بغداد، نگران قدرت‌گیری پیشمرگه

 سیاوش فلاح پور- خبرنگار

حمایت‌های تسلیحاتی آمریکا از شبه‌نظامیان پیشمرگه در اقلیم کردستان، نگرانی مقامات مختلف عراق را به‌دنبال داشته است، آن هم درحالی‌که با وجود درگیری‌های مستمر ارتش این کشور و نیروهای حشد شعبی با نیروهای باقیمانده از داعش در مناطق غربی و شمالی، خبری از حمایت‌های مشابه برای این بخش از نیروهای نظامی عراق نیست. متیو تولر، سفیر آمریکا در بغداد، روز سه‌شنبه هفته گذشته از تقدیم بسته جدید کمک‌های نظامی به پیشمرگه، به ارزش 250میلیون دلار خبر داد. به گفته او، یک هیأت از کارشناسان ارتش آمریکا نیز برای آموزش نحوه استفاده از این تجهیزات وارد پایگاه‌های نظامی در اقلیم کردستان شده‌اند. از سوی دیگر، شورش اسماعیل، وزیر پیشمرگه ارسال این کمک‌ها را نشانه‌ای از اهتمام واشنگتن به تقویت نیروهای پیشمرگه برای مبارزه با تروریسم و تامین امنیت در شرق منطقه خاورمیانه به شمار آورده است.
تولر پیش از اعلام این خبر، در روز دوشنبه نیز ملاقاتی با مسرور بارزانی، نخست‌وزیر اقلیم کردستان عراق داشت. او پس از این ملاقات، در نشست خبری مشترک با بارزانی، ضمن تأکید بر حمایت همه جانبه آمریکا از اقلیم گفت: ما به‌دنبال توسعه روابط دوجانبه به حوزه‌های اقتصادی هستیم و زمینه را برای حضور سرمایه‌گذاران آمریکایی در اقلیم کردستان عراق فراهم خواهیم کرد. روزنامه العربی الجدید در گزارش خود با اشاره به پیش‌زمینه دور جدید کمک‌های نظامی آمریکا به پیشمرگه می‌نویسد: نمی‌توان این رخداد را با دور دوم گفت‌وگوهای استراتژیک بغداد و واشنگتن در‌ماه گذشته بی‌ارتباط دانست؛ گفت‌وگوهایی که بخش مهمی از آن، در فشار آمریکا بر دولت الکاظمی برای حل اختلافات بغداد با اربیل و پاسخ به مطالبات کردها خلاصه می‌شد. در این میان نباید فراموش کرد که افزایش حمایت‌های همه‌جانبه آمریکا از اقلیم کردستان، علاوه بر بغداد، نگرانی طرف‌های دیگری را هم به‌دنبال دارد. به‌طور مشخص ایران و ترکیه، 2 قدرت منطقه‌ای کمتر از 3سال قبل به‌طور قاطع با برنامه همه پرسی استقلال اقلیم کردستان از عراق مخالفت کرده و پیش از حمله نظامی ارتش عراق به اربیل، تحریم‌های سختی، ازجمله انسداد موقت تمامی مرزها را بر دولت اقلیم اعمال کردند. برخی تحلیلگران تقویت نظامی نیروهای کرد  از سوی آمریکا را در راستای کمک به استقلال اقلیم کردستان می‌دانند.

بی‌خبری بغداد از جزئیات کمک‌های نظامی
تمام اینها در حالی است که به‌نظر می‌رسد حجم بالای کمک‌های نظامی و لجستیک آمریکا به پیشمرگه، بدون هیچ هماهنگی با دولت مرکزی عراق صورت گرفته است. روزنامه العربی الجدید به نقل از یک مقام عالی رتبه در وزارت دفاع عراق می‌نویسد: بر مبنای قانون اساسی، تمامی این کمک‌ها باید از طریق بغداد و زیرنظر وزارت دفاع در اختیار نیروهای مختلف قرار گیرد. با وجود این اما کمک‌های آمریکا مستقیما به اربیل رسیده است. در این گزارش همچنین به نقل از مقام مذکور آمده: حمایت‌های تسلیحاتی از پیشمرگه باید چارچوبی محدود، متناسب با ماموریت‌های تعریف شده برای این نیرو داشته باشد نه اینکه وارد حوزه «رقابت تسلیحاتی» با ارتش عراق شود.
سرمد البیاتی، کارشناس امور امنیتی عراق نیز با اشاره به این موضوع در مصاحبه با شبکه العهد گفت: نیروهای ارتش عراق با توجه به تشدید درگیری‌های اخیر علیه هسته‌های به جا مانده از سازمان داعش به‌طور روزانه، نیاز بیشتری به اینگونه کمک‌ها دارند. این در حالی است که پیشمرگه اصولا با تهدید امنیتی قابل توجهی در اقلیم روبه‌رو نیست.
البته انتقادات نسبت به دور جدید کمک‌های نظامی آمریکا به پیشمرگه محدود به سیاستمداران عراقی نبوده و حتی برخی چهره‌های نظامی در این کشور، ازجمله سازمان حشد شعبی را نیز شامل می‌شود؛ برای مثال عادل الکرعاوی، سخنگوی گروه نظامی انصارالله الاوفیاء روز گذشته در مصاحبه با شبکه المیادین گفت: اهداف و زمینه‌های ارسال این حجم از کمک نظامی برای ما روشن نیست و می‌تواند از منظر حاکمیت ملی عراق به‌عنوان تهدید ارزیابی شود. وی همچنین مدعی شد درصورت موافقت پارلمان، به‌زودی هیأتی از کارشناسان دولتی برای اطلاع از جزئیات و انواع تجهیزات نظامی که اخیرا در اختیار پیشمرگه قرار گرفته عازم اربیل خواهند شد.

حامیان اقلیت کردستان چه می‌گویند؟
در میان صدای بلند مخالفان و منتقدان حمایت‌های تسلیحاتی از پیشمرگه اما همچنان برخی نیروهای سیاسی در بغداد از این فرایند دفاع کرده و یا دست‌کم، حملات مطرح شده علیه آن را بزرگ‌نمایی می‌دانند؛ برای مثال، کاطع الرکابی، عضو کمیسیون امنیت و دفاع در پارلمان عراق می‌گوید: ربط دادن این کمک‌ها به موضوع تلاش اقلیم برای جدایی از عراق غیرمنطقی است. او به روزنامه العربی الجدید گفت: نیروهای آمریکایی به‌طور مستمر در حال آموزش پیشمرگه در پایگاه‌های اقلیم کردستان هستند و ارسال کمک‌های نظامی نیز بخشی از همکاری‌های نظامی دوجانبه میان آنهاست. از سوی دیگر دومین پایگاه بزرگ آمریکا، یعنی پایگاه حریر در اقلیم مستقر است و دغدغه آمریکا برای افزایش امنیت این منطقه طبیعی است.
مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر جدید عراق پیش از سفر به واشنگتن برای انجام گفت‌وگوهای استراتژیک در ‌ماه گذشته، با مقامات ارشد اقلیم کردستان، از جمله مسعود و مسرور بارزانی در شهر اربیل ملاقات داشت. گفته می‌شود نتیجه نخستین رایزنی‌های او با رهبران اقلیم کردستان، مخصوصا در پرونده‌های اقتصادی و نظامی مثبت بوده است.