از برجام خارج نشوید

امــانـوئـل مکـرون، رئیس‌جمهور فرانسه که یک روز بعد از دیدارش با دونالد ترامپ رئیس‌جمهور به کنگره رفته بود در سخنرانی که با تشویق گسترده نمایندگان آمریکایی همراه شد، از برجام دفاع کرد و نسبت به تضعیف جهانی شدن با سیاست‌های دولت ترامپ هشدار داد. او در این سخنرانی ازنمایندگان کنگره خواست برای حفظ برجام تلاش کنند. وی گفت: «بیایید اشتباهات گذشته را تکرار نکنیم. بیایید ساده‌انگار نباشیم. بیاید جنگ دیگری راه نیندازیم.»

به گزارش فارس ماکرون گفت: «هم‌اکنون، چارچوبی به نام برجام برای کنترل فعالیت‌های هسته‌ای ایران وجود دارد. ما به ابتکار ایالات متحده وارد این توافق شدیم. ما، یعنی هم آمریکا و هم فرانسه آن را امضا کردیم. به همین دلیل نمی‌توان گفت که باید از شر آن خلاص شویم.» رئیس‌جمهور فرانسه در ادامه خطاب به اعضای کنگره آمریکا گفت: فرانسه از برجام خارج نخواهد شد، چون ما آن را امضا کردیم. رئیس‌جمهور شما و کشورتان باید در روزها و هفته‌های پیش‌رو درباره این موضوع مسئولیت اقدام خودش را به‌عهده بگیرد. مکرون گفت: نباید از برجام خارج شویم، نباید این توافق را به هم بزنیم.

اروپا یک‌بار دیگر در حفاظت از برجام اعلام موضع کرد، ‌یک روز بعد از اظهارات امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه، فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد که هیچ بحثی درخصوص مذاکره مجدد بر سر برجام در کار نیست. سخنگوی وزارت خارجه آلمان هم اعلام کرد: اولویت اصلی این کشور حفظ توافق هسته‌ای کنونی با ایران است و نمی‌توان بار دیگر درباره آن مذاکره کرد.

تطمیع ترامپ برای ماندن در برجام

امانوئل مکرون،  رئیس‌جمهور فرانسه با ماموریت سخت متقاعد کردن دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا برای باقی ماندن در توافق هسته‌ای با ایران به واشنگتن رفت و به‌نظر می‌رسد،  دست‌کم توانسته همتای آمریکایی خود را کمی نرم کند.

دونالد ترامپ،  بارها به توافق هسته‌ای ایران با 1+5که توسط آمریکا هم در دولت باراک اوباما امضا شده حمله کرده است و تهدید کرده روز 12‌ماه مه (22اردیبهشت)،  روزی که باید تعلیق تحریم‌های ایران را تمدید کند،  خروج آمریکا از این توافق را اعلام خواهد کرد. برای کشورهای اروپایی که نقش فعالی در به ثمر رسیدن این توافق داشته‌اند،  خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران یک شکست دیپلماتیک بزرگ به شمار می‌رود و به همین‌خاطر است که این کشورها،  به‌ویژه فرانسه و آلمان،  فعالیت‌های دیپلماتیک سنگینی را برای متقاعد کردن ترامپ شروع کرده‌اند. سفر مکرون به واشنگتن،  از این‌رو زیر ذره‌بین رسانه‌های دنیا قرار داشت و از مدت‌ها پیش مشخص بود ‌یکی از برنامه‌های اصلی او در این سفر،  تلاش برای حفظ توافق هسته‌ای خواهد بود. این دیدار روز سه‌شنبه با تکرار صحبت‌های خصمانه ترامپ درباره توافق هسته‌ای ایران شروع شد و رئیس‌جمهور آمریکا،  این توافق را «احمقانه» و «جنون‌آمیز» خواند و کلیت آن را زیر سؤال برد. مکرون در مقابل لحنی میانه‌رو در قبال برجام پیش گرفت و تغییرات خفیف موضع ترامپ بعد از نشست دو طرف،  ‌نشان داد که او در تغییر دیدگاه ترامپ،  تا حدی موفق بوده است. بعد از مذاکرات دو طرف،  مکرون ضمن دفاع از توافق فعلی،  از توافقی کلی‌تر که فعالیت‌های دیگر ایران را هم در بر می‌گیرد صحبت کرد. به گزارش گاردین،  مکرون گفت: «من همیشه گفته‌ام که نباید برجام را پاره کنیم و دیگر چیزی نداشته باشیم. این راه‌حل خوبی نیست.»

