آیا می‌دانید مهارت‌های زندگی که این روزها خیلی درباره آن صحبت می‌شود شامل چه چیزهایی است؟
خودت را بیشتر بشناس
کامران بارنجی/ خبرنگار
سازمان جهانی بهداشت، مهارت‌های زندگی را چنین تعریف می‌کند:«توانایی انجام رفتار سازگارانه و مثبت به‌گونه‌ای که فرد بتواند با چالش‌ها و ضروریات زندگی روزمره کنار آید.» به‌طور کلی مهارت‌های زندگی، توانایی‌هایی هستند که منجر به ارتقای بهداشت روانی افراد جامعه، غنای روابط انسانی، افزایش سلامت و رفتارهای سالم در سطح جامعه می‌شوند. مدیریت و آموزش مهارت‌های زندگی، به معنی برخورداری از توانایی‌های لازم در حل مشکلات و جلوگیری از تبدیل شدن آنها به بحران‌های فرسایشی است. انتخاب روش‌های ناکارآمد روابط اجتماعی نامؤثر، عدم‌توانایی در بیان احساس، ناتوانی در کنترل خشم، بی‌تفاوتی نسبت به‌درد و رنج دیگری، ضعف در برقراری رابطه‌ای مؤثر از طریق گوش‌دادن فعال، عدم برنامه‌ریزی برای اولویت‌بندی امور مهم زندگی، ناتوانی درتصمیم‌گیری و حل مسئله و نداشتن تفکر خلاق و انتقادی نسبت به شنیده‌ها و دیده‌های‌مان، همگی و همگی از مواردی است که نیاز به آموزش مهارت‌های زندگی را بیش از پیش مطرح می کند. حال شاید بهتر باشد که بدانیم این مهارت‌ها چه چیزهایی هستند. مهارت‌های زندگی از نظر سازمان بهداشت جهانی به 10بخش تقسیم می‌شوند؛ خودآگاهی، همدلی، روابط بین فردی، ارتباط مؤثر، مقابله با استرس، مدیریت برهیجان، حل مسئله، تصمیم‌گیری، تفکرخلاق و تفکر نقادانه.
مهارت تصمیم‌گیری
انسان در مسیر زندگی همواره نیازمند تصمیم‌گیری‌های مختلف است و موفقیت در زندگی در گرو تصمیم‌گیری درست و بجای اوست. مهارت تصمیم‌گیری به فرد کمک می‌کند تا با اطلاعات و آگاهی کافی با توجه به اهداف واقع‌بینانه خود، از بین راه‌حل‌های مختلف بهترین راه‌حل را انتخاب کرده و به‌کار ببندد و پذیرای پیامدهای آن نیز باشد. این توانایی به فرد کمک می‌کند تا به‌نحو مؤثرتری در مورد مسائل تصمیم‌گیری کند. اگر کودکان و نوجوانان بتوانند فعالانه در مورد اعمالشان تصمیم‌گیری کنند، جوانب مختلف انتخاب را بررسی کرده و پیامد هر انتخاب را ارزیابی کنند، مسلما در سطوح بالاتر بهداشت روانی قرار خواهند گرفت.
مهارت تفکر نقادانه
این مهارت عبارت است از توانایی تحلیل عینی اطلاعات موجود با توجه به تجارب شخصی و شناسایی آثار نفوذی ارزش‌های اجتماعی، همسالان و رسانه‌های گروهی بر رفتار فردی.کسب این مهارت به فرد می‌آموزد تا هرچیزی را به سادگی قبول یا رد نکند؛ ابتدا در مورد آن موضوع سؤال و استدلال کند و سپس آن را بپذیرد یا رد کند. کسانی که از تفکر نقادانه برخوردارند، فریب دیگران را نمی‌خورند و به راحتی جذب گروه‌ها و افراد و مواد‌مخدر نمی‌شوند، چرا که همواره با سؤال کردن به عاقبت کار می‌اندیشند و از همنوایی دوری کرده و همچنین مسائل را با دقت نظر و موشکافانه بررسی می‌کنند.
مهارت تفکر خلاق
مهارت تفکر خلاق، قدرت کشف و تولید اندیشه جدید را برای افراد فراهم می‌آورد. مهارت تفکر خلاق به افراد کمک می‌کند در مواجهه با حوادث ناگوار چگونه احساسات منفی خود را به احساسات مثبت تبدیل کنند. تفکر خلاق نوع دیگر دیدن است. در این تفکر هیچگاه مشکل یک عامل مزاحم به‌حساب نمی‌آید بلکه یک فرصت برای کشف راه‌حل‌های نو و بدیع تلقی می‌شود که تاکنون کسی به آن توجه نکرده است. توانایی تفکر خلاق، یک مهارت سازنده و پایه برای نیل به سایر مهارت‌های مرتبط با سبک اندیشیدن است. در این مهارت افراد فرا می‌گیرند که به شیوه‌ای متفاوت بیندیشند و از تجربه‌های متعارف و معمولی خویش فراتر روند و تبیین‌ها یا راه‌حل‌هایی را خلق کنند که خاص و ویژه خودشان است.
