دو روی سکه پاییز کرونایی

شبنم سیدمجیدی ـ روزنامه‌نگار

   پارسال همین موقع‌ها بود که داشتیم میان دلگیری‌های پاییز، کاغذهای پشت شیشه داروخانه‌ها را ورانداز می‌کردیم که نوشته بودند: «واکسن آنفلوآنزا رسید»؛  همان رسم آشنا و همیشگی پاییزی. که روزنامه‌ها و اخبار هم هی یادآوری کنند واکسن سالانه را به‌خصوص برای گروه‌های پرخطر مثل سالمندان و کودکان بزنید. اما امسال آیین شروع پاییز متفاوت است. بیماری‌های دوقلو که شامل آنفلوآنزای فصلی و کووید-19می‌شود، همه‌‌چیز را به هم ریخته است. تحقیقات هم نشان می‌دهد این امکان وجود دارد که به هر دو بیماری همزمان دچار شوید. بدبختانه، تاریخ نیز نشان داده است که مردم هرگز آنفلوآنزا را جدی نگرفته‌اند. در سال 98 فقط حدود 2میلیون نفر واکسن آنفلوآنزا دریافت کردند و توجه نکردند که آنفلوآنزای فصلی می‌تواند مرگبار باشد. سال گذشته 13هزار مورد ابتلا و 108مورد فوت بر اثر آنفلوآنزا داشتیم و این در حالی است که برخلاف ویروس کرونا، آنفلوآنزا، هم واکسن دارد و هم دارو و درمان.

از همان اول شیوع ویروس هم دائماً ما را از پاییز ترساندند؛ پاییزی که می‌آید و همراه خودش سرماخوردگی، آنفلوآنزا، آلودگی هوا، آلرژی فصلی و غیره می‌آورد و همه اینها در کنار کرونا برای خودش جهنمی به‌پا خواهد کرد. البته که پاییز رسید و موج سوم شیوع کرونا نیز در ایران آمد. حالا می‌گویند همه شهرهای کشور در وضعیت قرمز شیوع ویروس قرار دارند و آمار شیوع و مرگ‌ومیرهای روزانه نیز این موضوع را تأیید می‌کند. البته دلیل این موج سوم، فقط پاییز و خواص بیماری‌زای این فصل نیست، بلکه باز شدن مدارس همزمان با افزایش سفرها و کاهش رعایت پروتکل‌ها میان مردم از اصلی‌ترین دلایل اوج‌گیری شیوع ویروس در آغاز پاییز بوده است. حتی شاید بتوان گفت موج سوم کرونا هیچ ربطی به شیوع سرماخوردگی، آنفلوآنزا و بقیه موارد ترسناک پاییز نداشته است.
ثمیله نوربخش، فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری، در گفت‌وگو با همشهری این موضوع را تأیید می‌کند: جدا از کرونا، پاییز امسال نسبت به هر سال دیگری، عفونت‌های تنفسی و ویروسی دیگر کم شده است. سال گذشته در همین روزهای ابتدایی مهرماه با موج جدید سرماخوردگی‌ها مواجه بودیم، اما امسال هنوز چنین موجی شروع نشده است.
او دلیل این موضوع را حضور کمتر افراد در اجتماع می‌داند. کاهش ارتباطات و در خانه ماندن کودکان و دورکاری‌ها و حتی استفاده از ماسک در روابط بین فردی، باعث شده عفونت‌ها کمتر از هر سال دیگری منتقل شود.

کاهش بیماری‌های عفونی برخلاف همیشه
دکتر نوربخش ادامه می‌دهد: البته موضوع درباره کرونا متفاوت است. ویروس کرونا قدرت سرایت بسیار بالایی دارد و متأسفانه هیچ مستثنایی قائل نمی‌شود. هر کسی در معرض این ویروس قرار بگیرد به سرعت به آن مبتلا خواهد شد. اگر نوع ارتباطات اجتماعی، امسال به همین صورت باقی بماند، احتمال می‌رود که عفونت‌های دیگر نسبت به سال‌های گذشته، کاهش یابد. ما هر سال با باز شدن مدارس موج بیماری‌های عفونی را داشتیم که امسال هنوز این موج به‌وجود نیامده است. او می‌گوید: اگر شخصی با علائم تنگی نفس به مراکز درمانی مراجعه کند و اگر عفونت‌هایی مثل مننژیت را کنار بگذاریم، نخستین گزینه تشخیص، کروناست. کرونا علائم متفاوتی با آنفلوآنزا دارد. آنفلوآنزا به شکل حاد بروز می‌کند اما کرونا می‌تواند بدون علامت یا خفیف باشد. کرونا مرموز است. تا امروز هنوز موارد ابتلا به آنفلوآنزا را میان مراجعانم که بیشتر کودکان هستند، ندیده‌ام.

