آشنایی با معرق؛ یکی از هنرهای پرطرفدار ایرانی
وقتی چوبها جان می‌گیرند
گل‌های ریز و درخشان، برگ‌های لطیف و جاندار، صورت‌هایی خندان و زنده. ابر‌ها، سنگ‌ها، کوزه و هر چیز دیگر در یک تابلوی معرق فقط از چوب ساخته می‌شود. به‌خاطر همین هم هست که معرق‌کار‌ها به هنرشان می‌گویند زنده‌کردن چوبها؛ چوب‌هایی که در ذهن آدم‌ها اجسامی خام و تک‌رنگ هستند و همه ظرافتشان در پیچ و تابی است که طبیعت به آنها داده. اما همین چوبها وقتی شانس می‌آورند و یک تکه‌شان می‌شود یکی از صدها جزء سازنده یک تابلوی معرق، جان می‌گیرند و تفاوت‌هایشان را به نمایش می‌گذارند. چوب‌هایی که وقتی پای معرق وسط باشد، معلوم می‌شود که هر کدام چه رنگ و چه جور بافتی دارند و نرمی و لطافت کدامشان بیشتر است. شاید به همین دلیل است که می‌گویند هنر معرق، هنر حرف‌زدن درختان است.
چطور معرق می‌سازند؟
کار معرق از یک طرح روی کاغذ شروع می‌شود؛ طرحی که اجزایش را به دقت می‌برند و بعد تکه‌های بریده‌شده را روی چوب‌های مختلف می‌چسبانند و با اره مویی چوبها را به شکل طرح‌ها می‌برند. بعد هم تکه‌های بریده‌شده را کنار هم و روی بدنه اصلی کار می‌چسبانند و در نهایت کار را رنگ می‌کنند. این فرایند به ظاهر ساده همه کاری است که یک معرق‌کار انجام می‌دهد؛ کاری که انجام دادنش به شکل حرفه‌ای با انجام دادن آماتورش در شناخت چوبها و ظرافت برش‌ها معلوم می‌شود.
معرق چه ابزاری می‌خواهد؟
شاید یکی از مهم‌ترین دلایل علاقه هنرجو‌ها به یاد گرفتن هنر معرق این باشد که برای یاد گرفتن این هنر به ابزار خاصی نیاز نیست. معرق، کارگاه و میز معرق‌کاری و یک عالمه ابزار جور واجور نمی‌خواهد. همه ابزار یک معرق‌کار خلاصه می‌شود در یک اره مویی، یک میخ‌کش و یک چکش؛ در کنار اینها تکه‌چوب‌هایی که بنابر طرح‌های انتخاب‌شده برای آموزش، قیمت و نوعشان فرق می‌کند. در کل کسی که بخواهد معرق را یاد بگیرد، برای یک دوره فشرده یادگیری کامل این هنر به ۲۰۰هزار تومان ابزار احتیاج دارد.
چقدر طول می‌کشد یاد بگیریم؟
یکی دیگر از خوبی‌های هنر معرق این است که هنرجو‌ها خیلی زود آن را یاد می‌گیرند و می‌توانند یک تابلو یا کار دیگر را به نام خود ثبت کنند. آموزش معرق روی یک تابلو که طرحش تقریبا ساده است، شروع می‌شود و طبیعی است که بعد از تمام‌شدن آموزش، هنرجوی مربوطه یک تابلوی معرق خلق کرده که به‌شدت مایه مباهات است. سر جمع یک هنرجوی معرق برای در دست گرفتن این مایه مباهات بسته به زمانی که صرف می‌کند، بین ۲ تا ۵ماه زمان نیاز دارد؛ زمانی که غیر از اره‌کردن و چسباندن چوبها، صرف شناخت رنگ و جنس و خواص چوبها می‌شود.
کجا معرق‌کار شویم؟
تعداد زیاد هنرجوهای معرق چوب باعث شده تعداد کلاس‌های آموزشی این هنر از دیگر هنرهای دستی بیشتر باشد. تقریبا در هر فصلی از سال می‌شود فرهنگسرا‌ها و آموزشگاه‌هایی پیدا کرد که در آنها آموزش معرق می‌دهند. غیر از این، معرق از آن دسته هنرهایی است که امکان یاد گرفتنش به تنهایی هم وجود دارد. اصول کار را می‌شود از سی‌دی‌های آموزش معرق یاد گرفت و درباره نوع و رنگ و جنس چوبها هم می‌شود اطلاعات مفیدی از اینترنت به دست آورد. می‌ماند خرید چوب و وسایل و آزمون و خطا برای یاد گرفتن این هنر؛ البته دست آخر به یک استاد معرق‌کار نیاز است که عیب و ایرادهای کار را بگیرد و ریزه‌کاری‌ها را به هنرجو یاد بدهد.
چطور درآمد کسب کنیم؟
برخلاف خیلی از هنرهای دستی دیگر، معرق این روز‌ها بازار خوبی دارد. اما در کنار این بازار خوب تعداد زیادی هنرمند هم هستند که هر روز هم به تعدادشان اضافه می‌شود. به‌خاطر همین معرق‌کار‌ها برای پیدا کردن بازار کار باید باهوش باشند؛ هوشی که می‌توانند از آن برای شناخت بازار و نیاز‌ها و احتیاجات مردم کمک بگیرند و هنرشان را به این شکل عرضه کنند. نکته دیگری هم که باید به آن توجه کرد، این است که معرق فقط تابلوی مینیاتور نیست. قرار دادن تکه‌های چوب کنار هم برای ساختن هر وسیله‌ای می‌شود معرق. بنابراین می‌شود از این هنر برای ساخت انواع وسایل چوبی استفاده کرد؛ فقط یک ذهن خلاق می‌خواهد و تعدادی طرح ابداعی و البته چوب در رنگ‌های مختلف.
در همینه زمینه :
