محاکمه عوامل رژیم پهلوی
علیرضا احمدی
محاکمه و مجازات سران حکومت پهلوی که از سوی جامعه انقلابی ایران غالبا به فساد اقتصادی، غارت بیتالمال و ریختن خون جوانان وطن متهم بودند، از اصلیترین انتظارات از حاکمان انقلابی کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی بود که هر روز از طریق تریبونهای مختلف و گروهها و سازمانهای رنگارنگ بر آن تأکید داشتند و عدالت انقلابی، شعاری بود که بر سر هر کوی و برزن سر داده میشد و در نخستین روزهای پیروزی انقلاب بعضا در برخی شهرها، مردم پس از دستگیری عوامل ساواک بلافاصله احکام مرگ را صادر و اجرا کرده بودند. در 24بهمن1357 با حکم امامخمینی(ره)، آیتالله صادق خلخالی بهعنوان حاکم شرع دادگاههای انقلاب منصوب و مسئول رسیدگی به پرونده سران رژیم پهلوی شد. او سالها شاگرد بنیانگذار انقلاب اسلامی بود و قبل از انقلاب، سابقه دستگیری، زندان و تبعید را هم داشت. امام(ره) در حکم خود به خلخالی ماموریت داده بود «در دادگاهی که برای محاکمه متهمین و زندانیان تشکیل می‌شود، حضور به هم رسانده و پس از تمامیت مقدمات محاکمه با موازین شرعیه حکم صادر کنید.» نخستین دادگاه انقلاب برای بررسی اتهامهای سران حکومت پهلوی 25بهمن1357 در مدرسه رفاه برگزار شد و دادگاه 4 متهم (سپهبد مهدی رحیمی، فرماندار نظامی تهران)، سرلشکر رضا ناجی (معروف به «قصاب»، نخستین فرماندار نظامی اصفهان در جریان سرکوب قیام مردم این شهر در چهلمین روز واقعه خونین تبریز)، سرلشکر خسروداد، فرمانده نیروی هوایی (فرمانده هوانیروز و متهم به هدایت کشتار 17شهریور57 در تهران) و ارتشبد نصیری، (رئیس سابق ساواک) را به جرم «افساد فیالارض» به اعدام محکوم کرد و نیمهشب در پشت‌بام همان مدرسه تیرباران شدند که شرح مفصلی از جریان دادگاه در روزنامهها منتشر شد. اعدام نخستین گروه از مقامهای عالیرتبه رژیم پهلوی، واکنشهای بسیاری به همراه داشت که در داخل غالبا همدلانه و در خارج از کشور منتقدانه بود. برگزاری دادگاهها که بهصورت علنی و با حضور نمایندگان رسانهها برگزار میشد، ادامه یافت و بامداد روز 22اسفند 1357نیز 11نفر از عوامل رژیم پهلوی (سپهبد نادر جهانبانی، معاون نیروی هوایی، سرلشکر ولیالله زندکریمی، رئیس اداره زندانها، محمود جعفریان، معاون سابق سازمان رادیو و تلویزیون، پرویز نیکخواه، مدیر سابق مرکز خبر رادیو و تلویزیون، غلامحسین دانشی، نماینده سابق مجلس، ستوان یکم منوچهر وثوقی، افسر سابق گارد جاویدان، محمدنوید معروف به «نبوی»، شکنجهگر معروف ساواک، میراحمد کوچصفهانی، متخصص بازجویی و شکنجهگر ساواک، ستوان دوم حسین شهکمان، افسر ضداطلاعات، سرگرد منوچهر قشقایی، فرمانده تیم ضدتخریب و حسین فرزین، سردسته اشرار و چماق‌داران) به حکم دادگاه انقلاب اسلامی تهران، در میدان تیر زندان‌قصر به جوخه آتش سپرده شدند. در نخستین روزهای فروردین 1358نیز محاکمه و اعدام امیرعباس هویدا، نخستوزیر دوران پهلوی در فاصله سالهای 1343 تا 1356خبرساز شد که حاشیههای محاکمه و اعدام وی هنوز هم ابعاد ناگفته بسیاری دارد. او در دادگاه انقلاب به جرائمی ازجمله افساد فیالارض، خیانت به ملت، شرکت مستقیم در فعالیتهای جاسوسی به نفع غرب و صهیونیسم، قیام علیه امنیت و استقلال کشور با تشکیل کابینههای دستنشانده آمریکا و انگلیس، پرداخت درآمدهای ملی حاصل از نفت به شاه سابق، فرح و ممالک وابسته به غرب و شرکت مستقیم در قاچاق هروئین در فرانسه، محکوم و حکم اعدامش ساعت 7:25 دقیقه 18فروردین 1358اجرا شد. محاکمه مقامهای عالیرتبه رژیم پهلوی در فروردین1358 ادامه یافت و 11نفر دیگر شامل ناصر مقدم، آخرین رئیس ساواک، حسن پاکروان، دومین رئیس ساواک، غلامرضا نیکپی، شهردار تهران، عباسعلی خلعتبری، وزیر امورخارجه، محمدتقی مجیدی، رئیس دادگاه فداییان اسلام، علی نشاط، فرمانده گارد جاویدان، عبدالله ریاضی، رئیس مجلس شورای ملی، حسینعلی بیات، نماینده مجلس، محمدعلی وحیدی معروف به «علامه وحیدی»، سناتور، علی حجتکاشانی، رئیس سازمان تربیت‌بدنی و منصور روحانی قزوینی، وزیر برق و کشاورزی به اعدام محکوم شدند.
در همینه زمینه :
