گام بلند جهان برای سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدید پذیر

محمد درویش/ کارشناس محیط‌زیست
 یک خبر خوش آنکه در سال٢٠١٧، جهانیان بیشتر از هر فناوری دیگری روی مهار انرژی خورشیدی سرمایه‌گذاری کردند. این خبر فرازی درخشان از گزارش روند جهانی در زمینه سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر است که روز پنجشنبه گذشته منتشر شد. گزارش، حاصل همکاری بین برنامه محیط‌زیست سازمان ملل، نهاد انرژی‌های نو بلومبرگ و مدرسه اقتصاد و مدیریت فرانکفورت است. براساس این گزارش، سرمایه‌گذاران 8/279  میلیارد دلار (به استثنای سدهای بزرگ)، به انرژی‌های تجدپذیر و 8/160 میلیارد دلار تنها به انرژی خورشیدی اختصاص داده‌اند. اریک سولهایم- مسئول دبیر UNEP- ابراز می‌کند: «این موج خارق‌العاده در سرمایه‌گذاری خورشیدی نشان می‌دهد چگونه نقشه انرژی جهانی در حال تغییر است و مهم‌تر آنکه چه اندازه سود اقتصادی از این تغییر حاصل می‌شود».


چین در این راه همچنان پیشگام بوده و تولیدکننده نیمی از ٩٨گیگاوات ظرفیت خورشیدی سال گذشته و 45درصد از دلارهایی است که در استحصال همه انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری شده است. آمریکا به‌دنبال چین در رده دوم از سیاهه 10 کشور برتری است که در انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ ولی در این راه بسیار عقب افتاده است؛ چراکه سرمایه‌گذاری آمریکا با 5/40میلیارد دلار در انرژی‌های تجدیدپذیر در مقایسه با سال٢٠١٦، 6درصد کاهش را نشان می‌دهد، درحالی‌که چین برعکس با 1/126میلیارد دلار سرمایه‌گذاری‌های خود را تا 30درصد افزایش داده است. در سال٢٠١٧ در کشورهای در حال توسعه در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته روندی ادامه پیدا کرده که از سال ٢٠١٥ در سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر آغاز شد. کشورهای در حال توسعه سرمایه‌گذاری‌های خود را تا 20درصد  افزایش داده‌اند و 63درصد از سهم همه سرمایه‌گذاری‌ها را به‌خود اختصاص می‌دهند، درحالی‌که کشورهای توسعه‌یافته سرمایه‌گذاری‌های خود را 19درصد کاهش داده‌اند (رقمی بالغ بر ١٠٣ میلیارد دلار). سرمایه‌گذاری‌ها در این زمینه در بریتانیا، آلمان و ژاپن در حد 65درصد، 35درصد و 28درصد پایین آمده. با وجود این، این کشورها به‌ترتیب در مقام هفتم، پنجم و سوم در رده‌بندی نامبرده قرار دارند.

در همین حال مکزیک، استرالیا و سوئد، تعهد خود را برای افزایش سرمایه‌گذاری با 810درصد، 147درصد و 127درصد در این زمینه اعلام کرده‌اند که آنها را در رده نهم، دهم و ششم قرار می‌دهد.

برای تکمیل این رده‌بندی از هندوستان در مقام چهارم و برزیل در مقام هشتم نام برده می‌شود که همراه با چین، 3 اقتصاد در حال پیشرفت دنیا، نیمی از سرمایه‌گذاری‌های جهانی در زمینه استحصال انرژی‌های تجدیدپذیر را شامل می‌شوند.

مصر و امارات متحده عربی، اگرچه به رده‌بندی 10 کشور برتر راه نیافته‌اند اما با ٦ برابر و ٢٩ برابر، از پیش تلاش‌های قابل‌توجهی در این مسیر انجام داده‌اند.

خبر خوش دیگر آنکه همزمان با ارتقای سرمایه‌گذاری خورشیدی، هزینه‌ها در این زمینه کاهش پیدا کرده است؛ 15درصد (٨٦ دلار) برای هر مگاوات ساعت.

