فقیه نواندیش

  سید محمد حسین محمدی  
  خاندان کاشف‌الغطاء یکی از مهم‌ترین و ریشه‌دارترین خاندان‌های تاریخ روحانیت است. سرآمد این خاندان شیخ جعفر کاشف‌الغطاء از استوانه‎‌های تاریخ فقه بود. در دوره متأخر نیز، مهم‌ترین چهره‌ این خاندان شیخ محمدحسین کاشف‌الغطاست. او همچون بسیاری از هم‌نسلانش از شاگردان آخوند خراسانی و سیدکاظم یزدی بود اما ایده‌ها و اندیشه‌های نوآورانه فقهی زیادی داشت. در باب موسیقی نگاه بسیار نرم‌تری داشت و اصل را به حلال بودن آن گذاشته بود، همچنین نگاهش به فقه تا اندازه‌ای نگاهی تاریخی و زمانمند بود. او معتقد بود: «اگر در اسلام احکامی هست که در طول زمان نباید تغییر و تبدیل یابد، احکام دیگری هم هست که به ‌مقتضای عقل، منطق و مستلزمات شرعی، باید تغییر بیابد؛ اما بسیاری مجتهدان، سلیقه اجرای این تبدیل و تغییر را ندارند.»  از مهم‌ترین ویژگی‌های محمدحسین کاشف‌الغطاء روحیه تقریبی او نسبت به مذاهب اسلامی بود. در سال1310شمسی به کنفرانس اسلامی در فلسطین دعوت شد و به توصیه مرحوم نائینی در قدس حضور پیدا کرد تا روابط میان شیعیان و دیگر مذاهب اسلامی را بهبود بخشد. او همچنین در سفرهایی که به مصر، لبنان و سوریه داشت تلاش‌های زیادی برای تقریب مذاهب اسلامی می‌کرد و البته از طرف اهل‌سنت نیز مورد‌اکرام قرار‌می‌گرفت. محمدحسین کاشف‌الغطاء اگرچه عرب‌زبان بود، اما به فارسی علاقه‌مند بود و حتی در سفری به ایران به فارسی برای ایرانی‌ها سخنرانی کرد. او در سفرش به ایران به درخواست رضاخان با او نیز دیدار داشت. رضاشاه در آن دیدار کاشف‌الغطاء را چنین توصیف کرده بود: «در میان هم لباسانت و معمم‌ها کسی را مانند تو نیافته‌ام.» از دیگر دیدارهای کاشف‌الغطاء با بزرگان ایران، دیداری است که میان او و آیت‌الله‌کاشانی شکل‌می‌گیرد. شیخ محمدحسین کاشف‌الغطاء سیر زندگی و خاطراتش را با قلم خودش در کتابی با عنوان «عقود حیاتی» منتشر کرده است. این کتاب همچون کتاب سیاحت شرق آقا نجفی‌قوچانی از معدود زندگی‌نگاره‌هایی است که یک روحانی بلندمرتبه دینی به قلم خود نگاشته است. محتوای کتاب، تصویری متفاوت از یک روحانی بلندمرتبه را برای مخاطب روایت می‌کند. کاشف‌الغطاء در مسائل سیاسی هم دخالت می‌کرد. وی در پاسخ به آنانی که می‌پرسیدند چرا در سیاست دخالت می‌کند؟ می‌گفت: «اگر سیاست به معنای پند، راهنمایی، نهی از فساد، نصیحت و مبارزه با استعمار است، من اهل سیاستم. آری، من تا فرق سر غرق در سیاستم. چنین سیاستی از واجبات است.» وی زمانی هم نامه‌ای به محمدعلی جناح، اولین نخست وزیر پاکستان نوشت و هدف‌های استعماری پیمان‌های نظامی آمریکا را به او گوشزد کرد. آیت الله محمدحسین کاشف‌الغطاء در سال 1333 در کرند کرمانشاه به دیدار معبود شتافت.