خطر نابودی بیخ گوش خانه حاجی محمد رحیم
خازن الملک در «ضیافت» تخریب!
زهرا اردشیری | خبرنگار
این روزها خانه «خازن الملک» در فضای مجازی سر و صدای زیادی کرده است؛ عمارتی قاجاری در بازار تهران. همین 2 عبارت کافی است تا تصوراتمان از یک بافت تاریخی کامل شود و وقتی صحبت از خراب شدنش به میان بیاید غیرت ایرانی‌مان باد کند و نخواهیم یک خانه تاریخی دیگر زیر کلنگ ساختمان‌سازی خراب شود. خانه خازن‌الملک متعلق به حاجی «محمد رحیم‌خان خازن‌الملک» بود که در زمان خود برو بیایی داشت.
البته اسم و رسم خازن‌الملک از زمانی سر زبان‌ها افتاد که او به دربار ناصرالدین شاه راه یافت و سال‌ها علاوه بر پیشخدمتی شاه، صندوقداری و رخت‌داری او را برعهده داشت. خانه خازن‌الملک این روزها وضع مناسبی ندارد. از یک طرف پاساژ ضیافت که این خانه تاریخی در آن قرار داشت پلمب شده است و از طرف دیگر هر لحظه ممکن است دیوارهای خانه خازن‌الملک آوار شود و بریزد. در ضمن مالک شخصی این خانه به هیچ‌وجه زیر بار فروختن آن به میراث فرهنگی نمی‌رود و قصد حفظ خانه را هم ندارد و می‌خواهد این خانه را بفروشد و یک مرکز تجاری جای آن علم کند.
«سید محمدعلی محمدی» مدیر بافت تاریخی و گردشگری منطقه 12 می‌گوید: «مجموعه تاریخی خازن‌الملک از 4 قسمت تشکیل می‌شود؛ مسجد، مدرسه، حمام و خانه که بانی‌شان حاجی محمد رحیم خان است و جز خانه شخصی 3قسمت دیگر را وقف کرده. مسجد و مدرسه خازن‌الملک سال ۱۲۹۳ مقارن با سی‌امین سال سلطنت ناصرالدین‌شاه ساخته شد و بر پایه روایات تاریخی نقطه شروع رویدادهای مشروطه بود. زیرا نخستین تجمع مردم تهران در اعتراض به ساخت بانک استقراضی روس در گورستان متروکه مجاور امامزاده سیدولی(ع) در این مسجد برگزار شد.
مسجد خازن‌الملک به خوبی حفظ شده و همچنان شاهد حضور نمازگزاران و برگزاری مراسم عبادی است؛ حال مدرسه هم خوب است. به‌طور کامل تجدید ساختمان شده و تا حدودی فعال است؛ حمام خازن‌الملک با اینکه هنوز ساختمانش وجود دارد اما متروک و نیمه ویران است و اگر می‌خواهیم آن را حفظ کنیم نیاز به بازسازی دارد. خانه خازن‌الملک با عنوان سرای ضیافت در اختیار کارگاه‌ها و انبارهای چرم و کفش قرار دارد. این خانه بیشتر از 3 بنای دیگر برای سازمان میراث فرهنگی اهمیت تاریخی دارد. چون قدمت خانه بیش از 100 سال است و داخل آن از تزییناتی مثل آینه کاری، نقاشی، شاه‌نشین و گچبری‌های متعلق به دوره قاجاری برخوردار است.»
محمدی درباره شرایط فعلی این خانه می‌گوید: «اکنون خانه خازن‌الملک وضع مناسبی ندارد و ممکن است همین روزها خراب شود. اگر مالک اجازه دهد و اداره میراث فرهنگی وارد کار شود و خانه را بازسازی کند می‌توانیم خانه را حفظ کنیم. البته با توجه به میزان فرسودگی خانه، هزینه بازسازی آن باید بالا باشد.»
ورود ممنوع!
این روزها علاوه بر فضای مجازی اعضای شورای‌شهر و مجلس شورای اسلامی هم نسبت به ویرانی این خانه قدیمی واکنش نشان داده‌اند. «حسن خلیل‌آبادی» عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای‌شهر تهران در بیستمین جلسه شورای‌شهر تهران در تذکر پیش از دستور خود گفت: «ملک خازن‌الملک واقع در منطقه 12 تهران در فهرست بناهای ثبتی قرار ندارد. این در حالی است که از سوی میراث فرهنگی واجد ارزش شناخته شده است.»
وقتی بعد از این صحبت‌ها سراغ خلیل‌آبادی می‌رویم می‌گوید: «اجازه ورود به داخل این ملک به ما داده نشد. اما از بیرون بنا مشخص است که در معرض تخریب قرار دارد. اکنون این بنا ایمن نیست و تاکنون نیز از سوی مالکان‌کاری مبنی بر ایمن‌سازی و حتی ارائه طرح مرمتی صورت نگرفته و باتوجه به پیگیری مدیران شهری تاکنون کار مثبتی از سوی مدیران میراث فرهنگی درخصوص خانه تاریخی خازن‌الملک انجام نشده و عمارت تاکنون ثبت ملی نیز نشده است. باتوجه به اینکه مالک نیز در سال‌های گذشته درخواست تخریب و نوسازی این عمارت ارزشمند را داده بود این احتمال می‌رود که شبانه ملک موصوف تخریب شود.
از متولیان می‌خواهیم پیش از آنکه این ملک بر اثر گذر زمان تخریب شود کارهای لازم در مورد آن صورت گیرد. خوشبختانه این روزها در فضای مجازی هجمه خوبی علیه تخریب این خانه تاریخی راه افتاده و به نظر می‌رسد مؤثر واقع شده. چون نظر رسانه‌ها به این عمارت جلب شده است.» خلیل‌آبادی ادامه می‌دهد: «در گفت‌وگویی که با شهردار ناحیه 3 منطقه 12 داشتیم خوشبختانه این اطمینان را به ما داده‌اند که به هیچ عنوان اجازه تخریب خانه خازن‌الملک را نخواهند داد.»
در همینه زمینه :
