تحولات چند‌ماه اخیر بازار دلار و اعمال سیاست جدید بانک مرکزی در تثبیت قیمت ارزهای دلار و یورو اثر خود را بر اغلب بازارهای فعال در 4بورس ایران گذاشته است. به گزارش همشهری، اگرچه با افزایش قیمت ارز پیش‌بینی می‌شد ارزش سهام شرکت‌های صادر‌کننده با رشد مواجه شود، اما تک‌نرخی‌شدن ارز معادلات قبلی سهامداران را به هم ریخت و منجر به تعدیل پیش‌بینی‌ها شد؛ به‌طوری که برآورد‌ها نشان می‌دهد در مهم‌ترین رویداد قیمت ارز 4200تومانی اثر خود را روی سهام شرکت‌های پتروشیمی نشان خواهد داد چرا که در نتیجه تک‌نرخی‌شدن دلار به قیمت 4200تومان، نرخ خوراک پتروشیمی‌ها با درآمد ارزی حاصل از صادرات آنها برابر خواهد شد. مطابق تحلیل‌ها ارز تک‌نرخی اثر رانت را در سودآوری این شرکت‌ها از بین خواهد برد. در همین رابطه نیما آزادی، کارشناس بازار سرمایه درباره تأثیر ارز تک‌نرخی بر حاشیه سود برخی از شرکت‌ها در کانال تلگرامی خود نوشت: باید حساب‌های مالی برخی شرکت‌های بورس بررسی شوند. در ۲ سال اخیر بسیاری از شرکت‌ها نرخ خوراک‌شان را براساس دلار مبادله‌ای دریافت کرده‌اند اما نرخ فروش‌شان براساس دلار بازار آزاد بوده است؛ در واقع یک حاشیه سود به شکل رانت برایشان ایجاد شده بود.
آزادی می‌نویسد: دولت با تصمیم اخیر خود این حاشیه سود رانت را به‌طور کامل از بین برد. با این شرایط حتی اگر دلار از ۴۲۰۰ به ۵ هزار یا ۶ هزار تومان هم برسد، با این مصوبه چیزی به اسم حاشیه سود رانت وجود نخواهد داشت.
آزادی ادامه می‌دهد: بنابراین انتظار می‌رود در گزارش سه‌ماهه اول و دوم سال ۹۷ این افت محسوس حاشیه سود در این دسته از شرکت‌ها که عموماً شاخص‌ساز هم هستند، نمود پیدا کند.
در گذشته قیمت ارز برای خرید خوراک پتروشیمی‌ها با یارانه دولتی محاسبه می‌شد. از سال ۹۴ به بعد که فرمول محاسبه خوراک پتروشیمی‌ها توسط وزارت نفت به واحدهای پتروشیمی ابلاغ شد، موضوع رانت در محاسبه نرخ خوراک پتروشیمی‌ها داغ شد. طبق بخشنامه وزارت نفت، خوراک پتروشیمی‌ها براساس ارز مبادله‌ای و قیمت‌گذاری محصولات پتروشیمی نیز براساس ارز سامانه سنا انجام می‌شد. مکانیسم محاسبه قیمت خوراک و قیمت‌گذاری محصولات با نرخ‌های متفاوت ارز، باعث ایجاد رانت و حاشیه سودی ۲۰ درصدی برای واحدهای پتروشیمی شده بود. حال به‌نظر می‌رسد تصمیم اخیر بانک مرکزی این معضل چند‌ساله بازار پتروشیمی بورس‌کالا را به‌طور خودکار برطرف کرده است.
اما شرایط در بازارسهام یعنی در بورس و فرابورس به همین سادگی نیست و دلار اثرات متفاوتی بر قیمت سهام شرکت‌ها برجا گذاشته است.
حذف رانت پتروشیمی؛ ثمره ارز تک‌نرخی
محسن صالحی، کارشناس حوزه پتروشیمی با بیان اینکه تا قبل از تک‌نرخی‌شدن ارز توسط دولت، برای تمام کارشناسان این حوزه جای سؤال بود که چرا وزارت نفت فرمول محاسبه خوراک را براساس ارز مبادله‌ای محاسبه می‌کند، گفت: این نوع محاسبه نرخ خوراک باعث کاهش ۲هزار میلیارد تومانی درآمد دولت طی یک سال می‌شد، از طرفی بر کسی پوشیده نبود که زمان آن رسیده بود که دولت در محاسبه خوراک این واحدها تجدید‌نظر کند چرا که حاشیه سود واحدهای پتروشیمی به‌ویژه واحدهای گازی که محصولات صادرات‌محور داشتند، بسیار بالا بود. او ادامه داد: دولت پس از نوسانات شدید نرخ ارز که اخیرا شاهد آن بودیم، قیمت را به‌صورت تک‌نرخی برای کلیه مصارف اعلام و تمام نرخ‌های گذشته شامل نرخ ارز مبادله‌ای، آزاد و سامانه سنا را حذف کرد.
