گزارش
جنگ قره‌باغ؛ عرصه جنگ‌افزارهای نوین
پهپادها و سلاح‌های بردبلند، نقش تعیین‌کننده‌ای در درگیری‌های اخیر آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه قره‌باغ بازی کرده‌اند
ارمنستان و آذربایجان که دشمنان سنتی هم به شمار می‌روند، نیروهای مسلح خود را در یک دهه اخیر به‌شدت تقویت کرده‌اند. آنها در جنگی خونین در سال1994 که بیش از 30هزار کشته و صدها هزار بی‌خانمان داشت، برابر هم صف‌آرایی کردند. ارتش آذربایجان فروپاشید و ارمنستان کنترل چندین منطقه، ازجمله مناطق کلیدی فضولی و جبرائیل را در جنوب و در منطقه مرزی با ایران به‌دست آورد. بازگرداندن این مناطق به آذربایجان، یکی از اهداف اصلی الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان در درگیری‌های اخیر بوده است.
آذربایجان توافق همکاری دوجانبه‌ای با همسایه و متحدش ترکیه دارد. تابستان امسال، 2کشور مانورهای نظامی مشترکی برگزار کردند که بیش از 11هزار نیروی ترکیه‌ای در آن شرکت داشتند. این مانور بعد از درگیری‌های 4روزه جولای سال‌جاری (اواخیر تیرماه) میان آذربایجان و ارمنستان برگزار شد.
پهپادها؛ حاکمان آسمان
استفاده از پهپادها به‌صورت گسترده در نبردها در سراسر دنیا افزایش یافته و مناقشه آذربایجان و ارمنستان هم ادامه همین روند است. همزمان با حمله به تانک‌های ارمنستان توسط پهپادهای مسلح، تصاویر زیادی از خودروهای زرهی که با وجود استتار توسط پهپادها شکار شده بودند در رسانه‌ها منتشر شد. آذربایجان، اخیرا توجه زیادی به توسعه نیروی پهپادی خود نشان داده است.
رژیم صهیونیستی، یکی از صادرکنندگان عمده پهپاد، مدت‌هاست که پهپادهایی مانند هاروپ را به آذربایجان می‌فروشد. این پهپاد، در نبردهای سال2016 که به «نبردهای 4روزه» مشهور است هم به‌کار گرفته شده و قابلیت‌های بالایی از خود نشان داده بود. این بار نوع دیگری از پهپادها استفاده می‌شود که به آن اصطلاحا کامیکازه یا انتحاری گفته می‌شود. این پرنده که درواقع ترکیبی از بمب و پهپاد است، بر فراز منطقه جنگی چرخ می‌زند و اپراتور آن از مکانی بسیار دورتر منتظر هدف می‌ماند. وقتی که هدف پیدا شد، پهپاد به سمت آن به حرکت درمی‌آید و به آن حمله می‌کند. درنهایت، هم پهپاد و هم هدف از بین می‌روند. موتور هاروپ یا هارپی، صدای بلندی دارد و رد صدای آن قابل تشخیص است، اما پهپادهای کامیکازه جدیدی که رژیم صهیونیستی به آذربایجان داده، موتورهای الکتریکی دارند و تنها وقتی می‌توان آنها را از روی صدا تشخیص داد که به سمت هدف شیرجه می‌زنند.
آذربایجان به‌تازگی پهپادهای «بیرقدار تی‌بی2» را هم از ترکیه خریده و به‌خوبی در درگیری‌ها از آنها استفاده کرده است. این پهپادهای ارزان و مؤثر، امکانات اپتیکی و سنسورهای پیشرفته‌تری دارند و می‌توانند به پایگاه برگردند و بعد از سوخت‌گیری سریع، دوباره به هوا بروند و با چرخ زدن در آسمان منطقه نبرد، به‌دنبال هدف جدید باشند.
استفاده از پهپادها یک اثر مهم داشته است؛ آنها می‌توانند از نابود شدن اهداف، تصاویری باکیفیت ضبط کنند که این تصاویر می‌توانند برای ارتش استفاده‌کننده از پهپادها، کارکرد تبلیغاتی داشته باشند. در همین مناقشه اخیر، رسانه‌ها پر از تصاویری بود که در آنها، تسلیحات و خودروهای زرهی ارمنی‌ها هدف قرار می‌گرفت و نابود می‌شد و در مقابل، ارمنی‌ها دوربینی نداشتند تا از نابود شدن اهداف دشمن خود فیلم بگیرند. این تصاویر، نقش مهمی دارند و این حس را به نیروهای آذربایجان القا کرده‌اند که پیروزی از آن آنها و بسیار نزدیک است.
