محیط زیست
آب‌تنی در فاضلاب خزر
کارشناس محیط زیست: روزانه پساب کارخانه‌ها، بیمارستان‌ها و فاضلاب خانگی یک میلیون نفر به زرجوب و گوهر رود رشت و از آنجا به دریا می‌ریزد
مهسا طالبی | رشت- خبرنگار:
تفرجگاه‌های ساحلی گیلان شروع به کار کرده‌اند. آنهایی که کاسبی‌شان به گرمای هوا در نیمه اول سال وابسته است، کم کم دکه‌های خود را آماده پذیرایی از هزاران مشتاق ساحل دریا می‌کنند. مگر می‌شود به ساحل خزر آمد و تنی به آب نزد؟ زیبایی دریا در همین است. اما چند سالی است حال دریا خوش نیست و حیات در این زیستگاه طبیعی به خطر افتاده است.
دریای خزر بزرگ‌ترین پهنه آبی محصور در خشکی است. به دلیل بسته بودن، این دریاچه گونه‌های گیاهی و جانوری منحصر به فردی دارد، اما همین بسته بودن نقطه ضعف این دریاچه هم هست، چراکه بستر مناسبی برای تجمع مواد شیمیایی و میکروبی ناشی از آلودگی‌های نفتی و کشاورزی است. آلودگی دریای خزر سیاه‌نمایی نیست و فقط هم مختص ایران نیست. هر ساله سازمان حفاظت از محیط زیست در تابستان به گردشگران هشدار می‌دهد که به دلیل آلودگی آب بهتر است که از شنا کردن پرهیز کنند. به دلیل نبود مدیریت پسماند درست و استاندارد و رعایت نکردن موازین زیست‌محیطی از سوی صاحبان صنایع آلودگی دریای خزر بیشتر شده است.
بنا به آمار اداره محیط زیست دریایی اداره کل محیط زیست گیلان روزانه هر فرد شهری و روستایی در استان بین 160 تا 200 لیتر فاضلاب به دریای خزر می‌ریزد که می‌توان از طریق تصفیه‌خانه‌ها این فاضلاب را تصفیه کرد. حتی سموم کشاورزی در طول سال از طریق رودخانه‌ها و آب‌های زیرزمینی به دریا هدایت می‌شوند. مقداری از این سموم در طول زمان رقیق‌سازی می‌شوند واز طریق رودها به دریا می‌ریزند.
سال گذشته مرکز آبزی‌پروری شیلات اعلام کرد که در گیلان 3 نقطه آلوده و بحرانی وجود دارد.
پایش شناگاه‌های استان
گیلان در 9 شهرستان ساحلی 19 شناگاه دارد که بنا بر ادعای مدیرکل سازمان محیط زیست گیلان، بیشتر تحت تاثیر بار میکروبی قرار دارند. کلیفرم‌های رودهای و استرپتوکوک بیشترین آلودگی میکروبی شناگاه‌های استان را شامل می‌شوند. این مکان‌ها هر 2 هفته به مدت 2 روز توسط کارشناسان محیط زیست گیلان پایش می‌شوند. البته در کل استان یک یا 2 شناگاه در وضعیت مطلوبی قرار ندارند و برای بقیه شناگاه‌ها آنچنان وضعیت وخیمی گزارش نشده است.
ضرورت ایجاد تصفیه‌خانه فاضلاب
مدیرکل محیط زیست استان تاکید می‌کند: نتایج پایش از نظر کیفی و میزان آلودگی به دفتر امور اجتماعی استانداری اعلام می‌شود.
«قربانعلی محمدپور» با بیان اینکه بخشی از این فاضلاب وارد آبگیرها و مرداب انزلی می‌شود، اظهار می‌کند: ورود فاضلاب بیمارستانی و شهری به رودخانه‌ها و در نهایت دریای خزر به دلیل عدم تکمیل و یا ایجاد شبکه کامل تصفیه فاضلاب‌هاست.
محمدپور می‌گوید: در سال‌های گذشته نتوانستیم به میزان لازم تصفیه‌خانه فاضلاب در استان ایجاد کنیم. در صدد هستیم برای شهرستان‌های ساحلی بدون تصفیه‌خانه که ورود فاضلاب از آنها صورت می‌گیرد اعتبارات ملی و استانی برای ایجاد تصفیه‌خانه دریافت کنیم.
بیماری‌های پوستی بر اثر شنا در دریا
یکی از کارشناسان محیط زیست گیلان هم با اشاره به اینکه آلودگی دریای خزر دنباله آلودگی تالاب‌ها و رودخانه‌های شمال است، بیان می‌کند: در وسط رشت آلوده‌ترین و کثیف‌ترین رودخانه‌های ایران که زمانی صید در آنها انجام می‌شد به نام زرجوب و گوهررود، جریان دارند. این 2 رودخانه میزبان فاضلاب خانگی حدود یک میلیون نفر جمعیت این شهر و پساب کارخانه‌ها و بیمارستان‌ها هستند. در روزهای گرم سال بوی بد این رودخانه‌ها سبب آزردگی شهروندان شده می‌شود. اما آلودگی محدود به همین نقطه نیست و همین 2 رودخانه و رودهای دیگر در نهایتا به دریا می‌ریزند.
«رضا زمانی» می‌گوید: در صورت ادامه روند فعلی مطمئنا وضعیت این دریا در آینده بسیار نزدیک بحرانی خواهد شد. اکنون آلودگی دریای خزر آنقدر بحرانی نیست. به دلیل این که محیط دریایی محیط پرتلاطم و مواجی است و همین امر سبب می‌شود این آلودگی پراکنده شود.
به گفته وی آلودگی دریای خزر علاوه بر اینکه ناشی از ورود فاضلاب‌های انسانی و صنعتی و حتی کودهای شیمایی و سموم است، بخشی از آن هم ناشی از لکه‌های نفتی است که به دلیل فعالیت‌های نفتی جمهوری آذربایجان در دریا دیده می‌شود. از سوی دیگر تخلیه پساب‌های صنعتی و خانگی که مملو از موادی چون نیترات‌ها و فسفات‌ها هستند در دریا موجب فراهم شدن غذای زیاد برای فیتوپلانکتون‌ها و ازدیاد آنی جمعیت آنها می‌شود و باعث می‌شود دریا به رنگ قرمز درآید.
زمانی وضعیت تالاب انزلی را نیز بسیار ناگوار می‌خواند و تصریح می‌کند قبلا میانگین عمق تالاب انزلی 10 متر بوده، ولی اکنون به کم‌تر از 2 متر رسیده است. آلودگی تالاب باعث رشد روزافزون نیزار در کرانه تالاب و کم عمق شدن آن و به مخاطره افتادن جان آبزیان می‌شود.
حال خزر خوب نیست
حال خزر به دلیل وجود آلاینده‌ها خوب نیست. به نظر می‌رسد با شروع فصل گرما چندان نمی‌توان دل به یک شنای بی خطر در آب‌های ساحلی گیلان بست. روزگاری آب‌های ساحلی گیلان آنقدر تمیز بودند که محلی برای زندگی انواع پرندگان و آبزیان و مورد استفاده افراد محلی بودند. اکنون شناگران مدام باید از خود بپرسند شنا کردن چقدر موجب بیماری‌های پوستی و جسمی آنان می‌شود؟
کارشناسان می‌گویند، رشد قارچ‌های پوستی همچنین زگیل، خارش شدید و التهاب پوست و اسهال در اثر انگل ژیاردیا از تبعات شناکردن در نقاط آلوده دریاست.
