تحریم هم نباشد، کرونا نمی‌گذارد

سمیرا مصطفی‌نژاد ـ خبرنگار

کرونا مرزهای زمینی و هوایی را بدون جنگ و درگیری بست. به همین راحتی صنعت هوانوردی و گردشگری در سراسر جهان زمین خورد و حتی به گل نشست. پروازهای بین‌المللی در حد توقف کامل محدود شدند و تا همین امروز هم تنها شرکت‌های هواپیمایی معدودی با قیمت‌های گزاف بلیت اقدام به جا‌به‌جایی مسافرانی می‌کنند که عموما به دلایل اضطراری نیازمند سفر هستند. پروازهای خارجی در ایران که تا چند وقت پیش تنها به لطف شرکت‌های خارجی امکان‌پذیر بود، به‌تازگی با گشایش‌هایی مواجه شده و قرار است پروازها به ترکیه هم از سر گرفته شود. رئیس سازمان هواپیمایی کشور به‌تازگی در مصاحبه‌ای اعلام کرد: درحال حاضر پروازهای بسیاری میان ایران و دیگر کشورها و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی مشترک انجام می‌شود و قرار است با مذاکرات بیشتر کشورهای بیشتری به این مقاصد افزوده شوند. اما باتوجه به نرخ بالای ارز و تشدید وضعیت همه‌گیری کرونا در ایران این سؤال به‌وجود می‌آید که آیا پروازهای خارجی تا پایان سال به همین شکل مداومت خواهند داشت و قرار است شاهد بهبودی در حوزه گردشگری و اشتغال در این حوزه باشیم؟ از تعدادی از کارشناسان اقتصادی و فعالان حوزه گردشگری پرسیدیم که چه چشم‌اندازی از وضعیت پروازهای خارجی و رونق مسافرت‌های هوایی خارجی تا پایان سال دارند؟ پاسخ این افراد چشم‌انداز چندان مثبتی را از وضعیت این حوزه تا پایان سال به‌دست نمی‌دهد، مگر اینکه اقداماتی اساسی و اقتصادی در آن صورت بگیرد. جدا از این اقدامات، به اعتقاد این افراد، وضعیت اقتصادی در حوزه‌های مختلف تا پایان سال متاثر از همه‌گیری کرونا، تحریم‌های اقتصادی و انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا خواهد بود.



 کرونا و ترامپ؛ موانع رونق پروازهای خارجی
لطفعلی بخشی، اقتصاددان: باتوجه به تأثیر بالای تحریم‌ها بر اقتصاد کشور، اگر ترامپ در این دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا برگزیده شود، باز شدن پروازها کمکی به رونق گرفتن کسب‌وکار شرکت‌های هواپیمایی و رونق پروازهای خارجی نخواهد کرد، زیرا در چنین شرایطی قرار نیست شاهد ورود توریست چندانی به ایران باشیم. ورود توریست به ایران هم‌اکنون، هم تحت‌تأثیر همه‌گیری کرونا قرار دارد و هم تحت‌تأثیر موضوع تحریم‌ها و اگر قرار باشد آقای ترامپ همچنان بر سِمت خود باقی بماند، در حوزه رونق پروازهای خارجی اتفاق مثبتی رخ نخواهد داد، به‌ویژه اینکه با توجه به قیمت‌های دلار و تحریم‌ها، سفرهای خارجی ایرانی‌ها هم قطعا کاهش پیدا خواهد کرد. حتی اگر دمکرات‌ها برسر کار بیایند و کمی از فشار تحریم‌ها کاسته شود باز با ورود به فصل پاییز و زمستان، با فشار بیشتر کرونا مواجه هستیم. حضور دمکرات‌ها در عرصه سیاسی آمریکا می‌تواند در ابعاد جهانی رونق‌بخش صنعت هوانوردی باشد اما در ایران تفاوت چندانی ایجاد نخواهد کرد. تنها گزینه‌ای که در این شرایط باقی می‌ماند ورود توریست‌های خارجی به ایران به‌دلیل ارزانی قیمت سفر در این کشور خواهد بود که این گزینه نیز درصورت روی کار آمدن دمکرات‌ها، در شرایطی که ایران در وضعیت قرمز کرونا به سر می‌برد، چندان کاربردی نخواهد بود. بنا بر این شرایط چشم‌انداز 2فصل آینده برای رونق پروازهای خارجی چندان مثبت نیست. باید صبر کرد و دید که تا آخر زمستان واکسن کرونا وارد بازار خواهد شد یا خیر. درمورد وضعیت اشتغال نیروها در صنعت هوانوردی و تأثیری که رکود پروازهای خارجی بر آن گذاشته است باید بگویم با توجه به اینکه در ایران براساس قانون کار به‌راحتی نمی‌توان تعدیل نیرو انجام داد، وضعیت استخدام در این حوزه با مشکلات بسیاری مواجه شده است. حتی در سطح جهانی نیز شرکت‌های هواپیمایی به‌دلیل شرایط همه‌گیری، بسیاری از نیروهای خود را تعدیل کرده‌اند. در ایران شاید تعدیل نیرو صورت نگرفته باشد و در آینده نیز کسی از کار خود اخراج نشود، اما به‌دلیل رکود پروازها و عدم‌نیاز به نیرو، استخدامی هم انجام نخواهد شد.


