نقد و نظر/خیر قربان، شما ببخشید

جواد نصرتی_روزنامه نگار

خیلی از ما آن ویدئوی برنامه آشپزی تلویزیون و برخورد مجری برنامه با آن دختر معصوم که شغل پدر محترمش راننده تاکسی است را دیده‌ایم؛ آنجا که مجری به آن دختر می‌گوید از اینکه پدرت راننده تاکسی است، پیش دوستانت ناراحت نمی‌شوی...
 آدم شرمش می‌گیرد که بگوید چنین برنامه‌ای از تلویزیون ملی کشورش پخش می‌شود. اما انگار که آن برنامه کافی نبود، همان آقا در یک ویدئوی مثلاً معذرت‌خواهی، جور دیگری ما را عذاب می‌دهد. وقتی آن ویدئوی معذرت‌خواهی را ببینیم، اینطور برداشت می‌کنیم ‌که ما کج‌فهم‌ بوده‌ایم. چیزی که آن ویدئو القا می‌کند این است که یک ملت، نکته ظریف این برنامه را که تکریم رانندگان تاکسی بوده متوجه نشده‌اند. آن آقا، ‌طلبکارانه، همه ما را متهم می‌کند که بدفهم بوده‌ایم، که هدف والای این برنامه را، که احتمالا میلیون‌ها ساعت کار کارشناسی پشت آن بوده متوجه نشده‌ایم. در همان ویدئو، بعد از توضیحات مفصل درباره اینکه این برنامه چه هدفی داشته و کنایه‌ها درباره کج‌فهمی ما، سرانجام نوبت به‌اصطلاح معذرت‌خواهی می‌رسد. در جایی، این آقا دوبار، آن هم با حالتی که انگار خودش تعجب کرده باشد، می‌گوید که «اگر هم» کسی ناراحت شده باشد، معذرت‌خواهی می‌کند. وقتی کسی دوبار تأکید می‌کند که اگر کسی ناراحت شده، یعنی اعتقاد دارد که اصلا کسی نباید ناراحت می‌شده است. و وقتی کسی چنین اعتقادی دارد، معذرت‌خواهی‌اش هم همین می‌شود که همه دیده‌ایم. در چنین شرایطی بهترین کار این است که اصلاً معذرت‌خواهی نکنید. وقتی بدون اعتقاد معذرت‌خواهی می‌کنید، طلبکار می‌شود. مثل آن مربی عزیزی که می‌گفت از افرادی که باعث شده‌اند فحاشی کند نمی‌گذرد. یا آن مداح مشهور که بعد از روضه عجیبش درباره امام حسین(ع) گفت از آنهایی که خوب متوجه نشدند معذرت‌خواهی می‌کند و در همان معذرت‌خواهی به آنهایی که «خود را به متوجه نشدن» زده بودند حمله کرد. بله، یک ملت خوب متوجه نشده‌اند. شما ببخشید.
این نوع معذرت‌خواهی، متأسفانه در ایران به‌شدت شایع است و متأسفانه، همیشه باعث عذاب مضاعف مخاطبان می‌شود. معذرت‌خواهی وقتی خالصانه نباشد، حتی گاهی توهین‌آمیز می‌شود. در همین مسئله اخیر، فرض می‌گیریم که واقعا هدف برنامه آشپزی، تکریم مشاغل است. پس چرا یک ملت اینطور احساس کردند که میزبان برنامه به رانندگان محترم تاکسی به‌خاطر شغلشان بی‌احترامی کرده است؟ آیا واقعا میلیون‌ها ایرانی، به‌صورت همزمان اشتباه می‌کنند؟ یک معذرت‌خواهی خالصانه می‌توانست حتی تحسین خیلی‌ها را به همراه داشته باشد. اما به‌نظر می‌رسد بهترین دفاع، برای این دوستان، همیشه و درهرحالتی حمله است. ایشان، چنان با توپ پر ویدئوی به‌اصطلاح معذرت‌خواهی پر کرده که ما بدهکار هم شده‌ایم. بله قربان، این روح جمعی جامعه ایرانی است که برداشت اشتباهی کرده و بی‌مورد جریحه‌دار شده است. شما ما را عفو بفرمایید.