جلوه‌ای از فرهنگ مردمان منطقه
آیدا شاکر| کارشناس بوم گردی:
در سال‌های اخیر با گسترش بوم‌گردی و توجه به اکوسیستم، طبیعت و ساختار طبیعی مناطق مختلف، تاسیس اقامتگاه‌های بوم‌گردی در اغلب مناطق بومی گردشگرپذیر گسترش پیدا کرده است.
«بوم‌گردی» یا «اکوتوریسم» سفری است مسئولانه به جاذبه‌های طبیعی و ویژگی‌های فرهنگی یک منطقه به طوری که حافظ زیست بوم منطقه باشد و به کیفیت زندگی مردم منطقه آسیبی وارد نکند. این گونه از گردشگری همواره با آموزش به گردشگر همراه است. گردشگر می‌تواند در فعالیت‌های فرهنگی مردم منطقه شرکت کند و از طبیعت منطقه لذت ببرد بی‌آنکه خدشه‌ای به آن وارد سازد. بی‌شک محافظت از طبیعت و زیست بوم منطقه از مهمترین ویژگی‌های بوم‌گردی است که این مهم با فراهم‌سازی امکانات مناسب و طراحی و ساخت این امکانات برای سازگاری با طبیعت و فرهنگ منطقه با کمترین آسیب ممکن به اکوسیستم‌های بومی و همچنین آموزش‌های لازم به گردشگران حاصل می‌شود.
از اصول مهمی که در اکوتوریسم یا بوم‌گردی مورد تاکید قرار می‌گیرد آگاهی‌بخشی در مورد فرهنگ مردم منطقه است. در بوم‌گردی، گردشگران با فرهنگ و نوع زندگی مردم منطقه از نزدیک آشنا شده و حتی می‌توانند در فعالیت‌های روزمره آنان نیز شرکت کنند، در کنار آن، مردم منطقه نیز با فرهنگ گردشگران آشنا شده و این امر به نوعی تبادل فرهنگی در بین دو فرهنگ متفاوت منجر می‌شود که آن نیز به دوستی و آشنایی میان فرهنگ‌ها کمک شایانی می‌کند. نقش اقامتگاه‌ها و راهنمایان بوم‌گردی در نمایش فرهنگ میزبان به گردشگران، نقشی کلیدی و غیرقابل انکار است. اقامتگاه‌های بوم‌گردی فضایی برای اسکان بوم‌گردانی ست که بر اساس فرهنگ و نحوه زیست مردمان محلی منطقه ساخته و پرداخته شده و نحوه زندگی در آن دقیقا مشابه زندگی مردمان محلی منطقه است. در حقیقت اقامتگاه‌های بوم گردی این امکان را به گردشگران داده است تا فرهنگ مردم منطقه را زندگی کنند که همین امر باعث آشنایی هرچه بیشتر گردشگران با فرهنگ زیستی مردم منطقه می‌شود. با گسترش صنعت گردشگری بومی، لزوم احداث خانه‌های بومی گردشگرپذیر که به نام «اقامتگاه‌های بوم‌گردی» معروف هستند، برای اقامت گردشگران مشتاق به آشنایی با نحوه زیست مردمان محلی منطقه احساس شده و به تاسیس چنین اقامتگاه‌هایی در اغلب مناطق بومی گردشگرپذیر منجر شده است.
تاسیس این اقامتگاه‌ها با توجه به اهداف بوم‌گردی و محافظت از اکوسیستم منطقه باید پیرو اصول و شرایط خاصی باشد تا کمترین آسیبی نه تنها به طبیعت و زیست بوم منطقه، بلکه به نوع فرهنگ منطقه وارد نکند. استفاده از ابزار زندگی روزمره مردم منطقه به دور از استفاده بیش از اندازه از وسایل ناکارآمد و غیربومی در داخل اقامتگاه‌های بوم‌گردی اولین قدم برای آشنایی گردشگران با نحوه زیست روزمره مردم منطقه است. علاوه بر این، فراهم‌سازی امکانات و تجهیزات رفاهی در این اقامتگاه‌ها نیز باید به گونه‌ای باشد تا در راستای هدف والای بوم‌گردی، یعنی آسیب نرساندن به طبیعت، کمترین آسیب را نیز به طبیعت منطقه وارد نکند. برای مثال در این اقامتگاه‌ها باید طرح‌های مشخص و مدونی برای مدیریت و بازیافت پسماندها و پساب‌ها به اجرا درآید تا اقامتگاه‌ها در هیچ شرایطی به آلودگی زیست محیطی منطقه منجر نشوند. در انتخاب نورپردازی و سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی و سایر این دست امکانات رفاهی این اقامتگاه‌ها نیز باید توجه داشت تا این امکانات در عین حال که موجبات تامین رفاه حال گردشگران را فراهم می‌سازند، کمترین تاثیر منفی را بر زیست بوم منطقه وارد نکنند. اقامتگاه‌های بوم‌گردی در حقیقت تجربه نوع فرهنگ زیستی مردم منطقه را به شکل عملی برای گردشگران محقق می‌کنند. حضور راهنمایان مجرب برای آگاهی‌رسانی وجود چنین اقامتگاه‌هایی در مناطق گردشگرپذیر و همچنین برای اطلاع‌رسانی درمورد نحوه زندگی مردم بومی منطقه، فرهنگ و آداب رسوم آنها می‌تواند در آشنایی و همچنین درک بیشتر و بهتر فرهنگ بومی به گردشگران، تاثیر بسزایی داشته باشند. حضور راهنمایان کارآزموده گردشگری علاوه براین ضامن امنیت نسبی گردشگران نیز هست چراکه اغلب اقامتگاه‌های بوم‌گردی به دور از مراکز امدادی و ضروری قرار دارند و آموزش نحوه کمک‌های اولیه و همچنین اقدامات اولیه و اساسی در شرایط خاص به راهنمایان گردشگری، می‌تواند تا حد زیادی ضامن امنیت گردشگران مقیم در این اقامتگاه‌ها شود. حضور راهنمایان محلی در منطقه نیز باعث آگاهی و درک گردشگران از فرهنگ واقعی زیست مردم منطقه و همچنین آشنایی با آداب و رسوم محلی مردم بومی خواهد شد. راهنمایان محلی بهترین افرادی هستند که می‌توانند نوع نحوه زیست در اقامتگاه‌های بوم‌گردی، فعالیت روزمره مردم بومی منطقه و آداب رسوم اجتماعی مردم محلی را به گردشگران نشان دهند.
روند روبه رشد اکوتوریسم و بوم‌گردی توسط گردشگران داخلی و خارجی در جای جای ایران حاکی از این مساله مهم است که آینده گردشگری و گردشگرپذیری در ایران درحال حرکت به سمت بوم‌گردی و آشنایی با زیست بوم و فرهنگ مردمان محلی مناطق مختلف است. همین امر اهمیت سرمایه‌گذاری و توجه و فراهم‌آوری امکانات لازم را در بخش گردشگری روستایی و عشایری و اکوتوریسم نمایان می‌سازد تا خاطره‌ای خوش و فراموش‌نشدنی از زیستن در کنار مردمانی با فرهنگی جدید و به سبکی متفاوت برای گردشگران فراهم آید.