 از سرگیری پروازهای خارجی قیمت‌ها را رقابتی می‌کند
علیرضا آرحیمی، عضو کمیسیون گردشگری اتاق ایران: با توجه به مشکلاتی که هم در حوزه اقتصادی و هم در حوزه همه‌گیری کووید-19رخ داده است، تصور نمی‌کنم تا پایان سال اتفاق خاصی در حوزه رونق یافتن پروازهای خارجی رخ دهد، زیرا درحال حاضر بسیاری از کشورها پروتکل‌های سختگیرانه‌ای برای مهار همه‌گیری کرونا به اجرا گذاشته‌اند. ایران هم جزو مناطق پرخطر و قرمز به شمار می‌رود و بسیاری از کشورها اجازه ورود مسافران ایرانی را نمی‌دهند. اگر هم اجازه بدهند، به شرط گذراندن قرنطینه 15روزه خواهد بود. فکر نمی‌کنم این وضعیت بتواند به رونق گردشگری هوایی و پروازهای خارجی منجر شود. اما نوعی گشایش است که بعد از چند‌ماه رکود و توقف پروازهای خارجی می‌تواند بارقه امیدی باشد برای اینکه تمرین کنیم برای روزهای عادی ای و آتی که در پیش رو داریم. با توجه به باز شدن مسیر چند پرواز به چند کشور معدود، این انتظار وجود دارد که قیمت بلیت‌ها رقابتی شود و رقابتی‌شدن به معنی کاهش یافتن قیمت بلیت‌هاست. تا پیش از این تنها قطر بود که پروازهای خارجی را انجام می‌داد، اما با بازشدن مسیر چند شرکت هواپیمایی دیگر، با توجه به اینکه تعداد مسافران نیز چندان بالا نیست قطعا فضای رقابتی به‌وجود خواهد آمد و بر کاهش قیمت‌ها تأثیرگذار خواهد بود. قیمت‌هایی که تا به امروز برای پروازها به مقصد ترکیه وجود داشت واقعا وحشتناک بودند و امیدوارم بازشدن مسیرها بتواند بر تعدیل این قیمت‌ها تأثیرگذار باشد. به‌طور کلی از آنجا که همه‌گیری کرونا موضوعی پیش‌بینی نشده بود و تقریبا همه از وقوع آن شوکه شدند، شاید پیش‌بینی‌هایی که از آینده می‌شود چندان دقیق نباشد اما قطعا رقابت قیمت‌ها را پایین خواهد آورد.


 کرونا ارتباطات انسانی را حذف کرد
بایزید مردوخی، اقتصاددان: مهم‌ترین اتفاقی که در رابطه با افزایش تورم، کاهش ارزش پول ملی، بالارفتن ارزش دلار و درنهایت همه‌گیری کرونا در کشور رخ داده است، کم یا حذف شدن ارتباطات انسانی بین ایرانی‌های خارج و داخل کشور به‌واسطه ناتوانی در صرف هزینه برای سفرهای خارجی و همچنین مختل‌شدن پروازهای خارجی است. این مشکل باید جدا از مشکلات اقتصادی مورد بررسی جدی قرار گیرد تا آثار نگران‎‌کننده آن شناسایی و بررسی شوند. بسیاری از افراد برای سفرهای واجب با هدف درمان، دیدار با اعضای خانواده یا نگهداری از نزدیکان یا اعضای بیمار خانواده به پروازهای خارجی نیاز دارند و عدم‌دسترسی به پروازهای خارجی برای انجام این مهم، مشکل بزرگی است که باید مورد مطالعه دقیق قرار گیرد. از نظر من تا پایان سال قرار نیست تغییر قابل توجهی در وضعیت رونق پروازهای خارجی رخ دهد. تا زمانی که همه‌گیری کرونا مهار نشود و تا زمانی که برابری ارزش پول ملی و دلار به این شکل اسفبار باشد، هیچ رویداد مثبتی در راستای رونق پروازهای خارجی رخ نخواهد داد و وضعیتی که تا به حال داشته‌ایم ناگزیر ادامه خواهد یافت. تنها کار مثبتی که می‌توان در این شرایط انجام داد این است که به‌صورت جدی مطالعه‌ای روی آثاری که تحریم‌ها و بحرا ن اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و همه‌گیری روی این صنعت گذاشته و منجر به قطع ارتباطات با دنیای خارج شده است، انجام گیرد.


