دوران تازه

  سعید مروتی 

 سینمای فارسی، دهه40 را با پرکاری ناصر ملک‌مطیعی و ویدا قهرمانی، 2فیلم مهم و بحث‌انگیز ساموئل خاچیکیان (فریاد نیمه‌شب و یک قدم تا مرگ)، تثبیت حضور فردین و ظهور بهروز وثوقی و رضا بیک‌ایمانوردی آغاز می‌کند.
ناصر ملک‌مطیعی حضور دیرپای خود در سینمای فارسی را با «عمو نوروز»، «عسل تلخ»، «آس و پاس» و «سایه سرنوشت» تداوم می‌بخشد؛ فیلم‌هایی که از الگوی مشابهی پیروی نمی‌کنند و سرنوشت اقتصادی مشابهی هم ندارند. ویدا قهرمانی، پرکار‌ترین بازیگر زن این سال، 6 فیلم روی پرده دارد: «آتش و خاکستر»، «دختران حوا»، «گرگ صحرا»، «پستچی»، «فریاد نیمه‌شب» و «صد کیلو داماد». ویدا قهرمانی و تهمینه دیگر بازیگران زن پرکار سال 40 هستند. فردین با 3فیلم که یکی از آنها (فریاد نیمه شب) مورد توجه قرار می‌گیرد کم‌کم جدی گرفته می‌شود. رضا بیک‌ایمانوردی با چهره خشن‌اش کشف خاچیکیان است و بهروز وثوقی با صد کیلو داماد، مشق جوان اول‌بودن می‌کند. اینها در طول دهه40 به چهره‌های شاخص سینمای فارسی تبدیل می‌شوند.
مجید محسنی با «آهنگ زندگی» تیپ روستایی ساده‌دل سعادتمندش را ادامه می‌دهد. در ابتدای دهه40، معصومیت و صفای روستایی همچنان جواب می‌دهد.
اما مهم‌ترین چهره ، ساموئل خاچیکیان است. با 2فیلم که هم مطبوعات و سینمایی‌‌نویس‌ها (جز هوشنگ کاووسی)، تحویلشان می‌گیرند و هم تماشاگران به تماشایشان می‌شتابند. فریاد نیمه‌شب و «یک قدم تا مرگ»، جاه‌طلبی تکنیکی خاچیکیان را به نمایش می‌گذارند که پس از آزمون و خطا در حیطه ملودرام و کمدی به ژانر دلخواهش بازگشته است تا با نورپردازی و سایه‌روشن و زوایای خاص دوربین، قصه‌های جنایی‌اش را روایت کند و تماشاگر علاقه‌مند به فیلم فرنگی را هم پای فیلم‌هایش بنشاند. دعوای ساموئل و میثاقیه سر فریاد نیمه‌شب تنها نمک ماجرا در شروع پرحاصل‌ترین دوران فیلمسازی خاچیکیان است؛ دوره‌ای که 5سال طول می‌کشد.