اطلاعرسانی با جهتگیری خاص
ارزیابی عملکرد تلویزیون در حوزه شهر، از نگاه اعضای شورای شهر تهران
محمود مولایی:
بعد از تشکیل دوره پنجم شورای شهر تهران و انتخاب شهردار، ظاهرا رویکرد سازمان صداوسیما در حوزه شهری نیز تغییر کرد. این موضوع در نخستین نشست خبری محمدعلی نجفی آشکار شد؛ آنجا که خبرنگاری از شهردار وقت تهران پرسید: «آیا ممنوعالتصویر هستید؟» و نجفی تلویحا این موضوع را تأیید کرد؛ «نشستی با فرماندهان نیروی انتظامی داشتم و حتی مصاحبهای با شبکههای تلویزیونی انجام دادم اما این مصاحبه پخش نشد و با وجود این مسئله، شایعه ممنوعالتصویریام را شنیدهام.»
نجفی البته یک بار پیش از ترک مسند شهرداری تهران در برنامه «تهران بیست» شبکه5 حضور پیدا کرد اما با گذشت 7ماه از مدیریت جدید شهر تهران به نظر میرسد که سیاستهای صداوسیما در حوزه شهری نسبت به گذشته دچار تغییر شده است. هفته گذشته، مرتضی الویری ـ رئیس کمیسیون برنامهو بودجه شورای شهر ـ با حضور در برنامه زنده تهران بیست بهشدت از سیاستهای این سازمان در قبال شهرداری و شورای شهر تهران انتقاد کرد و به طعنه گفت که «انتظار طبیعی من از صداوسیما این است که از عملکرد هفتماهه شهرداری و شورای شهر راضی نباشد. اصلا صداوسیما از یک زاویه دیگری به تمام مسائل نگاه میکند؛ مثلا نگاهش در مورد برجام، اقتصاد، سیاست و ازجمله مدیریت شهری، به گونهای دیگر است». البته مجری این برنامه تلویزیونی با رندی سعی کرد روی موارد مطرحشده، سرپوش بگذارد.
اکنون این پرسش مطرح است که «سازمان صداوسیما چه سیاستی را در قبال پخش اخبار و برنامههای شهرداری و شورای شهر تهران در پیش گرفته است؟».
اطلاعرسانی با جهتگیری خاص
حسن خلیلآبادی ـ عضو شورای شهر ـ در این رابطه به همشهری میگوید: «عملکرد صداوسیما در 2بخش قابل ارزیابی است؛ یکی اخبار و دومی گزارشهاست؛ یا اینکه اعضای شورا با حضور در محل صداوسیما مصاحبه میکنند. در بخش اخبار متأسفانه صداوسیما خبرها را سوگیرانه منتشر میکند. مثلا برخی خبرها را که در تلگرام منتشر میشود و هنوز صحتوسقم آن مشخص نیست، بهدلیل اینکه مربوط به شورای پنجم است اعلام میکند، درحالیکه خبرهای خیلی مهمتر را در دورههای قبلی اعلام نمیکرد. اما در برنامههایی که اعضای شورا یا شهردار دعوت میشوند، تا آنجا که من رویت کردهام، بد عمل نکرده؛ چون این برنامهها زنده است و باید پاسخگو باشند».
جهتگیری خاص
«صداوسیما در گزارشهای خود جهتگیری میکند و این جهتگیری گاهی به ضرر شهرداری و شورای شهر تهران تمام میشود.»
زهرا نژادبهرام ـ عضو کمیسیون معماری و شهرسازی ـ با بیان این نکته به همشهری میگوید: «اگر بخواهیم از عملکرد صداوسیما در ماههای اخیر نتیجهگیری کنیم، میتوانیم بگوییم که عملکردش خوب نبوده اما ضعیف هم نبوده است».
با وجود این، در ماههای اخیر تلویزیون با پرداختن به مسائل مختلف سعی کرده عملکرد شهرداری و شورای شهر را زیر سؤال ببرد. یکی از موضوعاتی که سروصدای زیادی به پا کرد، انتشار خبر «سفره هفتسین 14میلیونی» بود که صداوسیما به شورای شهر تهران نسبت داد.
محمد علیخانی ـ عضو شورای شهر تهران ـ به همشهری میگوید: «سیاستهای صداوسیما نسبت به قبل صددرصد تغییر کرده؛ انگار که در دورههای قبل وضعیت شهرداری و شورای شهر گلوبلبل بوده و حالا نیست! رویکرد این سازمان الان تغییر کرده و آنها بهدنبال مسائلی میگردند که شورا را تضعیف کنند. صداوسیما بهدنبال کمک و همراهی با شهرداری و شورا نیست؛ درحالیکه قبلا این سازمان در خدمت شهرداری بود».
