جلادها نمی‌میرند؛ دق می‌کنند

 محمدناصر احدی    

در 19 دی‌ ماه سال 1329، طرحی در مجلس شورای ملی به تصویب رسید که به موجب آن کلیه قوانین مطبوعاتی، جز قانون پنجم محرم 1326 قمری، ملغی ‌شد. تصویب این طرح به تحصن مدیران مطبوعات و نمایندگان اقلیت مجلس که در قبال تضییع حقوق مطبوعات توسط دولت در مجلس متحصن شده بودند خاتمه داد؛ اما هم مطبوعاتی‌ها و هم هیأت حاکمه به‌خوبی آگاه بودند که این پایان ماجرا نیست و این رشته سر دراز دارد. چند روز بعد، در 27 دی‌، رئیس شهربانی کل کشور (سرتیپ دفتری) در مکاتبه‌ای به نخست‌وزیر (حاجعلی رزم‌آرا) اعلام کرد که جراید توقیف‌شده از طریق پست به ولایات می‌رسد و اداره پست و تلگراف، در زمینه توزیع نکردن این جراید، با شهربانی تشریک مساعی نمی‌کند. فردایش جواب رسید که باید «با وزارت پست و تلگراف و تلفن مذاکره و تماس گرفته، قرار صحیحی برای این کار گذاشته شود.» اینکه نتیجه مذاکره و تماس با وزارت مربوطه چه شده زیاد اهمیتی ندارد، مهم این است که هیولای بوروکراسی گاهی حتی می‌تواند خود بوروکرات‌ها را ببلعد. اول بهمن، از دفتر مخصوص شاهنشاهی مرقومه‌ای به دفتر نخست‌وزیری گسیل شد که چه نشسته‌اید که روزنامه «فریاد غرب» در شماره دوم خود مطلبی تحت عنوان «اسرار زندگانی سیاسی و داخلی محمدرضا شاه پهلوی» ترهاتی به «ذات اقدس همایونی و خاندان سلطنتی» نسبت داده که مصداق بارز نشر اکاذیب است و باید نویسنده آن مورد تعقیب قرار بگیرد. در حاشیه پایینِ این نامه، 2 دستور به 2 جای مختلف وجود دارد که در هر دو آنها از قید فورا برای رسیدگی به این مسئله استفاده شده است. نتیجه چه شده؟ تازه 2روز بعد، در سوم بهمن، از دفتر نخست‌وزیری نامه‌ای با قید فوری ـ محرمانه به وزارت دادگستری ارسال شده که «فورا مسئولین روزنامه نامبرده را به ‌عنوان نشر اکاذیب طبق ماده 269مکرر و سایر مقررات قانون مجازات عمومی تحت تعقیب قرار داده و نتیجه را اعلام فرمایند».
کشمکش‌ها برای تصویب قوانین جدید مطبوعاتی ادامه دارد و نامه‌هاست که میان افراد مسئول و غیرمسئول در این‌باره رد و بدل می‌شود. 3 اسفند، از دفتر مخصوص شاهنشاهی به نخست‌وزیر نامه‌ای ارسال می‌شود که در آن آمده «آقای ساعد سفیرکبیر ایران در ترکیه راجع به قانون مطبوعاتی ترکیه شرحی به دفتر مخصوص اشعار داشته و نتایج مطلوبی که در جلوگیری از هتاکی گرفته‌اند شرح داده و ضمنا اشاره می‌کند که خوب است در ایران هم این موضوع مورد دقت و توجه قرار داده شود...». اینکه کشفیات آقای ساعد درباره مجازات هتاکی در جراید ترکیه چه بوده موضوعی علی حده است، جالب حاشیه‌ای است که بر این نامه نوشته شده: «البته این مقررات خوب است ولی با این مجلس و این اوضاع چطور می‌شود چنین مقرراتی وضع کرد. قوانین ما از این هزاران بار ملایم‌تر بود و همه را با تحصن در مجلس از بین بردند. اگر چنین طرحی به مجلس ببریم دوباره غوغا خواهد شد.» همین «حاشیه»‌هاست که نشان می‌دهد جلادها اگر هم نمیرند، بالاخره از غصه قوانین خودشان دق می‌کنند.