همشهری
اتوبوس برقی در روزگار بی‌برقی
مسیر اتوبوس‌های برقی محدود ماند و به تمام شهر گسترش پیدا نکرد
محمد سرابی
پروژه اتوبوس‌های برقی هیچ وقت در تهران بهصورت کامل اجرا نشد. ساخت مسیر مخصوص این اتوبوسها در سال1370 در چند محور شروع شد تا بعدا به تمام شهر گسترش پیدا کند. در این سال هنوز قطعی برق و خاموشیهای چند ساعته در شهر اتفاق میافتاد و نیروگاه برق لوشان که از زلزله رودبار و منجیل آسیب دیده بود در مرحله تعمیر قرار داشت. مسیر ویژه اتوبوس‌های برقی در خیابان دماوند به سمت میدان امام حسین ساخته شد تا در ادامه به سمت غرب پیش برود و دو پایانه شرق و غرب را به هم وصل کند. اتوبوس‌های برقی که هرکدام 180نفر ظرفیت داشتند و با شاخکهای خود از کابلهای آویخته، برق میگرفتند، از کشور چکسلواکی وارد شدند. پس از آن خطوط محدود دیگری مثلا از میدان شهدا به میدان خراسان هم برقی شدند. نزدیک دو دهه بعد این خطوط جمعآوری شد و مانند بقیه مسیرها با اتوبوس‌های گازوییلی و گازی جایگزین شد (در اواخر سالهای 90 شمسی باز هم موضوع استفاده از اتوبوس‌های برقی یا تراموای شهری مطرح شد).
حملونقل عمومی تهران 2500 اتوبوس داشت و دستگاههای جدید از گمرک جلفا وارد شد. تعدادی اتوبوس دو طبقه بازسازی شده نیز همچنان مشغول کار در مسیرهای کم‌عرض بودند. خط ویژه خیابان ولیعصر از میدان ولیعصر تا میدان راهآهن مسیر اتوبوسها را از خودروهای سواری جدا میکرد. روشهای مختلف نتوانسته بود مشکل ترافیک و آلودگی هوا را حل کند. اصفهان، شیراز، تهران و اهواز سامانه دائمی پایش آلودگی هوا داشتند و بنا بود همه مراکز استانها به آن مجهز شوند. برنامه گازسوز کردن تاکسیها هم همچنان بیان میشد.
از نوآوریهای سال70 آغاز طرح کاداستر از سوی سازمان اسناد و املاک و طبق برنامه پنج‌ساله اول توسعه بود. کاداستر نوعی نقشهبرداری و محدوده‌نگاری است که ارزش حقوقی دارد و میتواند مبنای صدور اسناد مالکیت قرار گیرد. در شهر و روستاهایی که اسناد مالکیت براساس قولنامههای دستنویس و اندازهگیری اراضی با متر دستی انجام میشد، کاداستر کاملا جدید به‌حساب می‌آمد. به همین دلیل نخستین طرحها بهصورت آزمایشی در خرمشهر، جزیره قشم و جنوب تهران تا مرقد امام(ره) اجرا شد. اطلاعات بهدست آمده باید در رایانهها ثبت میشد و قرار بود برای این کار تکنسینهای نقشهبرداری رایانهای در دانشگاهها آموزش ببینند.
زلزله سال پیش رودبار باعث نگرانیهایی درباره خسارتهای این حادثه در تهران شده بود و نزدیک به سالگرد آن، نخستین کنفرانس زلزله شناسی با حضور هزار دانشمند از 37 کشور جهان در تهران برگزار شد. جمعیت شهر به 7میلیون نفر رسیده بود و هیچ راهحلی برای مهار این جمعیت رو به افزایش پیدا نمیشد. سازمان منطقهای بهداشت و درمان 9 مرکز پزشکی را به آموزش کنترل جمعیت و توزیع وسایل پیشگیری اختصاص داده بود که از 7صبح تا 7شب در تهران باز بودند. 50بیمارستان هم در استان تهران جراحی وازکتومی را انجام میدادند که در بعضی موارد رایگان بود. در فضای تبلیغاتی و رسانهای نیز دائما درباره ضرورت کاهش جمعیت و تنظیم زاد و ولد صحبت میشد.
در مهرماه سال70 مجلس شورای اسلامی تصویب کرد تا 5سال آینده تمام شرکتهای دولتی ملی و مصادره شده و نهادهای انقلاب که امور اجرایی و عملیاتی و تولیدی آنها خارج از تهران است، دفاتر خود را در تهران تعطیل و به محل استقرار کارخانه یا مرکز استان یا نزدیکترین شهر مجاور کارخانه منتقل کنند. همچنین حمل هر کالا از مبادی ورودی کشور به مقصد تهران جز برای مصرف داخلی شهر تهران و حومه ممنوع است. این طرح در سالهای بعد به نتیجه نرسید و شرکتها از پایتخت بیرون نرفتند.
شهرداری تهران در ساخت میادین میوه و ترهبار که انحصار این شغل را از میادین و مغازههای سنتی خارج میکرد، به موفقیت رسید. در انتهای تابستان سال70 روزانه چند هزار تن میوه و ترهبار در میادین شهرداری تهران عرضه میشد که قیمت آنها به‌وضوح کمتر از مغازههای خیابانها بود. 5میدان دائمی و 24میدان موقت این کار را انجام میدادند و میادین موقت هم در حال تبدیل شدن به میادین دائم بودند. به‌گفته مدیرعامل سازمان میادین، قیمتگذاری باحضور نمایندگان غرفهداران انجام میشد و حداقل 15درصد کمتر از قیمتهای سطح شهر بود. میادین با این کار به رقابت با صنف قدیمی میوهفروش پرداخته بودند و شهرداری دلیل آن را مصرف روزانه نزدیک 20هزار تن محصولات کشاورزی در تهران و جلوگیری از اتلاف و فاسد شدن آنها اعلام میکرد. در سالهای بعد عرضه مواد غذایی و بحرانهای مقطعی کمبود محصولات کشاورزی در پایتخت با این میادین کنترل میشد. مغازههای میوهفروشی سنتی همچنان در محلهها به کار خود ادامه دادند.
در همینه زمینه :
گزارش
گشتی در اقتصاد جهان