شروع نگران‌کننده سال آبی

با گذشت 13روز از سال آبی جدید، میزان بارندگی‌های کشور، نسبت به‌مدت مشابه سال آبی قبل، 35درصد کمتر شده است. نکته قابل‌تأمل اینکه، در 13روز گذشته از میان 6حوضه آبریز اصلی کشور، فقط حوضه قره‌قوم با رشد خیره‌کننده بارش‌ها مواجه بوده و مابقی حوضه‌ها شاهد افت 25تا 100درصدی بارش بوده‌اند.
به گزارش همشهری، تازه‌ترین آمارهای وزارت نیرو از وضعیت بارندگی‌های کشور نشان می‌دهد از ابتدای سال‌آبی جاری تاکنون (از اول تا شامگاه 12مهر 1399) میانگین ارتفاع کل بارش‌های جوی در کشور به 1.1میلی‌متر رسیده که نسبت به‌مدت مشابه سال قبل 35درصد و نسبت به میانگین دوره‌های مشابه در 11سال اخیر 51درصد کاهش نشان می‌دهد. همچنین این میزان بارندگی در مقایسه با دوره‌های درازمدت 52سال اخیر با کاهش 51درصدی روبه‌رو بوده و از نامساعد بودن وضعیت بارش‌ها حکایت دارد.

همچنان در خشکسالی هستیم
ایران به‌واسطه قرار گرفتن در منطقه خشک و کم‌باران زمین، شاهد دوره‌های متوالی خشکسالی و ترسالی است و البته در جریان تغییرات آب‌وهوایی، طول دوره‌های خشکسالی آن به‌مرور از مدت دوره‌های ترسالی بیشتر شده است. رئیس سازمان هواشناسی کشور معتقد است: ایران 12سال در خشکسالی بوده و در 2سال اخیر بارش‌ها افزایش یافته. این بارش‌ها اندکی از آن خشکسالی 12ساله را جبران کرده است، اما این پایان خشکسالی نیست و اگر در یک دوره بلندمدت، مثلاً بازه 10ساله، بررسی کنیم، می‌بینیم که ایران همچنان در خشکسالی قرار دارد. سحر تاجبخش درباره وضعیت بارندگی‌های کشور به فارس می‌گوید: در سال آبی 98-99 (از اول مهر 98تا 31شهریور 99) میزان بارش‌ها حدود 30درصد نسبت به بارندگی میانگین بلندمدت افزایش داشته، اما همچنان میزان بارندگی‌ها نسبت به سال آبی قبل کمتر بوده است. نکته‌ای که معاون وزیر راه و شهرسازی مطرح می‌کند این است که این کاهش بارندگی در کل کشور 6تا 7درصد بیشتر نبوده، اما این بارش‌ها در حدود 20استان توزیع نشده، یعنی همه استان‌ها به‌طور یکسان از رشد بارندگی منتفع نشده‌اند. به‌عبارت‌دیگر، افزایش بارش‌های سال آبی اخیر، مربوط به بارش‌های سیل‌آسایی بود که در استان‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان و به‌صورت سیلاب رخ داد. بنابراین، در سال آبی 99- 98 با افزایش قابل‌ملاحظه بارش‌ها در جنوب شرق کشور مواجه بودیم و به‌واسطه این توزیع نامتناسب، همچنان در 20استان کشور شرایط چندان مساعدی وجود نداشته است.

افزایش شب‌های گرم
نکته دیگری که تاجبخش یادآور شده است اینکه در سال آبی 99- 98، تغییرات دمایی قابل‌توجهی تجربه نشده، اما دماهای حداقلی (مینیمم) در ایران نسبت به بلندمدت افزایش پیدا کرده و نسبت به میانگین بلندمدت شب‌های گرم‌تری داریم. به گزارش همشهری، داده‌های ارائه‌شده از سوی رئیس سازمان هواشناسی کشور حاکی از این است که گرچه میانگین‌های آماری از جبران بخشی از کسری بارندگی در دوره خشکسالی حکایت دارد، اما این بارش‌ها به‌واسطه متمرکز بودن در مناطقی خاص، قادر نیست تبعات کم‌بارانی دوره خشکسالی را جبران کند. به این معادله، باید گرم‌تر شدن شب‌ها را نیز اضافه کرد که عملاً می‌تواند با کمک به استمرار فرایند تبخیر، ذخیره آب‌های روان و سطحی را تهدید کند.

لزوم ذخیره‌سازی آب‌های شیرین و سطحی
تجویز رئیس سازمان هواشناسی کشور برای استفاده از بارش‌ها، ذخیره‌سازی آب‌های شیرین و سطحی است. تاجبخش می‌گوید: اگر این آب‌ها در مراتع و مزارع رها شود و به سیلاب بینجامد، عملاً مزیت خاصی برای ما ندارد و نتوانسته‌ایم ذخیره‌سازی خوبی انجام دهیم، به‌خصوص که برف هم، به‌عنوان ذخیره اصلی بارش‌ها، نسبت به سال‌های گذشته با افزایش ذوب در کوهستان‌ها مواجه شده است. به گفته او، این یادآوری نیز ضروری است که با توجه به شرایط تغییر اقلیمی در جهان، میزان بارش برف نیز کاهش یافته است. گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران از وضعیت بارندگی در سال آبی 99- 98 نشان می‌دهد: میزان بارش‌های این سال آبی در مقایسه با سال آبی قبل از آن حدود 7درصد کاهش داشته، اما باز هم با متوسط بارندگی 317.7 میلی‌متر، یکی از پربارش‌ترین سال‌ها در 50سال گذشته بوده است. در این دوره زمانی، بیشترین میزان بارندگی تجمعی از اول مهر 98 تا 31شهریورماه 99 با 1256.6میلی‌متر بارش به استان گیلان اختصاص داشته که نسبت به سال آبی گذشته یک درصد افزایش داشته است. در مقابل، استان یزد نیز با 110.5میلی‌متر بارش در سال آبی 99- 98، کمترین میزان بارندگی در بین استان‌های کشور را داشته که نسبت به سال آبی گذشته 9درصد کاهش را نشان می‌دهد. طبق این آمار، استان سیستان و بلوچستان با 202.1میلی‌متر بارندگی بیشترین اختلاف را با 62درصد افزایش نسبت به مقدار بارش سال آبی گذشته تجربه کرده، درحالی‌که این استان در سال آبی قبل (98-97) با 125میلی‌متر بارندگی یکی از کم‌بارش‌ترین استان‌های کشور بوده است.