او ضمن اشاره به‌نظر ترامپ که برجام را «یک توافق بد» می‌خواند،  گفت: از نظر او،  برجام «کافی نیست» و توافق جدیدی را که در واقع موضوعات جدیدی را به برجام اضافه می‌کند معرفی کرد. مکرون گفت: «من نمی‌گویم که از یک توافق به توافق دیگر می‌رویم.» با این حال به این موضوع اشاره کرد که برجام تنها یک جنبه از مشکلاتی است که ایران ایجاد کرده است. او طرح خودش را اینطور تشریح کرد که درحالی‌که برجام فعالیت‌های عمده هسته‌ای ایران را تا سال 2025محدود می‌کند،  یک توافق جدید برای مدت زمان بیشتری فعالیت‌های هسته‌ای ایران را پوشش می‌دهد،  بازرسی‌های دائمی را روی این فعالیت‌ها تحمیل و در عین حال پیشرفت فعالیت‌های بالستیک ایران و فعالیت‌های نظامی آن را در سراسر منطقه به‌خصوص سوریه محدود می‌کند.

اختلاف آلمان با نظر مکرون

دیروز عصر، سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان به پیشنهاد مکرون، به صورت محتاطانه‌ای پاسخ داد و گفت که از نظر آلمان، برجام قابل‌مذاکره مجدد نیست. به گزارش رویترز، این سخنگو گفت: «برای ما، موقعیت واضح است؛ بالاترین اولویت حفظ توافق هسته‌ای و اجرای کامل آن توسط تمام طرف‌هاست. توافق هسته‌ای توسط هفت کشور  از جمله اتحادیه اروپا مورد بحث قرار گرفته و نمی‌توان دوباره بر سر آن مذاکره کرد.» او در واکنش به پیشنهاد مکرون برای اضافه کردن یک متمم به این توافق گفت: «باید با دقت این پیشنهاد را بررسی کنیم. سوال این است که ایرانی‌ها تحت چه شرایطی حاضر خواهند شد اجازه دهند این پروسه شروع شود.»

براساس طرحی که مکرون در سفر واشنگتن به آن اشاره کرده،  توافق جدید با ایران،  قدرت‌های منطقه‌ای ازجمله روسیه و ایران را که در درگیری سوریه حضور دارند شامل می‌شود. به‌نظر می‌رسد،  با چنین ایده‌ای،  مکرون توانسته است تا اندازه‌ای ترامپ را نرم کند چون او بعد از این صحبت‌ها،  نه‌تنها دیگر از پاره کردن برجام صحبت نکرد که به نوعی از ایده مکرون استقبال کرد. او گفت: «من فکر می‌کنم ما شانس خوبی برای کار کردن روی،  احتمالا،  یک توافق بزرگ‌تر داریم.»  

مکرون همچنین به همکاری نزدیک فرانسه و آمریکا برای دستیابی به رویکردی جدید در قبال ایران اشاره کرد و گفت: «در رابطه با ایران،  ما نسبت به برجام با هم اختلاف نظر داریم اما من فکر می‌کنم با تصمیم‌گیری برای کار کردن روی یک توافق جامع،  ‌می‌توانیم بر این اختلاف نظر غلبه کنیم.» با این حال،  ترامپ که در داخل و خارج از آمریکا به غیرقابل‌پیش‌بینی بودن معروف است،  در حضور مکرون تأیید کرد که هیچ‌چیز مشخص نیست. او گفت: «هیچ‌کس نمی‌داند که روز دوازدهم (ماه مه) چه کار خواهم کرد. هرچند آقای رئیس‌جمهور،  شما ایده خوبی (در این باره‌) ‌دارید.»

