام رسمی، همه چیز نشانه‌ای از اتحاد دو کره است. خود درختی که رهبران دو کره در دیدار دیروز خود کاشتند، متعلق به سال 1953 است، سالی که جنگ شبه جزیره کاره پایان یافت و کشور به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شد. خاکی هم که برای کاشت آن مورد استفاده قرار گرفت، بسیار نمادین بود. مون جائه این رئیس جمهور کره جنوبی، خاکی را که از کوه پاکتو از شمال و کیم جونگ اون هم خاکی را که از یک کوه از جزیره ججو در جنوب آورده بودند پای درخت ریختند.

دیروز رهبران دو کشور همچنین برای مدت نیم ساعت به تنهایی روی پلی چوبی با هم صحبت کردند. این پل، اخیرا رنگ شده است و رنگ آبی‌ آن، همان رنگی است که در پرچم اتحاد کره دیده می‌شود.  مقامات برگزاری این دیدار، حتی در منوی شام هم نمادهایی از اتحاد دو کره را مد نظر داشتند. 10 غذایی که در منوی شام گنجانده شده، ‌به صورت هدفمندی از سراسر شبه جزیره کره انتخاب شده بود. ستاره درخشان این منو، نانگمیون پیونگ‌یانگی، یک نودل سرد است که در سراسر شبه جزیره کره محبوب است و به خصوص در بخش شمالی طرفداران زیادی دارد. این غذا چنان محبوب و مهم است که کره شمالی، یک سرآشپز مخصوص و یک دستگاه نودل‌سازی را به مرز فرستاد تا آن را تهیه کند.