روز بازگشت به چندجانبه گرایی

علیرضا میریوسفی؛  کارشناس سیاست بین الملل

روز ١٨ اکتبر(٢٧ مهرماه) 5سال از روز قبول برجام (adoption day) می‌گذرد و مطابق پیوست ب قطعنامه٢٢٣١، محدودیت‌های پیش‌بینی شده برای خرید و فروش اقلام متعارف نظامی و همینطور مسافرت برخی افراد مرتبط و مذکور در این قطعنامه رسما پایان می‌پذیرد. 
صرف‌نظر از ارزش بالای این موضوع در تقویت توان دفاعی کشور، ارزش سیاسی و بین‌المللی رسیدن به این نقطه نیز قابل توجه است؛ اینکه به‌رغم تمامی تلاش‌ها، تحریکات، بدعهدی‌ها و فشارها، یکی از سررسیدهای مهم دستاوردهای مقاومت کشور در مسیر پرفراز و نشیب گذشته فرارسیده است و هنوز دیپلماسی چندجانبه و برجام فرصت کافی برای ایفای نقش دارد. 
حقیقت این است که اکثر تحلیل‌ها و اقدامات گروه‌ها و طرف‌های ضدایرانی طی 4سال گذشته معطوف به نابودی برجام و از بین بردن هرگونه امکان تداوم دیپلماسی و محدود کردن قدرت مانور ایران در عرصه بین‌المللی بوده است. هرچند این گروه‌ها و افراد در تحلیل‌های فریبکارانه خود و برای اقناع سیاستمداران زودباور و تازه به دوران رسیده آمریکایی، ادعا می‌کردند سیاست فشارحداکثری در مدتی کوتاه ایران را به زانو درآورده و مجبور به تسلیم کامل خواهد کرد، ولی خود این افراد به بی‌پایه بودن ادعاهایشان واقف بودند و بیش از هرچیز بر تحریک افکارعمومی ایران برای خروج از برجام حساب ویژه‌ای بازکرده بودند. با این حال دوراندیشی و صبر راهبردی ایران، محاسبات این گروه‌ها را به هم زد و بعد از ناکامی آمریکا در متقاعد کردن سایر کشورهای شورای امنیت برای تمدید محدودیت‌های هسته‌ای و همینطور بی‌نتیجه ماندن اقدام این کشور برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل، این گروه‌های ضدایرانی به مهملاتی مثل درخواست محاصره دریایی ایران و نظایر آن روآورده‌اند. 
واقعیت این است که ایران طی دهه‌ها و در واقع سده‌های گذشته این درس را آموخته که بیش از هرچیز باید بر قابلیت‌های دفاعی داخلی متکی باشد و امنیت، کالایی خریدنی از خارج از کشور نیست.  به همین خاطر، صنایع دفاعی ایران عمدتا بومی و داخلی‌سازی شده و با نهایت بهره‌وری اقتصادی و حداقل نیاز به خارج از کشور طراحی شده‌اند، با این حال رفع محدودیت‌های سازمان ملل می‌تواند در تقویت این صنایع بومی و پیشرفته دفاعی کمک موثری کند که به مذاق رژیم اسرائیل و دشمنان ایران خوش نمی‌آید. 
مهم‌تر از این تحول، تقویت دلگرمی و خوش‌بینی نسبت به نقد شدن سررسیدهای بعدی و پیش‌بینی شده در برجام، شامل لغو محدودیت‌های موشکی در سال ٢٠٢٣ و مهم‌تر از آن خروج همیشگی موضوع هسته‌ای ایران از دستورکار شورای امنیت در سال ٢٠٢٥ است. 
علاوه بر اینها و  صرف‌نظر از نتیجه انتخابات آمریکا، این دستاورد، پیام سیاسی ویژه‌ای نیز به سکانداران آتی سیاست این کشور خواهد فرستاد. اگر  آمریکا تصمیم به بازگشت به دیپلماسی و برجام بگیرد، پشتیبانی یکپارچه بین‌المللی از ادامه اجرای برجام و سررسیدهای پیش‌بینی شده در آن، این موضوع را تسهیل خواهد کرد و اگر تصمیم به ادامه روند تقابلی و ظالمانه کنونی بگیرد، قطعا با انزوا و دشواری بیشتر در اقدامات یکجانبه خود  مواجه خواهد بود. 
با توجه به تمامی این ملاحظات، می‌شود گفت لغو محدودیت‌های تسلیحاتی در ٢٧ مهرماه، نه‌تنها یک پیروزی بزرگ برای مقاومت ملت ایران، بلکه یک دستاورد مهم برای چندجانبه‌گرایی و تقویت دیپلماسی جهانی خواهد بود.