با اینکه گزارش مذکور از تحولات مثبتی در آینده می‌گوید، اما مصرف انرژی هم‌اکنون نشان می‌دهد که ما هنوز راهی طولانی برای پیش رفتن و به مقصدرسیدن، داریم چراکه سهم انرژی استحصال‌شده از منابع تجدیدپذیر در سال٢٠١٧ در مقایسه با سال۲۰۱۶ که11 درصد بوده، به1/12 درصد رسیده است.

در گزارش نامبرده آمده که «تغییرات اقلیم سریع‌تر از ما در حرکت است. سال گذشته، دومین سال گرم در تاریخ بود و سطح دی‌اکسید‌کربن به بالا رفتن ادامه داد. در استحصال برق از منابع تجدیدپذیر، هنوز راهی طولانی برای پیمودن وجود دارد. درحالی‌که هزینه استحصال انرژی‌های تجدیدپذیر کمتر شده و دولت‌ها در حال پایان دادن به یارانه در زمینه سوخت‌های فسیلی هستند- در سال ٢٠١٦ رقمی بالغ بر ٢٦٠ میلیارد دلار- این تغییر می‌بایست سریع‌تر صورت بگیرد و با سرمایه‌گذاری‌های شخصی برای ادامه این حرکت جهانی تقویت شود.»



 خواننده فهیم روزنامه همشهری

همانطور که ملاحظه می‌کنید دنیا در مسیر درستی حرکت می‌کند و به‌رغم لکنت‌هایی که تفکر جدید حاکم بر کاخ سفید ایجاد کرده، همچنان برآیند ماجرا در غلبه خردمندی است. اما نکته تامل‌برانگیز برای ما، سهم ناچیز ایران در این اشتیاق جهانی است، چرا؟

چرا کشوری که بیشترین استعداد را در استحصال انرژی خورشیدی دارد و بسیار زودتر از دیگر کشورهای منطقه در این حوزه وارد شده، اینک چنین عقب‌افتاده است؟ چرا باید سهم کشورهایی چون امارات متحده عربی، مصر، عربستان، قطر و حتی بحرین بیشتر از ما باشد؟ شتاب در مسیر استحصال انرژی‌های نو به معنی پایان دادن به رتبه شرم‌آوری است که در انتشار گازهای گلخانه‌ای به‌عنوان یکی از ۹ کشور اول جهان داریم. یادمان باشد مطابق گزارشی که برنامه توسعه سازمان ملل در سال ۲۰۰۶ منتشر کرد، عرصه‌ای به طول و عرض ۸۰۰کیلومتر اگر به سلول‌های فتوولتائیک مجهز شود، می‌تواند نیاز انرژی یک سال کل مردم جهان را تأمین کند. امروز راندمان پانل‌های خورشیدی دست‌کم 3برابر سال ۲۰۰۶ افزایش یافته؛ یعنی حدود یک‌نهم خاک ایران، توانایی تولید چنین انرژی بزرگی را سالانه دارد. چرا به این سمت با شتابی درخورتر حرکت نکرده‌ایم، این مزیت‌های بی‌رقیب بالقوه را بالفعل نساخته‌ایم و همچنان بر طبل سدهای برق آبی، نیروگاه‌های حرارتی و نیروگاه‌های اتمی می‌کوبیم؟ حتی از نظر پدافند غیرعامل هم ضریب آسیب‌پذیری کشوری که منبع تأمین‌کننده انرژی‌اش خورشید و باد است، به‌مراتب بیشتر از کشورهایی است که روی سوخت‌های فسیلی، زغال سنگ و اتم سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این یعنی حرکت به سمت وابستگی کمتر، استقلال بیشتر و حمایت واقعی از تولید کالای ایرانی در سالی که در پیشانی‌اش چنین آرمانی می‌درخشد.

یادمان باشد هنوز در آغاز راه هستیم و فقط اندکی بیش از ۱۲درصد کل نیازهای انرژی مردم جهان از طریق انرژی‌های نو تأمین می‌شود؛ جمهوری اسلامی ایران این قدرت را دارد تا این موازنه را با شتاب بیشتر به سمت خود و مصلحت کره زمین تغییر دهد و از روند گرم شدن جهانی فراتر از سهمش بکاهد و بدین‌ترتیب مدعیان غربی را شرمنده کند.