 توریسم‌درمانی رونق‌بخش صنعت گردشگری
مجید پورکائد، عضو کمیسیون گردشگری اتاق ایران: وضعیت کنونی رکود پروازهای خارجی و بحرانی که صنعت هوانوردی در حوزه گردشگری و پروازهای خارجی با آن مواجه است، تماما به ضعف سیاست‌های گردشگری و زیرمجموعه‌هایش بازمی‌گردد. حل این بحران مستلزم سیاستگذاری‌ها و تدوین قوانینی از سوی وزارت گردشگری و میراث فرهنگی و صنایع‌دستی است. درحال حاضر تمامی آژانس‌های مسافرتی و جامعه تورگردانان و همه آنهایی که در بحث توریسم و گردشگری ذی‌نفع بودند دچار آسیب شده‌اند؛ حتی فعالان حوزه صنایع‌دستی و هتلداران. متأسفانه عملکرد بسیار ضعیف وزارت گردشگری به این وضعیت دامن زده است و با آغاز همه‌گیری کرونا نتوانست وضعیت را مدیریت کند و دستورالعملی کاربردی برای مهار آن ارائه دهد. حداقل کاری که این وزارتخانه در حوزه گردشگری می‌توانست انجام دهد استفاده از رایزنان فرهنگی در سفارتخانه‌های ایران بود تا با انتقال دستورالعمل‌های مرتبط با گردشگری به آنها، در حفظ جریان پروازها و توریست به کشور قدمی مثبت برداشته شود. این رایزنان دست‌کم می‌توانستند با توجه به اینکه کشور ما در زمینه بهداشت و درمان و عملیات بیمارستانی جایگاه ویژه‌ای فراتر از آسیا دارد، بحث توریسم‌درمانی را پیگیری کنند و به نتیجه برسانند. از آنجا که نرخ ارز در کشور ما بسیار سرسام‌آور است، عملیات درمانی برای افرادی که درآمد دلاری دارند بسیار ارزان تمام خواهد شد و همین موضوع می‌تواند ایران را به بهشت سلامت برای توریست‌های درمانی تبدیل کند. ما باید در صنعت هوانوردی برای جذب توریست اقداماتی ویژه انجام دهیم. اگر بتوانیم از پروازهای بومی کشور برای سفرهای خارجی استفاده کنیم و با همکاری شرکت‌های هواپیمایی، تخفیف‌های ویژه‌ای برای توریست‌ها درنظر بگیریم، می‌توانیم رونق خاصی در پروازهای خارجی و گردشگری ایجاد کنیم. درحال حاضر تعدادی از شرکت‌های هواپیمایی در کشورهای خارجی برای خروج از رکود، بلیت‌هایی با قیمت یک‌ششم دیگر شرکت‌ها ارائه می‌دهند. ما هم برای رهایی از این رکود و بازگشت به دوران رونق باید به‌دنبال سیاست‌های نو برویم و سعی کنیم خطوط بین‌المللی بیشتری را به پروازهای داخلی اختصاص دهیم. اگر بتوانیم با اجرای سیاست‌های درست، توریست بیشتری به کشور وارد کنیم، به ازای ورود هر توریست به کشور مابقی فعالان در این بخش، از شاغلان شرکت‌های هواپیمایی گرفته تا بخش هتلداری و صنایع‌دستی، بهره خواهند برد و فواید رونق گرفتن این حوزه را به‌خوبی احساس خواهیم کرد. همچنین اگر برای مسافران ایرانی که به دلایل مختلف قصد خروج از کشور را دارند، نرخ دلاری بلیت را براساس نرخ مصوب اول سال تنظیم کنند، هم به رونق پروازها کمک خواهد شد و هم به نفع مسافران خواهد بود. این گام‌ها از هم‌اکنون باید برداشته شوند تا بتوانیم تا پایان سال حداقل به بخش بزرگی از اهداف خود در حوزه رونق‌بخشی به پروازها و صنعت گردشگری دست پیدا کنیم.