مهارت خودآگاهی
خودآگاهی به معنی توانایی و ظرفیت فرد در شناخت خویشتن، نقاط قوت و ضعف و نیز شناسایی خواسته‌ها، نیازها و احساسات خویش است. همچنین این مهارت تصویر واقع‌بینانه از خود است تا فرد حقوق فردی، اجتماعی و مسئولیت‌های خود را بهتر بشناسد. در این مهارت فرد می‌آموزد که چه شرایط یا موقعیت‌هایی برای وی فشارآور هستند.
مهارت همدلی
همدلی یعنی اینکه فرد بتواند مسائل دیگران را حتی زمانی که در آن شرایط قرار ندارد درک کند و به آنها احترام بگذارد. این مهارت موجب می‌شود تا فرد به دیگران توجه کرده و آنها را دوست داشته باشد و خود نیز مورد توجه و دوست داشتن دیگران قرار بگیرد. با کسب این مهارت شخص تفاوت‌های فردی را می‌پذیرد و روابط بین‌فردی خود را با افراد مختلف بهبود می‌بخشد.
مهارت روابط بین فردی
مهارتی است برای تعامل مثبت با افراد، به‌ویژه اعضای خانواده، در زندگی روزمره که موجب می‌شود فرد ضمن تقویت روحیه مشارکت، اعتماد واقع‌بینانه و همکاری با دیگران بتواند مرزهای روابط بین خود و کسانی که دوستشان دارد را تشخیص دهد و در جهت ایجاد روابط صمیمانه و دوستانه قدم بردارد و به روابط نامناسب و ناسالم خود پیش از آنکه مورد آسیب جدی قرار بگیرد،خاتمه دهد.
مهارت مقابله با استرس
در دنیای امروز، همواره با تغییرات وسیع و پیچیده‌ای مواجهیم و هر تغییری با فشارهای روحی و روانی (استرس)همراه است. میزان استرس اگر بیش از حد و طولانی باشد، بر زندگی و عملکرد ما تأثیر منفی گذاشته و مشکلات جدی و زیادی را برای ما به‌وجود خواهد آورد. فراگیری این مهارت به فرد کمک می‌کند تا ضمن شناسایی هیجان‌های خود و دیگران و تأثیر آنها بر تفکرات و رفتارهایش بتواند در مقابله با آنها واکنش مناسب را از خود بروز دهد. در این مهارت افراد فرا می‌گیرند که چگونه با فشارها و تنش‌های ناشی از زندگی امروزی و همچنین استرس‌های دیگر کنار بیایند.
کسب مهارت، آرامش برتر
این مهارت‌های زندگی، توانایی‌هایی هستند که به ما کمک می‌کنند در موقعیت‌های مختلف، عاقلانه و صحیح رفتار کنیم، به‌طوری که با خود و دیگران سازگارانه ارتباط برقرار کرده و بدون توسل به خشونت بتوانیم مسائل پیش آمده را حل کنیم و ضمن کسب موفقیت در زندگی، احساس شادمانی بیشتری داشته باشیم.یادگیری موفقیت‌آمیز مهارت‌های زندگی، احساس یادگیرنده را در مورد خود و دیگران تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و علاوه بر این، کسب این مهارت‌ها نگرش دیگران را نیز در مورد فرد تغییر می‌دهد.
مهارت مدیریت بر هیجان
افراد همواره با احساسات و هیجانات مختلفی مثل خشم، ترس، لذت، غم و... روبه‌رو می‌شوند که بر تصمیم‌گیری و نحوه زندگی و روابط‌شان با دیگران اثر می‌گذارد. شناسایی و کنترل این احساسات و هیجانات قسمتی از مهارت مدیریت بر هیجان است. مهارت مدیریت بر هیجان مربوط به شناخت و کنترل احساسات و هیجانات دیگران است. در این مهارت، فرد متوجه عکس‌العمل احساسی و هیجانی دیگران شده و آن‌رامدیریت می‌کند.
مهارت حل مسئله
این مهارت عبارت است از تعریف دقیق مشکلی که فرد با آن روبه‌رو است، شناسایی و بررسی راه‌حل‌های موجود، برگزیدن و اجرای راه‌حل مناسب و ارزیابی فرایند حل مسئله تابه این ترتیب‌فرد دچار دغدغه و اضطراب نشود و از راه‌های غیرسالم برای حل مشکلات خویش استفاده نکند. افراد هر روزه با مسائل فراوانی روبه‌رو می‌شوند که برخی ساده و برخی پیچیده‌اند. مهارت حل مسئله این توانایی را به فرد می‌دهد که باتوجه به تجارب عملی و توانمندی‌های ذهنی خود، بتواند در جهت حل مسئله یا مشکل قدم برداشته و به نتیجه مطلوب دست یابد.
در همینه زمینه :
سلامت روان