مسعود لاهوت- کارشناس محیط‌زیست
پدیده مصرف‌گرایی پس از انقلاب صنعتی و تمایل اقتصاد جهانی به حرکت شتابزده به سوی بی‌نهایت، لطمات جبران‌ناپذیری به طبیعت و محیط‌زیست در سرتاسر دنیا وارد کرد؛ به‌طوری که بسیاری از صاحب‌نظران این پدیده را به‌عنوان دشمن خاموش طبیعت می‌شناسند و آن را الگوی نادرست رفتاری نه‌تنها در قبال طبیعت، بلکه در برابر تعهد نوع بشر در مصرف بهینه منابع انرژی قابل دسترس انسان‌ها می‌دانند.
با صنعتی شدن کشورها و دسترسی صاحبان صنایع و تکنولوژی به ابزارهای تبلیغاتی و قدرت اقناع افکارعمومی در خرید هرچه بیشتر محصولات و خدمات اکثرا غیرملزوم، این چرخه قوت گرفت. صنایع و کارخانه‌ها هر روز محصولات بیشتری تولید کردند و مردم نیز برای اینکه از غافله عقب نمانند، این محصولات با عمر کوتاه را که پس از مدتی تبدیل به زباله می‌شد، خریداری می‌کردند.
مصرف‌گرایی تا حدی پیش رفت که آیین‌های سنتی چندهزار ساله مانند کریسمس تبدیل به مسابقات بزرگ خریدهای غیرضروری شد. درحالی‌که مضمون این آیین‌ها به فراموشی سپرده می‌شد و تنها تن‌پوشی خالی از محتوا، اما در عوض سرشار از توصیه‌های مختلف برای مصرف بیشتر محصولات تولیدی جدید شدند.
آمارها نشان می‌دهد که میزان تولید زباله‌های الکترونیکی جهان در سال ۲۰۱۹ بیش از ۵۰ میلیون تن است؛ این در حالی است که تنها بخش ناچیزی از این زباله مهلک بازیافت می‌شود. میزان کل زباله‌های تولیدی جهان از سال ۲۰۰۰ به بعد برابر با کل زباله‌های تولیدی در ۱۰۰ سال قبل از آن است. اما جنبه انسانی این حجم از مصرف‌گرایی فاجعه‌بارتر از صورت مسئله است. آمارها نشان می‌دهد دلارهایی که مردم آمریکا هرساله برای برنامه لاغری خرج می‌کنند، بسیار بیشتر از رقمی است که برای سیر کردن گرسنگان جهان لازم است.
بخش قابل‌توجهی از افزایش آلودگی هوا، آب، خاک و آلودگی‌های نوری و صوتی، روند رو به رشد تغییرات اقلیمی، روند جهشی انقراض گونه‌ها، افزایش آفت‌های طبیعی مانند حمله ملخ‌ها به کشتزارها و موش‌ها به شهرها و بسیاری از موارد دیگر به‌صورت مستقیم با مصرف‌گرایی در ارتباط است و می‌توان آن را در فهرست متهمان اصلی این جنایت بزرگ علیه طبیعت قرار داد.
بیش از یک سال از اپیدمی کوویدـ ۱۹ در جهان گذشته است، اما هنوز هیچ مطالعه‌ای در مورد کاهش مصرف‌گرایی بین مردم کشورهای جهان انجام نگرفته، ولی این نکته برای همگان مشهود است که می‌توان یک یا 2ماه بدون سرزدن به پاساژها و بوتیک‌ها و گشت‌وگذار در خیابان‌ها و بازار و تنها با خرید موادغذایی موردنیاز زنده ماند.
کرونا در کنار همه خسارت‌هایی که به جوامع انسانی زد، ما را متوجه یک مسئله بزرگ‌تر کرد و آن این بود که چرخه رو به قهقرای مصرف‌گرایی پایانی ندارد؛ مگر اینکه اراده انسان‌ها سدی در برابر آن باشد؛ در غیراین صورت، دولت‌ها و صاحبان ثروت هیچ تمایلی برای متوقف شدن در این جاده بی‌انتها ندارند.
تیر کرونا بر قلب مصرف‌گرایی
در همینه زمینه :
اتاق شیشه‌ای
یادداشت
ادبیات ایران