رئیس کمیسیون عمران و حملونقل در ادامه به موضوع سفره هفتسین اشاره میکند و میگوید: «ماجرای سفره هفتسین 14میلیونی یک نمونه از تغییر رویکرد صداوسیماست؛ چون منشا فاکتور منتشرشده، بهخود سازمان صداوسیما برمیگشت. این فاکتور ارتباطی به شورا نداشت ولی به قدری روی آن مانور دادند که بهگونهای دیگر القا شد. البته من با حساسیت صداوسیما نسبت به مسائل شهرداری و شورای شهر مخالفتی ندارم ولی به شرطی که این حساسیتها واقعی باشد».
خلیلآبادی که در زمان طرح این موضوع هم نسبت به آن واکنش نشان داده بود، بار دیگر درباره سفره هفتسین یادآور میشود: «سفره هفتسین 14میلیونی موضوعی نبود که تلویزیون به آن بپردازد و عنوان کند که هزینه این سفره از جیب مردم و توسط شورای شهر پرداخت شده است. اصلا صحتوسقم آن مطرح نشد و کسی از اعضا هم نبود که درباره این موضوع صحبت کند؛ فقط قضاوت کردند».
عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورا همچنین مسائل دیگری را مطرح میکند: «در اخباری که صداوسیما از مشکلات شهر میگوید، گاهی بزرگنمایی میشود. مثلا قبلا گاهی بارندگی باعث میشد آب به ایستگاههای مترو برود و خسارت به بار آورد اما تلویزیون با این اتفاقات پُررنگ برخورد نمیکرد؛ الان چنین اخباری را به طور کامل پوشش میدهد. مهم این است که اطلاعرسانی نباید جهت خاصی داشته باشد که مخاطب احساس کند میخواهند تفکر خاصی را القا کنند». او تأکید میکند: «رفتار صداوسیما در دوره پنجم شورا جهتگیری خاصی دارد».
سامانه شفافیت، ممنوعیت صدور هولوگرام
پیش از آنکه محمدعلی نجفی از شهرداری تهران برود، سامانه شفافیت شهرداری تهران را راهاندازی کرد تا به وعده خود عمل کرده باشد. در این سایت جزئیات قراردادهای بالای یک میلیاردتومان شهرداری در دسترس عموم مردم قرار گرفت تا اتفاق ویژهای روی دهد. نجفی البته در هفتههای نخست حضورش در شهرداری هم حکم ممنوعیت صدور هولوگرام در شهرداری تهران را صادر کرده بود تا روی مبارزه با فساد در حوزه شهری تأکید کرده باشد. این دو رویکرد مهم در مدت کوتاه حضور نجفی در شهرداری، بازتاب گستردهای در رسانهها داشت اما در «رسانه ملی» کمترین توجهی به این موضوع نشد. به نوعی بهنظر میرسد که با توجه به سیاستهای درنظرگرفتهشده در سازمان صداوسیما مسئولان از روی این دو اتفاق مهم برای مبارزه با فساد عبور کردهاند.
علیخانی با انتقاد از این مسائل عنوان میکند: «با راهاندازی سامانه شفافیت شهرداری جلوی خیلی از هزینههای زاید گرفته میشود. در عین حال، از صرفهجویی در هزینهها هم نباید غافل شد. اینها اتفاقات مهمی است و لازم است که درصداوسیما به آنها پرداخته شود». او ادامه میدهد: «اگر دقت کرده باشید در شورای پنجم ما جلسه غیرعلنی نداریم ولی در دورههای قبلی جلسات غیرعلنی برگزار میشد. تلویزیون هیچگاه نسبت به اتفاقات اینچنینی واکنش نشان نمیدهد اما در مورد لپتاپ و تبلتی که به اعضای شورا داده شد، کلی بحث بهوجود آوردند و روی آن مانور دادند و حساسیت ایجاد کردند؛ درحالیکه به اعضا برای کار اتوماسیون اداری تبلت دادند تا بهطور آنلاین پیگیر برخی مسائل باشیم. درباره این موضوع حساسیت ایجاد میکنند اما یک کلام به صرفهجوییها در شهرداری و شورای شهر اشاره نمیکنند».
لطمه به رسانه ملی
آیا سازمان صداوسیما با رویکرد فعلی در قبال شهرداری و شورای شهر تهران میتواند به خواستههای خود دست یابد؟ حسن خلیلآبادی بر این باور است که صداوسیما برای پیشبرد برنامههای خود معمولا سیاستهای اشتباهی را در نظر میگیرد؛ این است که رویکرد این سازمان، مردم را نسبت به تلویزیون دلزده میکند. عضو شورای شهر میگوید: «یک بار آقای نجفی را به تلویزیون دعوت کردند اما بعد از آن دیگر ندیدم که از او بخواهند در سازمان صداوسیما حضور پیدا کند. یکی از دلایلی که متأسفانه مردم به رسانههای بیگانه روی میآورند، همین رفتار جهتدار صداوسیماست. اگر صداوسیما رسالت حرفهای خود را در اطلاعرسانی، درست انجام دهد، مردم اینقدر اقبال به رسانههای بیگانه نشان نمیدهند یا اینکه برای دریافت اخبار، به منبع تلگرام پناه نمیبرند. از این جهت صداوسیما باید حرفهایتر عمل کند و در دام باندهای سیاسی نیفتد».