راهی جز تست برای تشخیص آنفلوآنزا از کرونا وجود ندارد
دکتر نوربخش ماه‌های انتهایی سال 98 را که همزمان با فصل سرما و زمستان و شیوع آنفلوآنزا بود، به یاد می‌آورد: در ماه‌های انتهایی سال 98 زمانی که کرونا تازه داشت پا می‌گرفت و ما درباره آن اطلاعات نداشتیم، افرادی با علائم کرونا مراجعه می‌کردند که برایشان تشخیص آنفلوآنزا می‌دادیم. هر سال به مریض‌هایی که زمینه آسم و آلرژی داشتند توصیه می‌کردیم واکسن آنفلوآنزا را بزنند و حالا که به گذشته برمی‌گردم می‌بینم، حتی آنهایی که واکسن زده بودند با علائمی مشابه آنفلوآنزا مراجعه می‌کردند و امروز فکر می‌کنم این افراد به کرونا مبتلا شده بودند. اما ما هنوز کرونا را نمی‌شناختیم. او درباره نوع تشخیص کرونا از آنفلوآنزا می‌گوید: امروز چهره کرونا عوض شده است. پارسال در ابتدای ورود این ویروس، علائم تنفسی شدید‌تر بود، اما الان در بسیاری ازافراد زیر 50سال علائم خیلی خفیف است، طوری که وقتی به بیماران می‌گوییم به کرونا مبتلا شده‌اید باورشان نمی‌شود و می‌گویند ما فقط بی‌حال هستیم. علائم شایع و تیپیک کرونا را امروز کمتر می‌بینیم. درصورت شیوع آنفلوآنزا، افتراق میان این ویروس با کرونا مشکل خواهد بود. درنتیجه راهی جز تست ویروسی برای تشخیص و تمیز این دو وجود نخواهد داشت. این فوق تخصص بیماری‌های عفونی می‌گوید: به ندرت امکان دارد که 2ویروس همزمان وارد بدن یک فرد شوند. بیش از همزمانی بروز ویروس‌ها در بدن یک نفر، مهم‌ترین نگرانی، بحث افتراق میان این بیماری‌هاست. برای تشخیص کرونا از آنفلوآنزا باید از روش‌های سختی استفاده کنیم. آنفلوآنزا، هم قابل پیشگیری است و هم با دارو و درمان قابل کنترل است. برای کرونا چنین امتیازاتی وجود ندارد، به‌خصوص درگروه‌های پرخطر اگر نتوانیم آنفلوآنزا را از کرونا تشخیص دهیم، شرایط سخت می‌شود.

واکسن‌های چینی عوارض داشتند
البته همزمان با موج جدید کرونا، وزارت بهداشت از پیش‌خرید واکسن کرونا از سوی ایران خبر داد. سیما لاری، سخنگوی وزارت بهداشت اعلام کرد که برای خرید واکسن از دانشگاه آکسفورد انگلستان، چند شرکت چینی و شرکت‌های معتبر دیگر ثبت‌نام شده است و نیز مذاکرات با یک فرد ایرانی در هند برای خرید واکسن کرونا در حال پیگیری است. البته که با وجود همه اینها تأکید می‌شود دست‌کم تا 6‌ماه دیگر از واکسن خبری نخواهد بود. درباره واکسن‌های موجود، به‌خصوص انواع چینی و روسی آن نیز تشکیک وجود دارد، به‌خصوص واکسن ساخت روسیه از نظر ایمنی و نداشتن عوارض هنوز مورد تأیید هیچ مرجع معتبر جهانی مثل سازمان بهداشت جهانی قرار نگرفته است. دکتر ثمیله نوربخش، فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی نیز درباره اینکه کدام واکسن می‌تواند برای پیشگیری از ابتلا به کرونا بهتر عمل کند، می‌گوید: واکسن آنفلوآنزا هم زمانی در سال‌های دورتر از اروپای شرقی یا کره وارد می‌شد که عارضه‌هایی داشت و بعدتر از کشورهایی مطمئن‌تر مثل فرانسه و هلند آوردند که عوارض خیلی کمتری داشت. مسلما واکسن کرونا نیز اگر از جاهای معتبری بیاید بهتر است. در گذشته از واکسن‌های چینی و کره‌ای عوارض زیادی می‌دیدیم.

بدن همه مبتلایان به کرونا، آنتی‌بادی ندارد
این فوق‌تخصص بیماری های عفونی درباره اینکه کرونا تا چه زمانی با ماست، می‌گوید: تا موقعی که واکسیناسیون انجام نگیرد، این ویروس با ماست. هر چند درباره واکسن نیز تا مورد استفاده قرار نگیرد، نمی‌توان با اطمینان سخن گفت. در اوایل شیوع ویروس بعضی‌ها معتقد بودند بعد از اینکه ویروس در جامعه بچرخد، به افرادی می‌رسد که نسبت به آن ایمن هستند و دیگر مبتلا نخواهند شد و ویروس درنهایت متوقف می‌شود. اما امروز می‌دانیم که بدن بعضی‌ها با وجود ابتلا به ویروس کرونا، آنتی‌بادی نمی‌سازد و حتی درصورت یک‌بار ابتلا نسبت به این ویروس به هیچ وجه ایمن نیستند. من برای اطمینان بعضی افراد را حتی تا 6بار آزمایش کردم اما بدنشان آنتی‌بادی تولید نکرده بود.






به‌ندرت امکان دارد که دو ویروس همزمان وارد بدن یک فرد شوند. بیش از همزمانی بروز ویروس ها در بدن یک نفر، مهم‌ترین نگرانی، بحث افتراق میان این بیماری هاست. برای تشخیص کرونا از آنفلوآنزا باید ازروش های سختی استفاده کنیم. آنفلوآنزا هم قابل پیشگیری است وهم با دارو و درمان قابل کنترل است. برای کرونا چنین امتیازاتی وجود ندارد