به گفته او، این اقدام دولت گرچه با انتقادات فراوانی روبه‌رو شد اما عملا باعث از بین رفتن رانت در محاسبه خوراک واحدهای پتروشیمی شد و نرخ محاسبه خوراک واحدهای پتروشیمی و نرخ قیمت‌گذاری محصولات پتروشیمی در بورس‌کالا براساس ارز ۴۲۰۰ تومان محاسبه می‌شود و همچنین ارز حاصل از صادرات طی فرایند بانکی و یا صرافی‌های مجاز بانک مرکزی و براساس ارز ۴۲۰۰ تومان قیمت‌گذاری می‌شود.
اثرکاهش قیمت در بورس‌کالا
صالحی با بیان اینکه یکسان‌سازی نرخ ارز و برابری نرخ خرید خوراک و فروش فرآورده پتروشیمی موجب کاهش قیمت محصولات پتروشیمی در بورس‌کالا نیز شده است، گفت: در هفته‌های گذشته فرمول محاسبه قیمت پایه محصولات پتروشیمی براساس سامانه سنا به ارزش حدود ۴۸۰۰ تومان محاسبه می‌شد که پس از اعلام تک‌نرخی‌شدن ارز قیمت‌گذاری براساس نرخ ۴۲۰۰ تومان محاسبه می‌شود. به باور او، این اتفاق برای صنایع پایین‌دست پتروشیمی خوشایند است اما مطمئنا برای واحدهای پتروشیمی مطلوب نیست چراکه قیمت محصولات یا ارز حاصل از فروش محصولات چه صادراتی و چه داخلی با قیمت پایین‌تر از گذشته محاسبه می‌شود.
این کارشناس صنعت پتروشیمی افزود: ازجمله فواید این اقدام دولت حذف رانت در محاسبه خوراک پتروشیمی‌ها و همچنین برقراری عدالت در صنعت پتروشیمی میان تمام بازیگران این صنعت (بالا‌دست، میان‌دست و پایین‌دست) است که قطعا به‌دلیل کاهش قیمت محصولات پتروشیمی در بورس‌کالا باعث توسعه و رونق کسب و کار در صنعت پایین‌دست پتروشیمی نیز می‌شود.
اثر تعطیلات بهاری بر بورس
کیوان شیخی، رئیس مرکز آمار بورس تهران هم با تحلیل اثر تحولات پیش آمده در بازار ارز بر روند معاملات بورس تهران گفت: در سال‌های اخیر جهش قیمت دلار همواره بر بورس اثرات مثبتی برجا گذاشته است. کیوان شیخی با اشاره به نوسان قیمت سهام در معاملات فروردین‌ماه بورس تأکید کرد: طبق سنت هرسال، بورس معمولا روزهای نیمه‌تعطیل سال‌نو را در نبود فروشنده‌ها، با رشد قیمت‌ها آغاز می‌کند، به‌ویژه آنکه به واسطه تعطیلات طولانی نوروزی، هر سال معامله‌گران کمتری در داد و ستد‌ها مشارکت دارند و در نتیجه قیمت‌ها تمایل بیشتری به صعود پیدا می‌کنند. او افزود: اما امسال، وضعیت کاملا متفاوت بود؛ هرچند معامله‌گران بازار سهام تا حد زیادی این ریسک حضور در بازار را در محاسبات خود لحاظ کردند، اما هنوز نمی‌توان از اثر نهایی این تصمیم بر بورس تهران چشم‌پوشی کرد.
اثر بازار ارز بر معاملات سهام
کیوان شیخی، رئیس مرکز آمار بورس تهران با تأکید بر تأثیر مستقیم بازار ارز بر روند معاملات بازار سرمایه اعلام کرد: روند قیمت‌ها در بازار ارز یکی از عوامل مؤثر بر روند معاملات بازار سهام است، به‌طوری که جهش سال‌های اخیر دلار اثرات مثبت خود را بر جهش‌های بورس نشان داده است. او با تأکید بر اینکه امسال برخلاف سال‌های قبل در فصل بهار قیمت دلار با رشد زیادی مواجه شد، توضیح داد: این مسئله با توجه به آنکه می‌تواند سودآوری بیش از نیمی از شرکت‌های بورس را تحت‌تأثیر مثبت قرار دهد، یکی از محرک‌های احتمالی بازار سهام در آینده خواهد بود. به‌طور کلی شرایط این روزهای بازار سهام شباهت بیشتری با سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ دارد که همزمان با افزایش نگرانی‌های غیراقتصادی، روند صعودی دلار و تورم به رشد اسمی شاخص بورس کمک کرد.
زشت و زیبای اثر دلار بر بورس‌ها
دلار تک‌نرخی رانت پتروشیمی را از بین برد
در همینه زمینه :
بازار ارز
آن سوی آب‌ها
گشتی در اقتصاد ایران