نکته امیدوارکننده صحبت‌های ترامپ برای طرف اروپایی،  صحبت‌های پایانی او در کنفرانس خبری مشترک بود؛ «ما می‌توانیم تغییر کنیم و می‌توانیم منعطف باشیم. در زندگی  باید منعطف باشید.» برخی تحلیلگران غربی با اشاره به سخنان مکرون گفته‌اند  طرح توافق جدید،  می‌تواند ایده خوبی برای حفظ ترامپ در برجام باشد. به گفته آنها،  با طرح موضوع توافق جدید،  ترامپ فعلا در برجام می‌ماند و فضا برای مذاکره میان آمریکا و اروپا برای تعیین جزئیات توافق بعدی فراهم خواهد شد.

به این ترتیب شاید طرح این موضوع استراتژی برای تطمیع ترامپ و حفظ وضع موجود باشد. البته با توجه به اینکه کشورهای اروپایی ازجمله انگلیس و فرانسه بارها آشکارا درباره قدرت منطقه‌ای و توان موشکی ایران هشدار داده‌اند،  دور از انتظار نیست که این کشورها از فرصت پیش آمده برای پیشبرد اهداف خود در این زمینه علیه ایران استفاده کنند. روز جمعه آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان به آمریکا می‌رود تا درباره برجام با ترامپ گفت‌وگو کند. در همین حال دیروز فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بر حفظ برجام و ضرورت آن برای امنیت اروپا تأکید کرد.
 او دیروز در کنفرانسی درباره سوریه در بروکسل گفت: «درباره اینکه در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد باید صبر کنیم و در آینده خواهیم دید (چه خواهد شد)،  اما هیچ توافق دیگری وجود ندارد،  توافق هسته‌ای ایران به خوبی کار می‌کند  و باید حفظ شود.»

رؤیاهای بی‌تعبیر

 دریابان علی شمخانی روز چهارشنبه طی سخنانی در نهمین دوره نشست  امنیتی در شهر سوچی روسیه، درباره مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 جمله‌ای را گفت که به‌نظر واکنشی به اظهارات روز قبل رئیس‌جمهور فرانسه درباره لزوم توافق تازه با ایران بود. شمخانی بیان کرد: به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌کنم، هر توافقی که اروپا و آمریکا در مورد آینده برجام و آینده برنامه هسته‌ای ایران برای دوره بعد از محدودیت پیش‌بینی شده در برجام درنظر بگیرند از نظر ما بی‌اعتبار و فاقد ارزش است. عضو هیأت نظارت بر برجام تأکید کرد: به شما اطمینان می‌دهم که به‌طور قطع رویاهای آنها در مورد ایران تعبیر نخواهد شد؛ گفت‌وگوی مجدد در مورد پایان دوره محدودیت فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران به‌معنای نابودی برجام است. وی افزود: متأسفانه امروز ما با دولتی مواجه هستیم که نه‌تنها تعهد دولت پیشین آمریکا را به سخره گرفته است بلکه اصول اولیه حقوق بین‌الملل را نه فقط در توافق هسته‌ای با ایران، که حتی معاهدات دوجانبه و بین‌المللی کشورش را با جهان زیر پا می‌گذارد.

از جیب خودشان خرج کنند

 رئیس‌جمهور هم که به تبریز رفته بود در پاسخ به سؤالی درخصوص برجام و واکنش ایران نسبت به اقدامات دولت آمریکا درباره آن گفت: از سال81 تا سال94 طول کشیده تا بنای برجام ایجاد شود و امروز به‌خاطر تهدیدات و ادعای فردی برای خروج از این بنا که صرفا یکی از اتاق‌های آن را در اختیار دارد، نمی‌توان یک بنای 14ساله را به‌هم زد.

رئیس‌جمهور با بیان اینکه یک جمله به برجام اضافه یا کم نخواهد شد، تصریح کرد: توافق برجام یا می‌‌ماند یا نمی‌ماند، اگر بنا برماندن باشد به‌طور کامل خواهد ماند و اگر نماند، همه باید از آن خداحافظی کنند و این موضوعی است که در گفت‌وگوهای متعدد خود با آقای مکرون نیز صراحتا اعلام کرده و گفته‌ام که حتی یک جمله به این توافق اضافه و کم نخواهیم کرد و او هم به صراحت گفته که این موضوع را قبول دارد.