سنسورها؛ چشم میدان نبرد
این تنها پهپادها نیستند که تعیین‌کننده هستند. میدان نبرد دنیای امروز، در حال پر شدن با سنسورهایی است که تشخیص دشمن از راه دور را آسان می‌کنند. پهپادها، مسلح یا غیرمسلح، به‌صورت مؤثری از سنسورهای متفاوت استفاده می‌کنند و می‌توانند به فرماندهان جنگی اطلاعات زیادی درباره جابه‌جایی نیروهای دشمن بدهند. این قابلیت، در کنار رادارهای شناسایی زمینی، پنهان شدن در میدان نبرد را بسیار سخت و گاهی غیرممکن می‌کند. وقتی که تحرکات و در نتیجه آنها تاکتیک‌های نظامی شناسایی شدند، توپخانه‌های برد بلند یا حملات هوایی به‌کار گرفته می‌شوند که نتیجه معمولا ویران‌کننده است. ترکیه از این تاکتیک به‌صورت موفقیت‌آمیزی در شمال سوریه استفاده کرده و درس‌های این کشور در آن میدان نبرد، در مانور مشترک اخیر، به آذربایجانی‌ها منتقل شده است.
این تاکتیک‌ها چنان مؤثر بوده که برخی از تحلیلگران، از پایان عصر کارآمدی تانک‌ها به‌عنوان یک ابزار جنگی صحبت می‌کنند. اگر هم قرار به تداوم استفاده از تانک‌هاست، تاکتیک‌های استفاده از آنها باید تغییر کند. استفاده ترکیبی از سیگنال‌های جنگ الکترونیک برای ناکارآمدن کردن سنسورها و رادارهای دشمن و پشتیبانی سنگین هوایی برای محافظت از تانک‌ها، احتمالا یک راه مؤثر برای حفظ این ابزار قدیمی در میدان‌های نبرد مدرن است.
حملات بردبلند
استفاده از توپخانه‌های بردبلند و حملات هوایی سابقه‌ای به اندازه یک قرن دارد، اما ارتش‌های جهان اخیرا به مسئله دقت آنها توجه بیشتری نشان داده و دستاوردهای زیادی هم داشته‌اند. این سیستم‌های جدید در کنار سنسورها در میدان نبرد این توانایی را پیدا کرده‌اند که قابلیت نقطه‌زنی داشته باشند و دیگر مانند گذشته نیازی نیست که با استفاده از یک سر جنگی بزرگ، یک منطقه بزرگ به امید نابودی هدف ویران شود. این سیستم‌ها این روزها می‌توانند یک هدف را از صدها کیلومتر دورتر شناسایی و نابود کنند.
آذربایجان با وجود کاهش درآمدهای نفتی‌اش، سرمایه‌گذاری زیادی در این زمینه کرده و موشک‌های بالستیک لورا را از رژیم صهیونیستی خریده است. این موشک‌ها 400کیلومتر برد دارند و ضریب خطای آنها 10متر است. این موشک‌ها و دیگر تسلیحات، بخشی از قرارداد نظامی و امنیتی 5میلیارد دلاری بین آذربایجان و رژیم صهیونیستی است که در سال2016 به امضا رسید. آذربایجان یکی از متحدان استراتژیک رژیم صهیونیستی شناخته می‌شود و حدود 40درصد نفت مورد نیاز تل‌آویو را تامین می‌کند.
ترکیب سیستم‌های جدید، تسلیحات بردبلندی که هدف را از راه دور متلاشی می‌کنند و پهپادهایی که هر دو نقش را دارند و اهداف را هم شناسایی و هم نابود می‌کنند، به آذربایجان در برابر رقیب دیرینه‌اش برتری محسوسی داده و حالا باکو امیدوار است با این برتری، به آرزوی قدیمی‌اش برای بازپس‌گیری مناطق تحت کنترل ارمنستان برسد.