خلیلآبادی در پاسخ به این پرسش که آیا احتمال دارد صداوسیما تغییر رویکرد دهد، تأکید میکند: «تا آنجا که ما به یاد داریم متصدیان صداوسیما به این رویکرد اقبال نشان دادهاند و متوجه نیستند که این رویکرد به رسانه لطمه میزند. چون اعتقاد خاصی به این موضوع ندارند، متأسفانه باز هم سر خانه اول برمیگردند و همان کارها تکرار میشود. صداوسیما میتواند کمکهای شایانی به مدیریت شهری، حل مشکلات شهر تهران و همینطور به شورای شهر بکند اما متأسفانه عملکرد رسانه ملی درباره این دوره از مدیریت شهری ضعیف بوده است».
محمد علیخانی نیز تأکید میکند که مردم نسبت به رویکرد صداوسیما آگاهی دارند. نظر او تقریبا با خلیلآبادی همسو است. علیخانی بر این باور است که همه در یک کشتی قرار داریم و با این تشبیه، صحبتهای خود را بیان میکند: «مردم اینچیزها را کاملا متوجه میشوند. واقعیت این است که این روشها همیشه نتیجهای عکس داشته و کارساز نبوده است. همه ما داخل یک کشتی هستیم و آسیبزدن به این کشتی در واقع آسیبزدن به خودمان است. اگر چنین رویکردهایی نتیجه میداد، طی سالهای گذشته نتیجه آن را میدیدند. مسئولان این سازمان بعد از سالها کسب تجربه، با تجارب بسیار هنوز سعی نکردهاند تغییری در سیاستهای رسانه ملی ایجاد کنند؛ بهخصوص با توجه به اینکه جواب رویکرد خود را هم گرفتهاند».
میرلوحی: رسانه ملی با جریان اصولگرا همراهی میکند
اگر عملکرد سازمان صداوسیما در حوزه شهری در ترازوی مقایسه دورههای چهارم و پنجم شورای شهر تهران قرار بگیرد، حاصل آن چه خواهد شد؟ محمود میرلوحی معتقد است که رویکرد صداوسیما در 2دوره اخیر شورا بسیار متفاوت بوده است. عضو شورای شهر تهران در این رابطه به همشهری میگوید: «از نظر من، خیلی متفاوت است؛ بهدلیل اینکه من رسانه ملی و رسانههای مکتوب را میبینم و نسبت به این موضوع، حساس هستم.
عملکرد رسانههای مکتوب در قبال حوزه شهری قابل مقایسه با رسانه ملی نیست. من احساس میکنم که رویکرد تلویزیون نسبت به دورههای چهارم و پنجم تفاوت جدی و اساسی دارد. این در رفتار و عملکرد مسئولان صداوسیما پیداست». او ادامه میدهد: «رسانه ملی با جریان اصولگرا همراهی میکند و در رفتارشان نسبت به اصلاحطلبان، تعادل و برابری وجود ندارد. دریافت این موضوع هم سهل و آسان است. از جهات بسیاری میشود این موضوع را به اثبات رساند؛ از حیث برنامه خبری، دعوت از چهرهها، دعوت از اعضای شورای پنجم و اعضای شورای چهارم و مسائل دیگر. البته شبکه5 با برنامه «تهران بیست» از اعضای شورای پنجم دعوت میکند ولی در این مورد هم در مقایسه با رویکردشان در دعوت از اعضای شورای شهر قبلی، تفاوت زیادی دیده میشود».
میرلوحی درباره اینکه تاکنون چند دفعه در رسانه ملی فرصت اظهار نظر داشته است، عنوان میکند: «در طول این مدت، من یک بار در شبکه5 و یک بار هم در رادیو تهران صحبت کردهام. واقعیت این است که برابری و تعادل نیست. الان دیگر اعضای شورای چهارم رفتهاند ولی بعد از گزارش تغییر و تحول، باز هم از اعضای این شورا دعوت شد تا از اعضای شورای پنجم انتقاد کنند. به اصلاحطلبان فرصت داده نمیشود. این شیوه رسانه ملی در حوزههای دیگر مانند فرهنگ و سیاست هم به همین شکل است».
عضو کمیسیون برنامهوبودجه شورای شهر اضافه میکند: «البته در برنامه آقای کاردان یا برنامه «سرخط» از اصلاحطلبان دعوت کردند ولی این هم برای خالینبودن عریضه بوده است. تعداد اصولگرایانی که دعوت میشوند بیشتر است و آنها در هر شرایطی نظراتشان را میدهند اما اصلاحطلبان ولو اینکه رأی بالای مردم را هم داشته باشند، نادیده گرفته میشوند. به نظر میرسد که رسانه ملی از زیر مسئولیت خود شانه خالی میکند».
او همچنین یادآور میشود: «در اصل44 قانون اساسی بحث تلویزیون و رادیو هم آمده که به بخش خصوصی واگذار شوند اما این اتفاق نیفتاد و به نظر من، وقت آن رسیده که اصل44 قانون اساسی بازنگری شود».