روحانی تصریح کرد: اگر اروپایی‌ها قصد دارند ترامپ را راضی نگه دارند، باید این کار را از جیب خود انجام دهند و ما اجازه نمی‌دهیم از جیب ملت ایران آقای ترامپ را راضی کنند. ایران تا جایی در برجام می‌ماند که منافع ملت ایران در آن تضمین شود.  رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: امروز آقای ترامپ و دولت آمریکا در صندلی اتهام قرار دارند که چرا توافق برجام را به‌طور دقیق اجرا نکرده‌اند و در مواردی تأخیر و کوتاهی نسبت به آن داشتند. روحانی از ترامپ سؤال کرد: اگر برجام بد و خطرناک بود، چرا امضا کردید؟ شما یک تاجرید و از حقوق نمی‌دانید. قبل از تصمیم در مورد آینده برجام، بگویید آیا به عهدتان پایبند بودید؟

هشدار ظریف به آمریکا

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان هم که به‌منظور شرکت در اجلاسی در سازمان ملل به نیویورک سفر کرده است، در گفت‌وگو با خبرگزاری آسوشیتدپرس با اشاره به تهدید دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا برای خروج از توافق هسته‌ای یک‌بار دیگر هشدار داد که خروج واشنگتن از این توافق مذاکرات با کره‌شمالی را تضعیف خواهد کرد چرا که ثابت می‌کند آمریکا به تعهداتش پایبند نیست.

ظریف با بیان اینکه درصورت خروج آمریکا، ایران نیز احتمالا از این توافق خارج می‌شود، تصریح کرد: درصورتی که آمریکا توافق را کنار بگذارد ایران دیگر به تعهدات بین‌المللی خود ذیل برجام عمل نمی‌کند و این امر به ما اجازه می‌دهد تا غنی‌سازی خود را فراتر از محدودیت‌های توافق هسته‌ای از سر بگیریم. وی تأکید کرد که هر اقدامی از سوی رئیس‌جمهور آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌هایی که با اجرای برجام لغو شده‌اند، منجر به نابودی این توافق خواهد شد. رئیس دستگاه دیپلماسی ایران خاطرنشان کرد: اگر آمریکا از توافق هسته‌ای خارج شود یکی از پیامدهای فوری آن این است که ایران احتمالا تلافی خواهد کرد و از توافق خارج خواهد شد. در واقع دیگر توافقی وجود ندارد که ایران در آن باقی بماند.

ظریف افزود: آنها آمده‌اند تا هر آنچه شما به‌دست آورده‌اید را از شما بگیرند سپس تعهدات خود را که در توافق داده‌اند زیر پا بگذارند. چنین کاری آمریکا را به یک شریک غیرقابل اعتماد در توافقات بین‌المللی تبدیل می‌کند. وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه این گفت‌وگو درباره ادعاها مبنی بر اینکه ایران به‌دنبال دستیابی به ظرفیت تولید سلاح هسته‌ای بوده است، گفت: آنهایی که نگران بودند ایران به سمت بمب حرکت می‌کند، اگر دیگر محدودیتی بر غنی‌سازی و فرآوری در این کشور وجود نداشته باشد باید بیشتر نگران باشند. ظریف همچنین گفت که اگر ترامپ در توافق هسته‌ای با ایران باقی نماند، گزینه دیگر برای این کشور خروج از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای خواهد بود؛ هر چند که دولت ایران مایل به چنین کاری نیست اما برخی در ایران وجود دارند که از این گزینه حمایت می‌کنند. شمخانی هم قبلا در رابطه با بررسی گزینه خروج از ان پی تی از سوی ایران هشدار داده بود.

برجام قابل مذاکره مجدد نیست

رضا نجفی، نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در دومین نشست کمیته مقدماتی کنفرانس بازنگری معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای که در مقر سازمان ملل در ژنو در حال برگزاری است، مشکل اصلی عدم‌پیشرفت در اهداف معاهده به‌ویژه خلع سلاح هسته‌ای را یکجانبه‌گرایی به‌خصوص اقدامات و برنامه‌های یکجانبه آمریکا عنوان کرد. نجفی افزود: تا زمانی که این سیاست‌ها و برنامه‌های هسته‌ای یکجانبه‌گرایانه آمریکا ادامه دارد، هیچ پیشرفتی در خلع سلاح هسته‌ای حاصل نخواهد شد و انتظار می‌رود شاهد اشاعه سلاح‌های هسته‌ای در همه ابعادش نیز باشیم. نجفی رژیم صهیونیستی را مهم‌ترین عامل جلوگیری از شکل‌گیری خاورمیانه عاری از سلاح‌های هسته‌ای برشمرد و تسلیحات هسته‌ای در دستان این رژیم را خطری برای صلح و امنیت منطقه و جهان اعلام کرد. وی با اشاره به عدم‌پایبندی آمریکا به تعهداتش در ذیل برجام، گفت: برجام به هیچ وجه قابل مذاکره مجدد نیست. آمریکا اعتبارش را از دست داده است و برای هیچ توافقی قابل اعتماد نیست.

مانورهای بی‌تأثیر

علی لاریجانی هم در واکنش به اظهارات تهدیدآمیز ترامپ علیه ایران گفت: مانورهای دیپلماتیک شما تأثیری روی اراده ملت ما چه در موضوع هسته‌ای و چه در سایر امور ندارد. رئیس مجلس خطاب به صهیونیست‌ها و آمریکایی‌ها گفت: بدانید که رفتارتان را رصد می‌کنیم و به موقع جواب می‌دهیم. این رفتارها و کارهای شما تأثیری در مسیر و اراده ما ندارد.

باربارا پلت آشر؛ تحلیلگر ارشد بی‌بی‌سی



رئیس‌جمهور فرانسه،  در آمریکا موفق شد توجه ترامپ را درباره توافق هسته‌ای ایران جلب کند. او با وعده یک توافق بزرگ‌تر و بهتر،  ایده‌اش برای حفظ توافق فعلی را مطرح کرد. اینکه آیا این کار شدنی است خود یک سؤال دیگر است. اما او موفق شد کنجکاوی ترامپ را برانگیزد. حتی لحن صدای ترامپ بعد از جلسه با مکرون عوض شد.

جو سیرینسیون؛   رئیس بنیاد پلوشیرز (سازمان مبارزه با سلاح‌های هسته‌ای)



ترامپ «معامله بزرگی» با ایران را مطرح کرد که دستیابی به آن در دوران اوباما غیرممکن بود. حتی تلاش برای رسیدن به آن هم احمقانه بود. حتی اگر او موفق می‌شد،  جمهوریخواهان به‌شدت به او حمله می‌کردند و توافق را از بین می‌بردند. توانایی ترامپ برای رسیدن به چنین توافقی،  صفر است.

باربرا اسلاوین؛ رئیس بخش ابتکارات برای آینده ایران در شورای آتلانتیک



اگر مکرون موفق شود ترامپ را متقاعد کند تا برجام را هم‌اکنون حفظ کند،  شایسته جایزه صلح نوبل است.

 راب مالی؛ دستیار ویژه باراک اوباما و هماهنگ‌کننده کاخ سفید در خاورمیانه و خلیج‌فارس



اروپایی‌ها و اعضای کنگره باید این سؤال ساده را از دولت ترامپ بپرسند: اگر  در پاسخ به خروج ترامپ از توافق هسته‌‌ای،  انتخاب ایران این باشد تا کارهایی را انجام بدهد که توافق جلوی آنها را گرفته است،  گام بعدی آمریکا چه خواهد بود؟ این کار چطور ما و دنیا را تبدیل به جای امن‌تری خواهد کرد؟

دمیتری پسکوف؛  سخنگوی ولادیمیر پوتین



 در واکنش به طرح پیشنهادی مکرون : ما طرفدار حفظ برجام در همین فرم فعلی هستیم و معتقدیم هم‌اکنون هیچ جایگزینی برای آن وجود ندارد.